بزرگنمايي:

راه ترقی - تجارت نیوز / واگذاری ایران‌خودرو به کروز، بحث خصوصی‌سازی واقعی یا انتقال انحصار را بیش از پیش مورد توجه همگان قرار داده است، اما آینده این واگذاری و جلوگیری از ادامه فساد به چه عواملی وابسته است؟ جلال رشیدی‌کوچی، نماینده سابق مجلس، معتقد است که این واگذاری انحصار کروز در قطعه‌سازی را به صنعت خودروسازی هم می‌کشاند.
خصوصی‌سازی صنعت خودرو در ایران، همواره یکی از چالش‌های اساسی اقتصاد کشور بوده است. تجربه‌ نشان می‌دهد که واگذاری صنایع نه‌تنها منجر به رقابت و افزایش بهره‌وری نشده، بلکه در برخی موارد انحصار را از دولت به بخش‌هایی خاص منتقل کرده است. حال در زمینه واگذاری ایران خودرو به کروز نیز چنین ابهامی وجود دارد.
چنانکه برخی این اتفاق را گامی مهم در مسیر خصوصی‌سازی صنعت خودرو می‌دانند، در حالی که عده‌ای دیگر نسبت به پیامدهای این واگذاری و تأثیر آن بر بازار خودرو ابراز نگرانی کرده‌اند.

واگذاری ایران خودرو به کروز؛ تداوم سقوط خودروساز
جلال رشیدی‌کوچی، نماینده سابق مجلس، در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز به بررسی ابعاد واگذاری ایران خودرو به کروز پرداخت و گفت: حرف و حدیث‌های زیادی پیرامون شرکت کروز وجود دارد. بسیاری معتقدند که این مجموعه با نفوذ گسترده‌ای که در صنعت خودرو داشته، مانع پیشرفت این حوزه شده و با هزینه‌هایی که انجام داده، انحصاری به نفع خود ایجاد کرده است.
او ادامه داد: اگر کروز این‌قدر که برخی می‌گویند فاسد است، چرا مدیران آن در جلسات مهم اقتصادی و حتی در حضور مسئولان ارشد کشور حاضر می‌شوند و به‌طور مستقیم صحبت می‌کنند و این شرکت از بازیگران اصلی صنعت خودرو به شمار می‌رود؟
به اعتقاد وی واگذاری ایران‌خودرو به بخش خصوصی به خودی خود تصمیم درستی است. حال شرکت کروز ادعا کرده که می‌تواند این مجموعه را به‌خوبی مدیریت کند. اگر این توانایی را داشته باشد، اتفاق مثبتی است، اما اگر نتواند همان‌طور که مدیران این شرکت در حضور رهبر معظم انقلاب گفتند، باید پاسخ‌گو باشند، البته بحث مجازات در سطح اعدام که خودشان خواسته بودند، مطرح نیست، اما می‌توان با یک نظارت دقیق و مستمر، عملکرد این مجموعه را بررسی کرد.
این نماینده سابق مجلس درباره فساد حاکم در کروز اظهار کرد: اگر قرار باشد هر گزینه‌ای را به دلیل فساد رد کنیم، نتیجه این می‌شود که دولت همچنان در مدیریت باقی بماند، در حالی که خود دولت هم از فساد مبرا نیست. فساد زمانی شکل می‌گیرد که نظارت ضعیف باشد. بنابراین، به‌جای آنکه صرفاً درباره یک شرکت خاص صحبت کنیم، باید نظارت را به‌گونه‌ای تقویت کنیم که امکان فساد برای هیچ مجموعه‌ای فراهم نشود. اگر نظارت دقیق باشد، نام شرکت مهم نیست؛ چه کروز باشد، چه هر مجموعه دیگری.
دولت؛ مانع اصلی رقابت در صنعت خودرو
رشیدی‌کوچی درباره خصوصی‌سازی خودروسازان داخلی تصریح کرد: ایران‌خودرو و سایپا باید به بخش خصوصی واگذار شوند و در این مورد هیچ تردیدی وجود ندارد. تا زمانی که این دو خودروساز در اختیار دولت باقی بمانند و برای آن سودآوری داشته باشند، امکان شکل‌گیری رقابت سالم در این صنعت فراهم نمی‌شود. ازاین‌رو، واگذاری باید به‌طور کامل انجام شود و دولت تنها نقش نظارتی خود را ایفا کند.
وی خاطرنشان کرد: روند واگذاری ایران‌خودرو به شرکت کروز ابهامات زیادی به همراه داشته است و چنین اقداماتی، این تصور را در ذهن مردم ایجاد می‌کند که حتی اگر پس از سال‌ها قرار باشد یک خصوصی‌سازی واقعی انجام شود، باز هم یکی از پرحاشیه‌ترین گزینه‌ها برای این انتقال انتخاب شده و آینده ایران‌خودرو همچنان نامشخص باقی مانده است.
این نماینده سابق مجلس ادامه داد: تجربه نشان داده خصوصی‌سازی در ایران اغلب موفق نبوده است. در ظاهر، مالکیت به بخش خصوصی واگذار می‌شود، اما فشارهای دولت و نفوذ افراد ذی‌نفوذ، عملاً مسیر مدیریت را تغییر نمی‌دهد و ساختار ناکارآمد همچنان پابرجا می‌ماند. بنابراین، اگر ایران‌خودرو قرار است به بخش خصوصی سپرده شود، این واگذاری باید واقعی باشد، نه صوری.
او اضافه کرد: اگر یک شرکت خصوصی توانایی مدیریت خودروسازی را داشته باشد، مهم نیست نام آن کروز باشد، بهمن باشد یا هر مجموعه دیگری؛ آنچه اهمیت دارد، نظارت دقیق دولت و قوه قضائیه بر عملکرد آن است. همان‌طور که در سایر کشورها دولت‌ها به‌جای تصدی‌گری، نقش نظارتی را بر عهده دارند، در ایران نیز این مسیر باید طی شود تا صنعت خودرو بتواند در یک فضای رقابتی رشد کند.
با واگذاری ایران خودرو به کروز خصوصی‌سازی اتفاق نیفتاده است
رشیدی‌کوچی در پاسخ به این سوال که «آیا واقعاً خصوصی‌سازی اتفاق افتاده است؟» اظهار کرد: خیر اتفاق نیفتاده است. در ایران، افرادی که در بخش خصوصی کار می‌کنند، لاجرم باید برای بقای خود ارتباطات بسیار نزدیک و تنگاتنگی با مناصب بالادستی داشته باشند. این مسئله مختص ایران نیست و در تمام دنیا وجود دارد، اما شدت آن در کشورها متفاوت است.
وی خاطرنشان کرد: دولت‌ها به‌ دلیل سودهای کلانی که از صنعت خودرو به دست می‌آورند، حاضر نیستند از تصدی‌گری این صنعت عقب‌نشینی کنند. این سودهای بادآورده مانعی جدی برای اجرای خصوصی‌سازی واقعی محسوب می‌شود.
واگذاری خودروسازی باید کامل شود
رشیدی‌کوچی سه راه برای رشد صنعت خودروسازی کشور پیشنهاد کرد: اول اینکه واگذاری باید به‌صورت کامل انجام شود، به این معنا که دولت از تصدی‌گری دست بردارد و تنها نقش نظارتی داشته باشد. نباید اجازه داد که خصوصی‌سازی به شکلی اجرا شود که در ظاهر، مالکیت تغییر کند، اما در عمل همان مناسبات قبلی ادامه پیدا کند.
او ادامه داد: دوم اینکه حمایت‌های بی‌چون‌وچرای دولت طی دهه‌های گذشته باعث شده که صنعت خودروی ایران به‌شدت وابسته و غیررقابتی شود. تعرفه‌های بالا که باید ابزاری برای مقابله با تهدیدهای خارجی باشد، در کشور ما علیه مردم خودمان عمل می‌کند. باید تعرفه‌ها به‌گونه‌ای اصلاح شوند که رقابت سالم شکل بگیرد.
وی سومین عاملی که می‌تواند منجر به رشد صنعت خودروسازی شود را اینطور طرح کرد: در حال حاضر واردات خودرو به‌صورت محدود انجام شده و به دلیل موانع متعدد تأثیر محسوسی بر بازار نداشته است. اگر قرار است صنعت خودرو رقابتی شود، باید امکان واردات واقعی فراهم شود تا خودروسازان داخلی مجبور به افزایش کیفیت و کاهش قیمت محصولات خود شوند.
رشیدی‌کوچی در پایان تشریح کرد: اگر ایران‌خودرو قرار است خصوصی شود، باید این اتفاق به‌درستی رخ دهد. نباید شاهد وضعیتی باشیم که تنها نام دولت از لیست سهامداران حذف شود، اما همان سیاست‌های پیشین ادامه پیدا کند. دولت باید شجاعت داشته باشد و به‌جای حفظ منافع کوتاه‌مدت، منافع مردم را در اولویت قرار دهد.
بنابراین فساد، مسئله‌ای است که به صورت گسترده در بخش‌های مختلف کشور دیده می‌شود و لازمه اصلاح آن نظارت دقیق است. نظارت به معنی تصدی‌گری نیست و تا زمانی که دولت به دخالت‌ها و تصدی‌گری خود ادامه دهد، رقابت واقعی و بهبود بهره‌وری در این صنعت امکان‌پذیر نمی‌شود.برای تحقق رقابت و رشد صنعت خودرو، اصلاحاتی چون کاهش تعرفه‌های حمایتی و آزادسازی واردات به‌معنای واقعی ضروری است.