بزرگنمايي:

راه ترقی - ایران / «بحران آب؛ چالش‌ها و راهکارها برای نجات کشاورزی ایران» عنوان یادداشت روز در روزنامه ایران به قلم سیدسجاد حسینی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
ایران، سرزمینی که در کمربند خشک و نیمه‌خشک جهان قرار دارد، همواره با چالش‌های اقلیمی و کمبود منابع آبی دست و پنجه نرم کرده است. با وجود اینکه بیش از‌70درصد مساحت کشور در مناطق خشک و نیمه‌خشک واقع شده، میانگین بارندگی سالانه ایران تنها حدود 250 میلی‌متر است، یعنی تقریباً یک سوم میانگین جهانی. این شرایط ایران را در رده چهاردهم کشورهای جهان از نظر بحران آبی قرار داده است. خشکسالی‌های طولانی‌مدت و تغییرات اقلیمی، منابع آبی کشور را بیش از پیش محدود و آسیب‌پذیر کرده‌اند. این میان بخش کشاورزی که بیش از 90 درصد منابع آب کشور را مصرف می‌کند، بشدت تحت تأثیر این بحران قرار گرفته است. کشاورزی ایران که یکی از ارکان اصلی اقتصاد کشور است، با کاهش سطح زیر کشت، کاهش تولید محصولات، افزایش قیمت مواد غذایی و کاهش امنیت غذایی مواجه شده است. این وضعیت نه تنها بر زندگی کشاورزان و جوامع روستایی تأثیر گذاشته، بلکه فشار اقتصادی بر اقشار کم‌درآمد را نیز افزایش داده است.
کشاورزی در ایران بشدت وابسته به منابع آبی است. با این حال استفاده نادرست از این منابع بویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک مشکلات زیادی ایجاد کرده است. آبیاری غرقابی، برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و عدم استفاده از فناوری‌های نوین در آبیاری، باعث شد منابع آبی کشور به سرعت کاهش یابند. این وضعیت بویژه در دشت‌های بزرگ کشاورزی مانند قزوین و رفسنجان که سال‌هاست در آنها آب‌های زیرزمینی به‌طور غیرقابل کنترل استفاده می‌شود، به وضوح دیده می‌شود.
بحران آب در ایران تأثیرات گسترده‌ای بر بخش کشاورزی داشته است. خشکسالی‌های طولانی‌مدت و کاهش منابع آبی باعث شده کشاورزان نتوانند به‌طور کامل از زمین‌های خود بهره‌برداری کنند. کاهش سطح زیر کشت و تولید محصولات کشاورزی، به افزایش قیمت مواد غذایی منجر شده است. این افزایش قیمت فشار اقتصادی بر خانوارهای کم‌درآمد را بیشتر کرده و نارضایتی اجتماعی را افزایش داده است.
علاوه بر این کاهش تولیدات کشاورزی باعث کاهش اشتغال در مناطق روستایی شده است. بسیاری از کشاورزان و کارگران فصلی شغل خود را از دست داده‌اند و این موضوع به افزایش فقر و نابرابری‌های اقتصادی در این مناطق دامن زده است. مهاجرت به شهرها نیز افزایش یافته و فشار بیشتری بر بازارهای شهری وارد شده است.

یکی از اصلی‌ترین دلایل تشدید بحران آب در ایران، ضعف در مدیریت منابع آبی است. برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی، عدم نظارت کافی بر مصرف آب و استفاده نادرست از فناوری‌های آبیاری، باعث شد منابع آبی کشور به سرعت کاهش یابند. افت سطح آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین پیامدهای این مدیریت ناکارآمد است.
اما چه باید کرد؟ برای مقابله با بحران آب و کاهش اثرات آن بر کشاورزی، لازم است که اقدامات مؤثری در زمینه مدیریت منابع آبی اتخاذ شود. استفاده از فناوری‌های نوین آبیاری، مانند سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و تحت فشار، می‌تواند مصرف آب را به‌طور چشمگیری کاهش دهد. مدیریت بهینه منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از برداشت بی‌رویه نیز جزو اقدامات ضروری است. توسعه کشت‌های مقاوم به خشکی و کم‌آبی، مانند برخی گونه‌های دانه‌های روغنی و غلات، می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا در شرایط خشکسالی نیز محصولات خود را تولید کنند. آموزش کشاورزان در زمینه‌های مختلف مانند مدیریت منابع آب و کشاورزی پایدار می‌تواند به کاهش مصرف آب و بهبود بهره‌وری کشاورزی کمک کند. دولت نیز باید سیاست‌های مؤثری برای مدیریت منابع آبی تدوین کند و برنامه‌های مشترک بین وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و بخش خصوصی را برای مقابله با بحران آب تعریف و اجرا کند. این سیاست‌ها باید شامل استفاده بهینه از منابع آبی، کاهش هدررفت آب و ارتقای همکاری‌های بین‌المللی در مدیریت منابع آبی باشد. در نهایت این که، بحران آب در ایران بویژه در بخش کشاورزی، چالشی جدی و پیچیده است که نیاز به اقدامات فوری و مؤثر دارد. این بحران تأثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد، جامعه و محیط ‌زیست کشور خواهد داشت و در صورتی که به‌موقع مدیریت نشود، می‌تواند تهدیدات بزرگی برای امنیت غذایی، اشتغال و رفاه اجتماعی کشور ایجاد کند. برای مقابله با این بحران، بهینه‌سازی مصرف آب، استفاده از فناوری‌های نوین و مدیریت بهینه منابع آبی ضروری است. فقط با همکاری همه‌جانبه و اتخاذ راهکارهای مؤثر است که می‌توان از پیامدهای منفی این بحران جلوگیری و آینده‌ای پایدار برای کشاورزی و منابع آبی ایران ایجاد کرد.