بزرگنمايي:

راه ترقی - فرارو /متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در شرایطی که ترامپ پیام‌های مختلفی را در مورد احتمال حصول یک توافق اتمی جدید مخابره می‌کند، تهران مشوق‌های کمی برای امضای هرگونه توافق با واشینگتن دارد.
مارکو کارنلوس دیپلمات اسبق ایتالیایی-میدل ایست آی| در شرایطی که بازار‌های جهانی با شوک‌های جدی ناشی از جنگ تعرفه‌ای-تجاری ترامپ رو به رو شده‌اند، وضعیت در خاورمیانه تا حد زیادی بی‌ثبات است. اسرائیل همچنان به حملات خود علیه لبنان و غزه ادامه می‌دهد و در عین حال، حضورش در سوریه را نیز توسعه می‌بخشد و البته، به نحوی سیستماتیک فلسطینی‌ها در کرانه باختری را می‌کُشد و سرکوب می‌کند. در همین حین، تنش‌ها میان محور اسرائیل-آمریکا و ایران نیز رو به فزونی هستند.
در این میان، نگرانی‌های جدی در مورد ایران وجود دارد. برخی نگرانند که تنش‌ها به شدت اوج بگیرند و با تبعات مهلک جهانی همراه شوند. دولت آمریکا پیام‌های متفاوتی را با محوریت تمایلش برای تنش‌زدایی با ایران فرستاده است. واشینگتن از یک سو این پیام را فرستاده که مایل به مذاکرات اتمی با ایران است و از سوی دیگر، حضور نظامی خود در خاورمیانه را به نحو قابل توجهی افزایش داده است. موضوعی که برخی آن را مقدمه‌ای رای حمله به سایت‌های هسته‌ای و موشکی ایران ارزیابی می‌کنند.
البته که تشدید تهدیدات ترامپ علیه ایران موضوعی است که نماینده مدل رفتاری رئیس جمهور آمریکا است. او می‌خواهد ایران را به زور وادار به مذاکره کند و از رهگذر تهدید به قوه قهریه، نتایج مطلوب خود را کسب کند. گفت‌و‌گو‌های دوجانبه خواه مستقیم یا غیرمستقیم، روز شنبه (23 فروردین ماه 1404) در عمان میان تهران-واشینگتن آغاز می‌شوند.
گزارش‌هایی نیز ارائه می‌شوند که ترامپ در نامه ماه گذشته خود به رهبر معظم انقلاب اسلامی، یک ضرب الاجل دو ماهه را برای حصول یک توافق جدید اتمی مورد اشاره قرار داده است. مفاد این نامه به صورت عمومی افشا نشده با این حال، بنا بر آنچه تاکنون از سوی منابع مختلف در مورد این نامه گفته شده، ترامپ ظاهرا تمایلش برای حرکت ورای دهه‌ها منازعه با ایران و ایجاد افق‌های تازه در قالب روابط ایران و آمریکا را اعلام کرده است. البته که او تهران را تهدید نیز کرده و گفته اگر ایران به دستِ دراز شده از سوی واشینگتن بی‌توجهی پیشه کند، واکنش آمریکا قاطع و سریع خواهد بود.
حتی تحلیلگران سطح متوسط مرتبط با مسائل ایران نیز به خوبی می‌دانند که پیشنهاد گفت‌و‌گو با ایران با استفاده از ابزار‌های تهدیدآمیز می‌تواند به نتایجی معکوس در قیاس با آنچه طراحی شده، ختم شود. با این حال، علی رغم دهه‌ها دیپلماسی مستقیم و غیرمستقیمِ سیاست‌سازان ایرانی و آمریکایی (فارغ از وابستگی‌های حزبی و سیاسی آن ها)، آمریکا همچنان به این شکل از مذاکره در مورد ایران اعتقاد دارد و به آن اصرار می‌ورزد.
اینکه مذاکرات ایران و آمریکا دوباره آغاز شود، امری مثبت است هرچند که اگر ترامپ به توافق برجام در سال 2018 خیایت نکرده بود، هیپچ نیازی در شرایط فعلی به آغاز مذاکرات جدید نبود و البته که سطح و گستره غنی سازی اورانیوم توسط ایران نیز به وضعیت کنونی نمی‌رسید. ایران اکنون در آستانه ساخت تسلیحات اتمی است و پیشرفت‌های زیادی را در قالب برنامه اتمی خود تجربه کرده است.
اخبار مرتبط با مذاکرات جدید ایران و آمریکا احتمالا با استقابل چندانی از سوی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل که هفته اخیر با ترامپ در کاخ سفید دیدار داشته، رو به رو نشده است. کنفرانس مطبوعاتی برنامه ریزی شده برای این دو نفر در کاخ سفید خیلی زود لغو شد و در عوض نتانیاهو و ترامپ صرفا در مقابل شمار محدودی از رسانه‌ها و خبرنگاران در دفتر بیضی شکل کاخ سفید قرار گرفتند.
در عین حال، علاقه جدی دولت ترامپ برای مذاکرات اتمی با ایران تا حدی نیز در اضطراب دولت جدید آمریکا در دستاوردسازی برای خود و عملکرد نه چندان مطلوبش در این حوزه ریشه دارد. روابط ترانس آتلانتیک و ترانس پاسیفیک با هرج و مرج‌های جدی به دلیل سیاست‌های تعرفه‌ای ترامپ رو به رو شده است. البته که ترامپ در حصول توافق صلح در قالب جنگ اوکراین ظرف تنها 24 ساعت همانطور که پیشتر وعده داده بود نیز شکست خورده است.
در منطقه خاورمیانه، ترامپ در مورد عملکردش هیچ چیزی برای ارائه جز یک توافق آتش‌بس شکننده در لبنان و همچنین یک توافق آتش‌بس در غزه که به کل فروپاشیده ندارد. در نهایت باید گفت که تصویری که ترامپ سعی داشته از خود به عنوان رهبری سیاسی ارائه کند که به جنگ‌ها خاتمه می‌دهد، هنوز نمود‌های عینی و واقعی را به خود نگرفته است. او همین حالا ایده خود برای پایان دادن به جنگ‌های بی پایان آمریکا را با طرح این وعده که بودجه نظامی آمریکا باید به یک تریلیون دلار افزایش یابد، زیر سوال برده است.
از میان تمامی توافقاتی که ترامپ احتمالا در دوره جدید حضورش در قدرت مایل است به آن‌ها دست یابد، حصول توافق با ایران با موانع بسیار زیادی همراه است. ایران و آمریکا یک بی‌اعتمادی عمیق و تاریخی نسبت به یکدیگر دارند. پس از خروج یکجانبه دولت ترامپ از توافق برجام در سال 2018، ایران به شدت نسبت به آمریکا بی‌اعتماد و البته بدبین شد.
اضافه بر این‌ها در سطح سیاسی، برای ایران بسیار پرهزینه خواهد بود اگر به یک توافق با آمریکا نرسد آن هم در شرایطی که اسرائیل همچنان به کارزار نسل کشی خود در غزه ادامه می‌دهد و البته که بمباران لبنان و پیشروی در خاک سوریه را نیز در دستورکار دارد. ترامپ این تصور را دارد که، چون به زعم وی شبکه قدرت منطقه‌ای ایران در غرب آسیا تا حدی تضعیف شده، پس بهترین زمان برای توافق با ایران است. با این همه، باید پرسید که آیا واقعا ایران تا آن حد ضعیف شده که غنی سازی اورانیوم توسط خود را متوقف کند یا مواد هسته‌ای خودش را تسلیم غرب کند و تاسیسات اتمی‌اش را نیز به کل نابود سازد؟ (همان چیزی که ترامپ و نتانیاهو می‌خواهند) این همان چیزی است که از آن به عنوان مدل لیبی در سال 2003 یاد می‌شود. در آن ساال، معمر قذافی رهبر لیبی کلیه برنامه اتمی کشورش را تعطیل کرد و مواد اتمی لیبی را نیز به خارج از این کشور فرستاد. حتی اگر این مدل را هم مد نظر داشته باشیم، ایرانی‌ها به خوبی سرنوشت معمر قذافی را دیده‌اند تا هیچ تمایلی به حرکت به سمت سناریوی اجرایی شده توسط او نداشته باشند.
در عین حال، اینکه گفته شود کل شبکه قدرت منطقه‌ای ایران از بین رفته، سخن چندان منطقی است و درست به نظر نمی‌رسد. با این همه، باید چشم انداز‌های مرتبط با فعال سازی مکانیسم ماشه در قالب توافق برجام را هم مد نظر داشته باشیم. موضوعی که فعال شدن آن علیه ایران می‌تواند یک برگ برنده مهم را به ترامپ علیه تهران بدهد. ایران تهدید کرده که اگر تحریم‌های گسترده‌ای علیه آن وضع شوند، این کشور از معاهده ان پی تی خارج خواهد شد. موضوعی که می‌تواند اسرائیل و آمریکا را نسبت به حمله هوایی علیه سایت‌های اتمی ایران تحریک کند. در این میان باید دید که آیا چین و روسیه اجازه خواهند داد که این سناریو عملیاتی شود یا خیر. 
به بیان دیگر، باید اذعان کنیم که جهان کنونی و معادلات مطرح در آن که به شدت بی‌ثبات هستند، هیچ جایی را برای اشتباه محاسباتی باقی نمی‌گذارند.
بازار