بزرگنمايي:

راه ترقی - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
فرشاد گلزاری| هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که دیدار ترامپ و زلنسکی در اتاق بیضی کاخ‌ سفید که روز جمعه و براساس اعلام قبلی برگزار شد به یک تنش تمام‌عیار و تحقیر رئیس‌جمهور اوکراین بدل شود. زمانی که ویدئوی این مشاجره لفظی را مشاهده می‌کنید به وضوح می‌توان دریافت که نگاه ترامپ و معاون 41 ساله او یعنی جی‌.دی ونس به اوکراین و زلنسکی، اساساً یک نگاه تماماً بالا به پایین است. بارها ونس سخنان زلنسکی را قطع کرد و گفت «شما باید از ما (آمریکا) سپاسگزار باشید» و او هم سعی کرد تا به‌ نوعی همین سخنان را از زبان جاری کند ولی از سوی دیگر ترامپ به وی حمله کرد.
ترامپ که اساساً زلنسکی را برای امضای توافق معادن به واشنگتن کشانده بود با همان مدل نشستنش بر لبه صندلی، سعی کرد تا یک بازی تیمی با ونس را علیه زلنسکی رقم بزند. او زمانی که معاونش به رئیس‌جمهور اوکراین حمله کرد کاملاً چشمانش را به دهان ونس دوخته بود و پس از پایان سخنان او، باز هم خطاب به زلنسکی اعلام کرد که «باید از ما برای ارائه کمک‌های نظامی به کی‌یف متشکر باشید». این بازی تیمی موجب شد، زلنسکی عصبانی‌تر شود و شروع به اتخاذ مواضع دیگر بگیرد ولی ترامپ هم این روند را ادامه داد و گفت «شما (اوکراین) کارتی برای بازی علیه روسیه ندارید».
اگر بگوییم که تمام مجادله ترامپ و زلنسکی در همین کلمه خلاصه شده بود، گزافه نگفته‌ایم؛ چراکه او اساساً به هر ترتیب آمده است تا از خود یک قهرمان به مردم کشورش و جهان معرفی کند و بگوید که «من این جنگ را تمام کردم، نه بایدن و دموکرات‌ها!» شاید این تحلیل صرفاً یک برآورد شکلی و ابتدایی باشد، اما مساله اینجاست که ترامپ سعی می‌کند همین موضوع ساده را با اعداد و ارقام در هم بیامیزد و به آمریکایی‌ها بگوید که من درحال جبران خساراتی هستم که دموکرات‌ها به اقتصاد و به واسطه حمایت از اوکراین در جنگ علیه روسیه به ایالات‌متحده وارد کرده‌اند.
پیام به بروکسل
همه چیز از دید ترامپ صرفاً اقتصاد و تجارت است و پول! او با تاکید بر منافع ملی خود و فریاد زدن آن با صدای بلند و با پیروی از مشی محافظه‌کارانه به دنبال آن است تا در نهایت بتواند نه ‌تنها به پایگاه اجتماعی خود بلکه به تمام دنیا ثابت کند که آمده است تا باز هم مانند 2017 تا 2021 یک خط کاملاً تهاجمی و به ‌اصطلاح مستقل را دنبال کند و در این راه چین، اولویت اول و آخر اوست اما طعنه زدن به چین با ایجاد شکاف میان پکن و مسکو محتمل نیست. از سوی دیگر ترامپ با تحقیر زلنسکی سعی داشت تا به اتحادیه اروپا پیام کاملاً واضح مخابره کند: «اگر خواهان جنگ هستید، خودتان هزینه آن را تامین کنید».
گاردین در گزارش خود در این خصوص نوشته است: «زلنسکی به کاخ سفید آمد تا قراردادی را برای دخالت آمریکا در صنعت معدنی اوکراین امضا کند تا راه را برای پایان دادن به جنگ 3 ‌ساله هموار کند. رئیس‌جمهور اوکراین با امتناع از فرار از کی‌یف در هنگام جنگ، ایراد سخنرانی‌های شبانه و بازدید از سربازانش در خط مقدم به چهره‌ای شجاع در اروپا معروف شده است، اما ترامپ که از خدمت سربازی در ویتنام طفره رفته و در جریان شورش 6 ژانویه 2021 در کاخ سفید مخفی شد، ظاهراً سربازانی که در جنگ می‌میرند را بازنده می‌داند!»
سایمون والترز، تحلیلگر روزنامه ایندیپندنت اما از مدلی دیگر به این موضوع نگاه کرده و در گزارش خود نوشته است: «شاید این رویداد، چیزی بیش از یک بخش از تاریخچه تلویزیون به شمار بیاید. این شاید در واقع لحظه‌ای است که کل یک ملت از نقشه جهان پاک شده بود. یا شاید بدتر از آن، ممکن است رویدادهایی را رقم بزند که فراتر از مرزهای اوکراین را تهدید کنند. تهدیدی که متوجه مابقی اروپا و صدالبته تهدیدی که متوجه بریتانیا خواهد شد و این قابل انکار نیست». طبق گزارش ایندیپندنت، شکافی که دونالد ترامپ با تصمیماتش بین آمریکا و اروپا ایجاد کرده با نزاع استثنایی روز جمعه بین رهبران واشنگتن و کی‌یف در تلویزیون چه ‌بسا عمیق‌تر و وسیع‌تر از قبل خواهد شد.
با گذار از این تحلیل‌ها اگر به اظهارات مقامات اروپایی نگاه کنیم به صورت مشخص می‌توان دید که از این به بعد یک تنش عمیق و جدی میان اروپا و آمریکای ترامپ به وجود خواهد آمد که تاکنون بخش کمی از آن عیان شده بود. اورزولا فن درلاین، رئیس کمیسیون اروپا در پیامی در شبکه اجتماعی ایکس خطاب به زلنسکی گفت: «شرافت تو، شجاعت مردم اوکراین را ارج می‌نهد» و از او خواست تا «قوی، شجاع و بی‌باک» باشد. او همچنین تاکید کرد که «او هرگز تنها نیست» و گفت که «ما همچنان برای صلحی عادلانه و پایدار با شما همکاری می‌کنیم».
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اعلام کرد که «اکنون زمان آن رسیده که جهان آزاد یک رهبر جدید پیدا کند؛ چراکه مشخص شد، جهان آزاد به رهبری جدید نیاز دارد».
فریدریش مرتس، رهبر حزب دموکرات مسیحی و صدراعظم آینده احتمالی آلمان اعلام کرد که کشورش «در روزهای خوب و سخت» در کنار اوکراین خواهد ماند و تاکید کرد که در این جنگ وحشتناک، هرگز نباید متجاوز و قربانی را با یکدیگر اشتباه بگیریم».
امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه پس از دیدار پرتنش ولودیمیر زلنسکی با دونالد ترامپ با او تماس تلفنی برقرار و اعلام کرد که ما باید به کسانی که از روز اول جنگیدند، احترام بگذاریم». پدرو سانچز، نخست‌وزیر اسپانیا هم در پیامی اعلام کرد: «اسپانیا از اوکراین حمایت می‌کند». همچنین ملانی جولی، وزیر خارجه کانادا در رابطه با این دیدار گفت که «ما در بحران امنیتی قرار داریم. کانادا باید خود را به اروپا و انگلیس نزدیک‌تر کند».
آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان هم گفت: «اوکراین تنها نیست و اروپایی‌ها پشت این کشور هستند. اوکراین از حمایت راسخ آلمان و اروپا بهره‌مند خواهد بود». یوناس گار استوئر، نخست‌وزیر نروژ هم در این راستا اعلام کرد که دولت نروژ به زودی از پارلمان درخواست خواهد کرد که حمایت مالی خود از اوکراین را افزایش دهد.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی پیشین اتحادیه اروپا بیان کرد: «ترامپ و ونس نمایش توهین‌آمیزی برگزار کردند و من از این رفتارها خجالت می‌کشم. آمریکا لایق چیزهای بهتر است و جهان آزاد باید از اوکراین حمایت کند». ماریا مالمر اشتنرگارد، وزیر خارجه سوئد نیز در این خصوص اعلام کرد «ما در کنار اوکراین که نه ‌تنها برای آزادی بلکه برای تمامی اروپا می‌جنگد، می‌ایستیم».
موضع مقامات اتحادیه اروپا و حمایت تمام‌عیار آنها از اوکراین بدون شک یک امر بدیهی به حساب می‌آید اما باید متوجه باشیم که در این راستا اساساً اتحادیه اروپا هم تا یک نقطه و سطح مشخص می‌تواند از اوکراین در برابر روسیه حمایت کند ولی مساله اینجاست که همین روند اگر کنترل نشود، می‌تواند یک جنگ جدید با محوریت روسیه و اروپا را به راه بیندازد.
پوتین برنده شد؟
اینکه کرملین در این فضا از چنین تنش لفظی خوشحال است یا خیر، پاسخش قاعدتاً مثبت است. دیمیتری مدودف، معاون رئیس شورای امنیت روسیه در پیامی در تلگرام نوشت: «یک مشاجره لفظی جدی بین دونالد ترامپ، ولودیمیر زلنسکی و جی دی ونس، معاون ترامپ درگرفت. ترامپ برای اولین بار حقیقت را به زلنسکی گفت؛ رژیم کی‌یف در حال انجام اقداماتی است که ممکن است به افزایش تنش‌ها و در نهایت به وقوع جنگ جهانی سوم منجر شود».
از سوی دیگر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه هم با اشاره به اینکه ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین در دیدار با دونالد ترامپ در کاخ سفید شکست سختی را تجربه کرده است، خاطرنشان کرد که این موضوع همچنین نشان‌دهنده ضعف سیاسی در بین آن دسته از رهبران اروپایی است که هنوز به حمایت خود از کی‌یف ادامه می‌دهند. وی همچنین افزود که زلنسکی با رفتار خود در طول اقامتش در واشنگتن نشان داد که او خطرناک‌ترین تهدید برای جامعه جهانی و حامی یک جنگ بزرگ است.
این دو اظهارنظر از سوی مقامات رسمی روسیه نشان‌دهنده آن است که مسکو از این جدال و تنش به‌ شدت لذت برده و حالا همین امر بدون شک برای اروپا نگرانی‌های زیادی را به وجود آورده است. مساله در شرایط فعلی این است که روسیه از یک‌سو توانسته مواضع رسمی خود را از زبان ترامپ به زلنسکی بزند اما مساله اصلی این است که به نظر می‌رسد با این روند نه‌ تنها پروژه ترامپ برای انعقاد توافق معادن با اوکراین به حاشیه رفته بلکه در این بین حالا مساله این است که توافق آمریکا و روسیه بر سر پایان جنگ اوکراین هم با شک‌وشبهه روبه‌رو شده است. نکته پایانی این است که ترامپ ممکن است از روی لجاجت، چندی دیگر دیدار با پوتین را ترتیب دهد تا باز هم علاوه بر تحقیر اوکراین، اتحادیه اروپا را هم زیر ضرب قرار دهد و به آنها باز هم بگوید که او خواهان ادامه این جنگ نیست و آنها باید فکری به حال امنیت خود بکنند!