راه ترقی - ایسنا /فناوری پلاسما پزشکی به‌عنوان روشی نوین در ضدعفونی تجهیزات پزشکی، درمان زخم‌های مزمن و مقابله با عفونت‌های مقاوم، افق‌های تازه‌ای در علم پزشکی گشوده است. این روش با کاهش وابستگی به مواد شیمیایی مضر و کاهش مقاومت میکروبی، راهکاری امیدوارکننده برای آینده درمان‌های پزشکی محسوب می‌شود.
پلاسما پزشکی یکی از روش‌های پیشرفته در حوزه سلامت است که با استفاده از گازهای یونیزه‌شده، کاربردهای گسترده‌ای در استریلیزاسیون تجهیزات، درمان زخم‌ها و مقابله با عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک دارد. این فناوری با از بین بردن میکروارگانیسم‌های مضر، بدون آسیب به سلول‌های سالم، راهکاری ایمن و مؤثر ارائه می‌دهد.
یکی از مهم‌ترین کاربردهای پلاسما، ضدعفونی تجهیزات پزشکی حساس به حرارت و مواد شیمیایی است، همچنین پلاسما پزشکی می‌تواند در کاهش مقاومت میکروبی نیز مؤثر باشد. 
با وجود مزایای فراوان، چالش‌هایی نیز در توسعه این فناوری وجود دارد که با پیشرفت‌های علمی، انتظار می‌رود پلاسما پزشکی به‌عنوان یک روش استاندارد در بهداشت و درمان گسترش یابد.

عرفان تمنده، کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی در این باره به ایسنا می‌گوید: پلاسما پزشکی به‌عنوان روشی پیشرفته در استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی، درمان زخم‌های مزمن و مقابله با عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک، توانسته جایگاه ویژه‌ای در علم پزشکی به خود اختصاص دهد.
وی می‌افزاید: این فناوری با استفاده از گازهای یونیزه شده، محیطی ایجاد می‌کند که باکتری‌ها، ویروس‌ها و سایر میکروارگانیسم‌های مضر را از بین می‌برد؛ بدون اینکه به سلول‌های سالم آسیبی وارد کند.
کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی با بیان اینکه پلاسما در حوزه‌های مختلف پزشکی کاربردهای گسترده‌ای دارد، ادامه می‌دهد: در زمینه ضدعفونی زخم‌ها، این فناوری با خاصیت ضد میکروبی قوی در استریلیزاسیون زخم‌های عفونی، درمان زخم‌های مزمن مانند زخم‌های دیابتی، زخم‌های سوختگی و عفونت‌های بیمارستانی بسیار مؤثر است. در بحث استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی نیز پلاسما راهکاری ایده‌آل برای ضدعفونی ابزارهای حساس به حرارت مانند ایمپلنت‌ها، تجهیزات جراحی و آندوسکوپی محسوب می‌شود. این فناوری به دلیل نداشتن نیاز به دمای بالا یا مواد شیمیایی مضر، آسیبی به این تجهیزات وارد نمی‌کند و در عین حال با بدن نیز سازگاری بالایی دارد.
تمنده اضافه می‌کند: پلاسما در حوزه دندانپزشکی نیز کاربرد گسترده‌ای دارد. از این فناوری نه‌تنها برای ضدعفونی ابزارهای پزشکی، بلکه برای پاکسازی کانال‌های ریشه دندان، پیشگیری از پوسیدگی و حذف باکتری‌های موجود در حفره‌های دهانی نیز استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه درمان عفونت‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک یکی دیگر از کاربردهای مهم پلاسما پزشکی است، اظهار می‌کند: این فناوری به‌عنوان روشی جایگزین برای مقابله با باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک شناخته شده است و با کاهش وابستگی به آنتی‌بیوتیک‌ها، احتمال مقاومت میکروبی را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی می‌افزاید: پلاسما در مهندسی بافت و پزشکی ترمیمی نیز نقش مؤثری دارد. این فناوری قادر است سلول‌های بنیادی را فعال کرده و موجب رشد و افزایش فعالیت آن‌ها شود. این ویژگی در درمان زخم‌های مزمن و آسیب‌های پوستی بسیار مؤثر است.
تمنده ادامه می‌دهد: پلاسما پزشکی با چندین مکانیزم، سطوح و بافت‌های آلوده را ضدعفونی می‌کند. یکی از مهم‌ترین مکانیسم‌ها، وجود گونه‌های فعال اکسیژن و نیتروژن (ROS/RNS) است که این ترکیبات با غشای سلولی، پروتئین‌ها و DNA میکروارگانیسم‌ها واکنش داده و آن‌ها را از بین می‌برند.
وی می‌گوید: ایجاد تنش اکسیداتیو یکی دیگر از مکانیزم‌های مؤثر است که با ایجاد اختلال در غشای سلولی باکتری‌ها، ساختار آن‌ها را تخریب کرده و در نهایت موجب مرگ هوشمند میکروارگانیسم‌ها می‌شود. این فرایند با افزایش نفوذپذیری غشای سلولی، موجب خروج مواد حیاتی از درون باکتری و در نهایت نابودی آن می‌شود.
تمنده اضافه می‌کند: پلاسما دارای اثرات مستقیم مانند میدان‌های الکتریکی و اشعه UV است. این عوامل موجب تخریب DNA و RNA میکروارگانیسم‌ها شده و از تکثیر آن‌ها جلوگیری می‌کنند.
کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی با اشاره به اینکه فناوری پلاسما در مقایسه با روش‌های سنتی ضدعفونی و استریلیزاسیون، مزایای متعددی دارد، می‌گوید: کاهش نیاز به مواد شیمیایی مضر یکی از مهم‌ترین این مزایا است. پلاسما به دلیل سازگاری بالا با بدن و نداشتن اثرات سمی شدید، جایگزینی ایمن‌تر نسبت به مواد ضدعفونی‌کننده شیمیایی محسوب می‌شود، همچنین این فناوری در دمای پایین عمل می‌کند و آسیبی به ابزارهای پزشکی حساس به حرارت وارد نمی‌کند.
تمنده می‌افزاید: کاهش مقاومت میکروبی یکی دیگر از مزایای مهم پلاسما است. این فناوری با تأثیر بر ساختارهای سلولی میکروارگانیسم‌ها، احتمال ایجاد مقاومت میکروبی را به حداقل می‌رساند. علاوه بر این، پلاسما توانایی از بین بردن انواع گسترده‌ای از باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها را دارد.
وی خاطرنشان می‌کند: با وجود مزایای فراوان، پلاسما پزشکی همچنان با چالش‌هایی همراه است. یکی از چالش‌های مهم در این زمینه تعیین دُز و زمان بهینه برای استفاده از پلاسما است. برای دستیابی به حداکثر اثربخشی، لازم است تحقیقات گسترده‌ای در خصوص دُز مناسب، ولتاژ، فرکانس و فاصله دستگاه پلاسما با سطح تحت درمان انجام شود.
کارشناس ارشد فیزیک پلاسما پزشکی ادامه می‌دهد: بررسی عوارض جانبی یکی دیگر از موضوعات مهم در این زمینه است. هرچند پلاسما دارای عوارض جانبی پایینی است، اما همین مقدار اندک نیز باید به دقت ارزیابی شود تا بر سلول‌های سالم تأثیر منفی نگذارد.
تمنده اظهار می‌کند: چالش دیگر در مسیر توسعه این فناوری، هزینه‌های بالای تجهیزات آن است که به دلیل نیاز به فناوری پیشرفته، هزینه‌های اولیه بالایی دارد و ممکن است در روند توسعه و گسترش آن محدودیت‌هایی ایجاد کند.