بزرگنمايي:

راه ترقی - فرارو /متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
با توجه به در پیش بودن رویداد‌های بزرگی نظیر بازی‌های المپیک زمستانی در عربستان و یا اکسپوی جهانی در سال 2030 و برگزاری جام جهانی 2034 در عربستان، این کشور حداقل به مدت یک دهه از توجه تخصصی به حامیان مالی خارجی و البته مردمش دور خواهد بود. درست در همین نقطه است که مردم عربستان امکان دارد با تکانه‌های سختی رو به رو شوند و از خود بپرسند که کشورشان چطور می‌خواهد بهای سنگین پروژه‌های جاه‌طلبانه در خاک خود را بپردازد.
اندرو هاموند؛ استاد دانشگاه ملی استرالیا-میدل ایست آی| مگاپروژه مشهور و میلیون دلاریِ عربستان سعودی که در منطقه شمال غرب این کشور قرار گرفته و نام آن چروژه "نئوم" است، به دلایلی نظیر کمبود منابع مالی لازم برای افتتاح آن و البته طیفی از دیگر موضوعات که چشم انداز‌های مطرح در قالب این پروژه را به خطر انداخته‌اند، به نحو گسترده‌ای مورد توجه قرار گرفته است.
"نظمی النصر"، از مقام‌های سابق شرکت نفتی آرامکوی عربستان که از سال 2018 مسوول پروژه نئوم بوده، به تازگی و در پی موضع گیری خود که گفته بود پروژه لاین (شهری با 170 کیلومتر طول و 500 متر ارتفاع و 200 متر عرض)، تا سال 2030 تنها شاهد افتتاح 5 کیلومتر از کلیت این پروژه خواهد بود، از سِمت خود اخراج شد.
پیشتر گزارش‌های مختلفی در مود فضای نامساعد کارِ کارگران در پروژه لاین و تخصیص حقوق‌های گزاف برای مدیران و مرگ هزاران کارگر در این پروژه، منتشر شده بود. البته که این پروژه همین حالا هم پیشرفت چندانی نداشته و دلیل آن هم نوسان در بازار‌های نفتی و کاهش قیمت نفت در بازار‌های جهانی است. موضوعی که عربستان سعودی را از حیث درآمدی دچار چالش کرده است.
اخراج نظمی النصر اقدامی راحت بود با این حال، جانشین او "ایمن المظفر"، باید سخت کار کند و سرمایه گذاران جهانی به ویژه بانکداران چینی را قانع کند تا در پروژه لاین سرمایه گذاری کنند. پروژه لاین تنها پروژه مجموعه نئوم نیست. مجموعا 12 پروژه تفریحی دیگر در کرانه‌های خلیج فارس نیز در مراحل اولیه ساخت هستند. نام‌هایی نیز برای آن‌ها انتخاب شده که بیشتر تداعی کننده نام‌هایی هستند که در داستان‌های علمی-تخیلی می‌شنویم. پول‌های زیادی نیز به معماران مطرح بین المللی پرداخت شده تا این پروژه‌ها را طراحی کنند. سعودی‌ها امید دارند که این پروژه‌ها میزبان میلیون‌ها گردشگر خارجی باشند.
با این همه، این پروژه شهر لاین است که در چشم انداز 2030 دولت عربستان از جایگاهی محوری برخوردار است و به مثابه سمبل مدرنیزاسیون عربستان شناخته می‌شود. در تاریخ 12 نوامبر گذشته، مدیران جدید نئوم برای گفتگوی برنامه‌ریزی شده در مورد پروژه لاین، در یک نمایشگاه صنعت املاک و مستغلات در ریاض حاضر شدند. آن‌ها آمده بودند تا شهری پیشگام از فناور‌های نوین که جمعیت قابل توجهی خواهد داشت را تبلیغ کنند. با این حال، آنچه در این نمایشگاه مشاهده می‌کردیم تصویرسازی‌های غیرواقعی و تبلیغ نوعی زندگی در داخل شیشه و شرایط حفاظت شده بود.
در طراحی شهر لاین از ایده‌های حاکم بر طراحی منطقه منهتن نیویورک استفاده شده است. ایده عملیاتی‌سازی این شهر به محمد بن سلمان ولیعهد عربستان و همچنین "پیتر کوک" معمار شناخته شده دنیا نسبت داده می‌شود. به گفته "طارق قدومی" مدیر اجرایی طراحی شهر لاین، این شهر بنا دارد تا مشکلات زندگی مدرن را رفع کند. او می‌گوید: "ما همگی تجربه ترافیک، آلودگی و انزوا را در شهر‌های جهان امروز اشته‌ایم. مشکلاتی که بدتر می‌شوند این در حالی است که شهر‌ها قرار بود مردم را به یکدیگر نزدیکتر کنند. اکنون هر آنچه در شهر‌ها می‌بینیم پراکنده‌تر‌کردنِ انسان‌ها است. اکنون ما سعی در برهم زدن این مدل و بازگشت به اصول اولیه و درست داریم".
برخی معتقدند که شهر لاین می‌تواند یک نقطه عطف در حوزه معماری شهری و زندگی انسان‌ها باشد. حامیان این ایده معتقدند که مجموعه‌ای از بهترین‌ها در قالب پروژه لاین گردهم آمده‌اند. در حقیقت، در تئوری هر آنچه در مورد این پروژه گفته شده شگفت انگیز است. با این حال، این سوال مطرح است که قرار است چه کسی در شهر لاین زندگی کند؟ نئوم اعلام کرده که آرمانشهر آن جامعه‌ای برای تمامی اقوام می‌تواند باشد. جامعه‌ای که بر پایه مجموعه‌ای متفاوت از قوانین در عربستان اداره خواهد شد. به عنوان مثال، در این شهر شاهد فروش عادی نوشیدنی‌های الکلی خواهیم بود.
با این همه، دولت عربستان نگرانی‌هایی هم در رابطه با چهره خارجی شهر نئوم و سایر پروژه‌های جاه طلبانه سعودی‌ها و البته غرق کردن عربستان در گردشگران و کارآفرینان خارجی دارد. درست به همین دلیل است که اخیرا شاهد تعیین دستورالعمل‌هایی از سوی دولت عربستان در مورد پوشش مقام‌های دولتی و کارمندان دولت در عربستان بوده‌ایم که در قالب آن‌ها افراد باید از پوشش سنتی عربستان استفاده کنند.
در این میان، برخی معتقدند که خطر ورشکستگی عربستان وجود دارد و این کشور امکان دارد نتواند تعهدات مالی گسترده و قابل توجه خود را در نتیجه پروژه‌های جاه‌طلبانه‌اش پرداخت کند. بر اساس جدیدترین داده ها، هزینه‌های پرداختی مرتبط با کارمندان دولتی در عربستان در سال 2023، به 15.9 میلیارد دلار افزایش یافته که این مساله از افزایش 40 درصدی حکایت دارد.
درست در همین فضا است که دولت عربستان امکان دارد با برخی کسری‌ها رو به رو شود. دولت عربستان هنوز با تکیه بر ذخایره ارزی خود به مدیریت شرایط مالی اش می‌پردازد. بر اساس آخرین داده‌ها، این کشور تا ماه سپتامبر گذشته، ذخیره ارزی به اندازه 411 میلیارد دلار داشته است. بدهی دولت عربستان نیز در سال جاری 28.3 درصد تولید ناخالص داخلی این کشور بوده که در محدوده استاندارد جهانی است و این کشور هنوز برای بازیگران اقتصادی بین المللی، جذاب و معتبر است.
با این همه، به نظر می‌رسد که دولت عربستان روی ولخرجی‌های مالی خود تا حدی نیز چشم بسته است. به عنوان مثال، آرامکو اقدام به قرض گرفتن پول از نهاد‌های مالی عربستان کرده تا سهامدارانش را از سوددهی خود مطمئن کند. در این میان، قیمت نفت خیلی مهم است. قیمت‌های نفت اگرچه به سختی سقوط می‌کنند با این حال، اکنون چندان هم بالا نیستند، زیرا سعودی‌ها برخلاف پیش بینی‌های خود هر بشکه نفت را کمتر از 80 دلار می‌فروشند. این میزان کمتر از 96 دلاری است که توسط صندوق بین المللی پول پیش‌بینی شده بود و سعودی‌ها روی آن حساب کرده بودند و طرح و برنامه‌های اقتصادی خود را بر پایه آن چیده بودند. 
با توجه به در پیش بودن رویداد‌های بزرگی نظیر بازی‌های المپیک زمستانی در عربستان و یا اکسپوی جهانی در سال 2030 و برگزاری جام جهانی 2034 در عربستان، این کشور حداقل به مدت یک دهه از توجه تخصصی به حامیان مالی خارجی و البته مردمش دور خواهد بود. درست در همین نقطه است که مردم عربستان امکان دارد با تکانه‌های سختی رو به رو شوند و از خود بپرسند که کشورشان چطور می‌خواهد بهای سنگین پروژه‌های جاه‌طلبانه در خاک خود را بپردازد.