بزرگنمايي:

راه ترقی - فیلم نیوز / پرونده چهل‌‌وسومین جشنواره فیلم فجر، با تمام بالا و پایین‌ها و غافلگیری‌ها سرانجام بسته و سیمرغ‌ها هم براساس منطق همیشگی داوری در فجر، میان قریب به نیمی از فیلم‌های راه‌یافته به سودای سیمرغ، تقسیم شد. در این میان برخی ابهامات درباره مهمترین سیمرغ که دل‌خوش به احیای آن بودیم، رهای‌مان نمی‌کند!
اگر بپذیریم منطق «سلیقه» بر همه اجزای داوری‌ها در جشنواره‌ فجر حاکم است و نباید انتظاری برای تحقق پیش‌بینی‌ها داشته باشیم (که در اصل این گزاره هم تردیدهای جدی وارد است) لااقل درباره یک سیمرغ انتظار این است که حداقلی از انطباق با پیش‌بینی‌ها وجود داشته باشد چراکه اتفاقا درباره این یک سیمرغ، فارغ از حس و حال و یا سلیقه، چیزی به نام «مشاهدات» هم سهیم است و به‌صورت استقرایی و میدانی در طول ایام برگزاری هر دوره از جشنواره می‌شود حداقل‌هایی را پیش‌بینی کرد. سیمرغ فیلم برگزیده تماشاگران که هنوز می‌توان آن را سیمرغی تأثیرگذار بر حیات اقتصادی یک فیلم قلمداد کرد و از همین زاویه هم به‌صورت جدی موردتوجه عوامل و اصحاب رسانه است، در دقایق پایانی اختتامیه عجیب جشنواره چهل‌وسوم بر شانه «پیش‌مرگ» نشست. اما چرا و چگونه؟
فیلم «پیش‌مرگ» در حالی برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم مردمی داشت که کمتر کسی آن را تصور می‌کرد.
دو) زمانی که منوچهر شاهسواری بر کرسی دبیری جشنواره فجر تکیه زد، خیلی‌ها سکان‌داری او را به فال نیک گرفتند و یکی از اولین تصمیمات اعلامی او که با استقبال خانواده سینما هم همراه شد، بازگشت «سیمرغ مردمی» به ترکیب جوایز این رویداد بود. سیمرغ مهمی که در دوره مسئولیت محمد خزاعی در سازمان سینمایی و دبیری مسعود نقاش‌زاده و مجتبی امینی، از جشنواره حذف شد و دلیل آن هم نبود سازوکار شفاف برای رسیدن به آرای واقعی، اعلام شد. هر چند سیاست مسئولان فجر در سه دوره گذشته از جنس «پاک کردن صورت مسئله» بود اما انتظار می‌رفت وعده بازگشت این سیمرغ با شفافیتی همراه باشد که اینگونه همه را در مواجهه با نتیجه نهایی بهت‌زده نکند!
فیلم «پیش‌مرگ» با داشتن کمترین سانس ویژه برنده سیمرغ بلورین بهترین فیلم مردمی شد.
سه) اشتباه نکنید؛ «پیش‌مرگ» اتفاقا فیلم موفقی است. فیلمی که هم قهرمان دارد، هم برپایه قواعد ژانر به تولید رسیده و هم به‌خوبی خود را مطابق با رگ خواب مخاطب تنظیم کرده است. رونمایی از این فیلم در سالن اصلی برج میلاد هم با تشویق قابل‌توجه منتقدان و اصحاب رسانه همراه شد و این یعنی فیلم جان کافی برای عرض اندام در ویترین فیلم و دلبری از مخاطبان این رویداد را داشته است. آنچه در این یادداشت به‌دنبال آن هستیم هم اصلا به معنای بی‌لیاقتی یک فیلم برای دریافت سیمرغ مردمی نیست. اما مگر می‌شود سرنوشت سیمرغی با این سطح از اهمیت، با قرائت یک تکه کاغذ توسط دبیر و بدون هیچ توضیحی تعیین شود؟

منوچهر شاهسواری دبیر جشنواره فجر در معرفی بهترین فیلم‌مردمی هیچ اشاره‌ای به درصد آرا آن نکرد.
چهار) آنچه سیمرغ مردمی فجر را در تمام این سال‌ها جنجال‌ساز کرده و در سه سال اخیر مسئولان این رویداد را مجاب به نادیده گرفتن مخاطبان کرد، نبود شفافیت بود و بیراه نیست اگر بگوییم احیای این جایزه در غیرشفاف‌ترین وضعیت رقم خورد. کافی است بازخوردهای مربوط به رونمایی از فیلم‌هایی همچون «بچه مردم»، «ناتوردشت»، «زیبا صدایم کن» و یا حتی «خدای جنگ» را در طول روزهای برگزاری جشنواره رصد و آنرا با واکنش‌ها به «پیش‌مرگ» مقایسه کنید تا متوجه دلیل بهت‌زدگی‌مان در آیین اختتامیه شوید؛ حافظه تاریخی جشنواره فجر اینگونه حکم می‌کند که فیلم برگزیده تماشاگران این رویداد، همواره نسبتی هم با قواعد گیشه داشته و حالا سوال جدی این است که در میان فیلم‌هایی که شانس شکار این سیمرغ را داشتند، «پیش‌مرگ» چقدر شانس توفیق در گیشه را دارد؟ باور کنید این پرسش ارتباطی با کیفیت فیلم ندارد و مشخصا درباره پارامترهای تأثیرگذار بر رابطه فیلم با چرخه اکران عمومی است. اگر سال آینده این فیلم در گیشه شکست بخورد (که احتمالش اصلا کم نیست) اجازه داریم به عقب برگردیم و بپرسیم؛ پس چی شد؟!
سیمرغ بلورین بهترین فیلم مردمی توسط مدیر عامل خانه سینما و دبیر جشنواره اهدا شد.
پنج ) مهمترین سیمرغ جشنواره چهل‌وسوم در خنثی‌ترین و بهت‌زده‌ترین وضعیت برگزیده‌اش را شناخت؛ همین چند هفته پیش شاهد خاطره‌گویی محمدمهدی طباطبایی‌نژاد از تقلب در فرآیند ثبت آرای مردمی در دوره‌ای که او دبیری این رویداد را برعهده داشت بودیم. خاطره‌ای که هرچند باتأخیر رسانه‌ای شد اما حکایت از یک واقعیت دارد و آن اینکه سازوکار سنتی جمع‌آوری آرای مردمی امکان تقلب را منتقی نمی‌‌کرده و براثر یک اتفاق، در آن دوره همه چیز به‌ظاهر ختم به صحت این سیمرغ شده است. آقای شاهسواری، حالا وقت شفاف‌سازی است و منتظر نمانید تا سال‌ها بعد بخواهید خاطره‌های ناگفته خود را رسانه‌ای کنید. کدام گزارش را درباره جزییات فرآیند جمع‌آوری آرای مردمی ارائه کرده‌اید؟‌ آیا آمادگی ارائه گزارشی دقیق از آرای جمع‌آوری شده، لااقل برای 7 نامزد نهایی این سیمرغ را دارید؟‌ کدام سازوکار در طول جشنواره حاکم بود تا ابهامی درباره این سیمرغ باقی نماند؟ ما هم فیلم «پیش‌مرگ» را فیلم موفقی می‌دانیم اما کاش اجازه نمی‌دادید مهمترین سیمرغ فجر، پیش‌مرگ مصلحت‌سنجی‌ها و فقدان شفافیت شود.