بزرگنمايي:

راه ترقی - کیهان /متن پیش رو در کیهان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
«نظریه مرد دیوانه» ترامپ در برابر ایران کارایی ندارد، چرا که دست ترامپ برای ایران رو شده است.
این تحلیل را «فارین پالیسی» نشریه تخصصی سیاست خارجی در آمریکا منتشر کرد و نوشت: دونالد ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری خود از «نظریه مرد دیوانه» استفاده کرد تا خود را رهبری غیرقابل پیش‌بینی و خطرناک جلوه دهد. اما آیا این رویکرد توانست ایران را وادار به تغییر رفتار کند، یا صرفاً به تشدید بحران منجر شد؟
ترامپ، به خاطر روش‌های غیرمعمول خود در سیاست خارجی شهرت دارد. یکی از تاکتیک‌هایی که به طور مکرر توسط او به کار گرفته شده، چیزی است که تحلیلگران آن را «نظریه مرد دیوانه» می‌نامند. این نظریه، که ریشه‌های آن به رفتار ریچارد نیکسون در دوران جنگ سرد بازمی‌گردد، مبتنی بر این ایده است که رهبران می‌توانند با نمایش غیرقابل پیش‌بینی بودن و تهدید به اقدامات شدید، طرف مقابل را وادار به امتیازدهی کنند. اما آیا این استراتژی در برابر ایران موفقیت‌آمیز بود یا به تشدید تنش‌ها منجر شد؟
ترامپ بارها با افتخار از سبک مذاکره خود صحبت کرده است. او در یک مصاحبه در سال 2018 اظهار داشت: «من مذاکره‌کننده‌ای هستم که همیشه گزینه‌های متفاوتی را روی میز می‌گذارم. این باعث می‌شود طرف مقابل هرگز نداند که گام بعدی من چیست.» یکی از نمونه‌های برجسته این روش، تهدید او به «نابودی کامل» کره شمالی در سخنرانی‌اش در سازمان ملل بود. اما در مورد ایران، این روش چگونه عمل کرد؟
ترامپ با خروج از توافق هسته‌ای در سال 2018، سیاست «فشار حداکثری» را علیه ایران آغاز کرد و امیدوار بود که این سیاست بتواند ایران را وادار به پذیرش توافقی سختگیرانه‌تر کند. به گفته جان بولتون، مشاور وقت امنیت ملی‌، ترامپ معتقد بود که ایران در برابر فشارهای اقتصادی سر تعظیم فرود خواهد آورد. بولتون در کتاب خود می‌نویسد: «ترامپ تصور می‌کرد که ایرانی‌ها نمی‌توانند فشار را تحمل کنند و در نهایت به میز مذاکره بازخواهند گشت.»
اما پاسخ ایران به این فشارها متفاوت بود. تهران نه تنها از مذاکره خودداری کرد، بلکه با گسترش برنامه هسته‌ای خود و افزایش حملات نیابتی در منطقه نشان داد که به راحتی تسلیم نمی‌شود. ظریف، وزیر خارجه وقت ایران، در مصاحبه‌ای اظهار داشت: «ترامپ فکر می‌کند که با فشار می‌تواند ما رابه زانو درآورد، اما تاریخ نشان داده که ایرانی‌ها در برابر فشار مقاومت می‌کنند.»
یکی از تصمیمات جنجالی ترامپ، صدور فرمان کشتن قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، در ژانویه 2020 بود. این اقدام که در نزدیکی فرودگاه بغداد انجام شد، به تشدید تنش‌ها میان دو کشور انجامید. ایران در پاسخ، حملات موشکی به پایگاه‌های آمریکا در عراق انجام داد و اعلام کرد که دیگر به محدودیت‌های برجام پایبند نخواهد بود. 
نظریه‌ای که شکست خورد! رزانه مک‌مانوس، استاد علوم سیاسی دانشگاه پن استیت اشاره می‌کند که «نظریه مرد دیوانه» تنها زمانی مؤثر است که طرف مقابل باور کند رهبر مربوطه واقعاً در مورد یک موضوع خاص غیرقابل پیش‌بینی است. او توضیح می‌دهد: «اگر رهبر مربوطه بیش از حد غیرمنطقی به نظر برسد، اعتماد به تهدیدهای او کاهش می‌یابد و استراتژی شکست می‌خورد.»
در مورد ترامپ، بسیاری از تحلیلگران معتقدند که رفتار او بیش از حد پیش‌بینی‌پذیر شده بود. تصمیم او برای عدم واکنش نظامی به سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط ایران در ژوئن 2019، این پیام را ارسال کرد که ترامپ تمایلی به ورود به جنگ ندارد. این تناقضات باعث شد که ایران، تهدیدهای او را جدی نگیرد.
ترامپ ممکن است تلاش کند بار دیگر از «نظریه مرد دیوانه» استفاده کند. اما تجربه گذشته نشان می‌دهد که این استراتژی در برابر ایران موفق نبوده است. ایران نه تنها تسلیم فشارهای اقتصادی نشد، بلکه با گسترش برنامه هسته‌ای و تقویت نفوذ منطقه‌ای خود نشان داد که سیاست فشار حداکثری ترامپ نتیجه معکوس داشته است. 
مک‌مانوس در این باره هشدار می‌دهد: «رهبران باید مراقب باشند که شهرتشان به دیوانگی به یک نقطه ضعف تبدیل نشود.» در نهایت، اگر ترامپ بخواهد دوباره از این استراتژی استفاده کند، باید به این نکته توجه کند که رقبای او، از جمله ایران، اکنون به خوبی با این بازی آشنا هستند.