بزرگنمايي:

راه ترقی - ایسنا /یک استاد زبان و ادبیات فارسی گفت: اشعار پروین اعتصامی با وجود اینکه از پیچیدگی‌های زیباشناختی و معنایی دور است، همچنان صداقت و لطافت خاص خود را حفظ کرده است و باید گفت که او مظهر شعر موزون و اخلاق‌مدار است.
فرزاد قائمی اظهار کرد: پروین اعتصامی متولد 1285 هجری شمسی در تبریز، یکی از شاعران برجسته ادبیات فارسی محسوب می‌شود. تبریز که از دوران قاجار به عنوان یکی از مراکز فرهنگی و هنری کشور شناخته می‌شد، تأثیر زیادی بر رشد ادبی این شاعر داشت. اما به نظر می‌رسد که در سال‌های اخیر، نام و آثار او کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ کارشناسان ادبی، تغییرات ذائقه‌ نسل جدید و تحولات شعر فارسی را از عوامل اصلی این موضوع می‌دانند.
وی ادامه داد: یکی از دلایلی که شاید باعث کم‌رنگ‌تر شدن یادکرد پروین در ادبیات فارسی شده است، می‌تواند کاهش رونق حلقه‌های ادبی در تبریز باشد. از سوی دیگر تحولات ذائقه‌ ادبی نسل جدید نیز تأثیرگذار بوده است. اشعار پروین اعتصامی با وجود اینکه از پیچیدگی‌های زیباشناختی و معنایی دور است، همچنان صداقت و لطافت خاص خود را حفظ کرده است؛ او مظهر شعر موزون و اخلاق‌مدار است.
این استاد زبان و ادبیات فارسی افزود: اگر تحولات شعر فارسی در 100 سال اخیر را بررسی کنیم، می‌بینیم که از شعر محتواگرا و عروضی در دوران مشروطه به سمت سادگی در زبان و اجتماعی‌تر شدن محتوا حرکت کرده‌ایم. در این روند، شعر فارسی به تدریج به سمت ظرافت‌های زبانی و شعر نو پیش رفته است، به‌ ویژه با شکل‌گیری شعر نو که در آن، زبان بر محتوا غلبه پیدا کرد و این تحولات در ذائقه‌ ادبی تأثیر زیادی داشته‌اند.
قائمی با اشاره به تغییرات ساختاری شعر فارسی در دهه‌های اخیر گفت: شعر نو از نیمایی به سمت شعر سپید حرکت کرده و اصولاً از عنصر وزن تهی شده است. در این فضا ابهام، ایهام و پیچیدگی‌های معنایی رشد کرده‌اند؛ بنابراین نسل‌های جدید که با چنین ادبیاتی ارتباط برقرار کرده‌اند، تمایل کمتری به شعر پروین، با وزن‌های مشخص و ساختارهای ساده دارند، اما این فاصله مطلق نیست و همچنان اشعار پروین به ویژه برای کودکان و نوجوانان جذابیت خاص خود را دارد و نقش مهمی در تاریخ ادبیات فارسی ایفا کرده‌ است.
وی با تأکید بر ویژگی‌های اخلاقی و انتقادی اشعار پروین تصریح کرد: پروین اعتصامی شاعری اخلاق‌گرا و آموزنده است. البته شعر او را می‌توان از منظر نقد اجتماعی نیز بررسی کرد. اگرچه اشعار پروین به طور مستقیم به مسائل سیاسی و اجتماعی نمی‌پردازد، اما او در آثارش انتقادهایی به فقر، ظلم، ستم، فاصله طبقاتی و ریاکاری دارد. این انتقادها به شکلی ساده و صمیمی بیان شده‌اند و در 100 سال اخیر در شکل‌گیری ذهنیت اخلاقی نسل‌های مختلف ایرانیان تأثیرگذار بوده‌اند، به طوری که بسیاری از مردم در دوران کودکی و نوجوانی با اشعار پروین نخستین درک اجتماعی خود را پیدا کرده‌اند.
این استاد زبان و ادبیات فارسی ادامه داد: ایران در اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی در حال گذر به دوران جدیدی بود؛ در این دوره جامعه با مشکلاتی همچون فقر، فساد اجتماعی و سیاسی و اختلاف طبقاتی دست به گریبان بود. در همین حال شعر فارسی نیز دچار تحولات زیادی شد. شعر از پیچیدگی‌های لفظی فاصله گرفت و به سمت سادگی در زبان و محتوای اجتماعی و سیاسی حرکت کرد. اشعار پروین نیز این ویژگی‌ها را دارند و در زمره نسل اول شاعران عصر جدید قرار می‌گیرند که هنوز شعرشان از نظر صوری تغییرات شگرفی پیدا نکرده است. از این جهت محتوای شعر پروین بیشتر از شکل آن برجسته است. اگر پروین در زمانی متفاوت به دنیا می‌آمد، ممکن بود شعر متفاوتی خلق کند، شاید به سمت شعر نو می‌رفت یا به گونه‌ای دیگر از شعر گرایش پیدا می‌کرد.
قائمی با انتقاد از حذف برخی اشعار پروین از کتاب‌های درسی گفت: اشعار پروین همچنان در کتاب‌های درسی ادبیات، چه در سطح ابتدایی و چه در سطوح متوسطه جایگاه خاصی دارند. با این حال متأسفانه برخی از اشعار تأثیرگذار او به دلیل برخی سوءتفاهم‌ها یا مسائل سیاسی اجتماعی از کتاب‌های درسی حذف شده‌اند و با اشعار دیگر شاعران یا اشعار کمتر تأثیرگذار پروین جایگزین شده‌اند که این اقدام در نظر من اشتباه است.
وی تأکید کرد: مخاطب امروز به ‌ویژه کودکان و نوجوانان، باید بیشتر با اشعار پروین آشنا شوند. اشعاری که جنبه اجتماعی و انتقادی دارند به ‌ویژه مناظراتی که او بین کودک و پادشاه، یا مست و محتسب ارائه می‌دهد باید برای نسل جدید تکرار شود؛ این اشعار می‌توانند به شکل‌گیری درک اجتماعی و حساسیت طبقاتی آن‌ها کمک کنند.