بزرگنمايي:

راه ترقی - آرمان ملی /متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
احسان انصاری| محمد سلامتی آخرین دبیرکل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی ایران بوده است. وی همچنین وزیر کشاورزی در دولت‌های رجایی، باهنر، مهدوی کنی و دو سال اول دولت اول میرحسین موسوی بوده است.
«آرمان ملی» برای بررسی عملکرد دولت پزشکیان و چالش‌های پیش‌رو و همچنین چشم‌انداز مذاکرات ایران و آمریکا با مهندس سلامتی گفت‌وگو کرده است. سلامتی در این زمینه معتقد است: «باید بین مخالفان مذاکرات تفکیک قائل شد. عده‌ای از تحریم سود می‌برند. عده‌ای مشکوک هستند و موضع آنها با موضع دشمن همپوشانی دارد و عده‌ای صادقانه اعتراض می‌کنند و نظرشان این است که به طرف مقابل نمی‌توان اعتماد کرد چون به تجربه ثابت شده که او هر وقت صلاح بداند، هر توافقی را یک طرفه کنسل می‌کند و لذا مذاکره برای توافق فقط وقت تلف کردن است. به نظر من این عده قابل احترامند ولو نظرات افراطی داشته باشند. مدیریت کلان همواره باید از پتانسیل اجتماعی این عده درجهت امتیازگیری در مذاکرات استفاده کند. اگرچه من معتقدم اگر کارها به این عده سپرده شود، بعد از مدت کوتاهی ویرانه تحویل می‌دهند.» در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
*چرا نظام در نهایت پذیرفت که وارد مذاکره شود؟ در این زمینه پزشکیان و دولت چه نقشی داشتند؟
به نظر من نظام جمهوری اسلامی ایران با اصل مذاکره همواره موافق بوده است اما تا به حال شرایط مناسب برای مذاکره جدی و سازنده وجود نداشته است. شروط سنگین دوازده‌گانه‌ای که آمریکا در اواخر دولت اول ترامپ مطرح کرد، عملا مذاکرات را ناممکن کرد. در دوره بایدن رئیس‌جمهوری قبلی آمریکا به‌رغم اعلام برنامه برگشت به برجام و شروع مذاکرات اما اراده‌ای برای این کار وجود نداشت. این بی‌ارادگی توسط لابی صهیونیستی و افراطیون تقویت شد. البته در داخل ایران نیز توافق با کارشکنی تندروها و آنان که منافعی در عدم توافق داشتند مواجه بود. اکنون شرایط فرق کرده، نه از آن شروط دوازده‌گانه خبری هست و نه از بی‌ارادگی بایدن. محور گفت‌وگو نیز صرفا ساختن یا نساختن بمب هسته‌ای است. این همان موضوعی است که ایران قبول دارد که مورد بحث قرار گیرد. لذا شرایط مذاکرات فراهم شده است. آنچه که آقای پزشکیان انجام داد مقابله با افراطیونی بود که در هر شرایطی با اصل مذاکرات مخالفت می‌کنند. این خصلت آقای پزشکیان از موارد مهم ویژگی‌های مدیریت کلان است که در نبود آن کارهای اساسی بلاتکلیف می‌مانند.
بازار
*مهم‌ترین بایدها و نبایدهای مذاکره را چه می‌دانید؟
تا جایی که به ایران مربوط می‌شود، این است که باید مذاکرات را جدی گرفت و تلاش کرد تا به نتیجه برسد. نباید درگیر مباحث فرعی و شکلی در مذاکرات شد. اصل باید نتیجه مطلوب مذاکرات باشد، نه شیوه آن.
*به چه میزان نسبت به مذاکره و توافق احتمالی با آمریکا خوشبین هستید؟
به نظر من ترامپ نماد یک شخصیت جامعه پیشرفته پُست مدرن است. شخصیتی که به هیچ چیز معتقد نیست و درعین حال وانمود می‌کند که به همه چیز معتقد است. چنین شخصیتی نه قابل پیش‌بینی است و نه قابل اعتماد. اعتبار امضا وی نیز در پی هر قرارداد و یا دستوری ناپایداراست. دستورات، اقدامات و مصاحبه‌های وی درچند ماه اخیر این واقعیت را نشان داده است. اما چنین واقعیتی نباید ایران را از مذاکره منصرف کند، بلکه باید ضمن تاکید بر مذاکرات مسیر نیل به تثبیت نتایج مذاکرات را در ساختار سیاسی آمریکا جست‌وجو کرد.
*در صورتی که مذاکرات به نتیجه برسد چه چشم‌اندازی پیش روی کشور می‌بینید و در صورتی که این اتفاق رخ ندهد در چه وضعیتی قرار خواهیم گرفت؟
بدیهی است که درصورت به نتیجه رسیدن مذاکرات شرایط مراودات تجاری و اقتصادی ایران بسیار تسهیل می‌شود. این امر به رونق تجاری، توسعه اقتصادی و کاهش تورم می‌انجامد. اگر ایران یک کشور عقب افتاده با امکانات محدود بود، ممکن بود چنین آثاری در رفع تحریم‌ها بروز پیدا نکند و یا کمتر نمایان شود. ولی ایران با داشتن امکانات وسیع، نیروهای مجرب فراوان و اثرگذار درمنطقه، رفع تحریم می‌تواند تاثیر مثبت زیادی را به ارمغان آورد. البته نباید انتظار داشت که به محض به نتیجه مطلوب رسیدن مذاکرات آثار آن ظاهر شود. مدت‌ها طول می‌کشد تا آثار مثبت ناشی از نتیجه مذاکرات خود را نمایان سازند. اما اگرمذاکرات به نتیجه مطلوب نرسد احتمال اینکه جنگ و درگیری رخ دهد کم است. با این وجود احتمال اعمال فشار حداکثری از سوی آمریکا و یا استفاده از مکانیسم ماشه بیشتر می‌شود. دراین صورت ایران فشار اقتصادی بیشتری را نسبت به اکنون باید تحمل کند.
*به نتیجه رسیدن مذاکرات به چه میزان می‌تواند زمینه‌ساز حل مشکلات دیگر کشور شود؟
بسیاری از مشکلات اجتماعی ریشه اقتصادی دارند. بیکاری، تورم، فقر، فساد، دزدی، کاهش ازدواج، افزایش طلاق، مهاجرت نیروهای انسانی و... لذا با بهتر شدن وضع اقتصادی، این مشکلات حل و یا تعدیل می‌گردند. علاوه بر این زیرساخت‌های اقتصادی و عمرانی بازسازی و تقویت می‌شوند.
*چرا در شرایطی که ورود به مذاکره تصمیم نظام بوده، صدای مخالفان مذاکره از تریبون‌های مختلف بلند شده است؟
باید بین مخالفان مذاکرات تفکیک قائل شد. عده‌ای از تحریم سود می‌برند. عده‌ای مشکوک هستند و موضع آنها با موضع دشمن همپوشانی دارد و عده‌ای صادقانه اعتراض می‌کنند و نظرشان این است که به طرف مقابل نمی‌توان اعتماد کرد چون به تجربه ثابت شده که او هر وقت صلاح بداند، هر توافقی را یک طرفه کنسل می‌کند و لذا مذاکره برای توافق فقط وقت تلف کردن است. به نظر من این عده قابل احترامند ولو نظرات افراطی داشته باشند. مدیریت کلان همواره باید از پتانسیل اجتماعی این عده درجهت امتیازگیری در مذاکرات استفاده کند. اگرچه من معتقدم اگر کارها به این عده سپرده شود، بعد از مدت کوتاهی ویرانه تحویل می‌دهند.
*چرا تیم رسانه‌ای دولت قادر به پاسخگویی و تفسیر مطلوب از مذاکرات نیست که فضا به سود مخالفان مذاکرات تغییر نکند؟
به نظر نمی‌رسد که اکنون فضا به سود مخالفان مذاکرات حرکت کرده باشد. بلکه برعکس کفه تبلیغات موافقین مذاکرات، بیشتر سنگینی می‌کند. ضمنا به نظر من تیم رسانه‌ای دولت از تجربه و توانایی خوبی برخوردار است. شاید بخشی از سنگینی تبلیغات مزبور مدیون این امر باشد.
تا جایی که به ایران مربوط می‌شود، این است که باید مذاکرات را جدی گرفت و تلاش کرد تا به نتیجه برسد. نباید درگیر مباحث فرعی و شکلی در مذاکرات شد. اصل باید نتیجه مطلوب مذاکرات باشد، نه شیوه آن
*مهم‌ترین اولویت‌های دولت را برای بهبود وضعیت اقتصادی مردم چه می‌دانید؟
به نظرمن دولت باید اولویت را به تولید بدهد. با رشد و گسترش تولید، ایجاد فرصت‌های اشتغال و در نتیجه کاهش بیکاری، کاهش واردات، کاهش قیمت‌ها، افزایش درآمد دولت، کاهش کسر بودجه، افزایش صادرات، افزایش درآمد ارزی و... به ارمغان می‌آید. اما لازمه این کار در درجه اول مقابله با بروکراسی است که قاتل تولید است. قوانین و مقررات موجود دست و پای تولیدکننده را بسته و به راحتی اجازه ورود تولیدکننده جدید را نمی‌دهد. بسیاری از تولیدکنندگان مایوس از آینده روشن خود هستند. لذا دولت باید هرچه سریع‌تر این مهم را بررسی و چاره‌سازی کند. از سوی دیگر واردات بی‌رویه و قاچاق کالا ضربه‌های کاری به تولید داخلی می‌زنند. دولت باید با عزمی راسخ با این موانع برخورد کند. قطعا رفع این موانع اثر تحریم‌ها را بسیار کمتر می‌کند.
*دولت با ابربحران‌های اجتماعی و به خصوص زیست محیطی در سال1404 چه خواهد کرد؟
مقابله با هر یک از بحران‌ها و حل آن، زمان خاص خود را می‌طلبد. بحران محیط زیست از زاویه رخدادهای کشاورزی، محصول سال‌ها خشکسالی و بهره‌برداری نادرست از آب‌ها، به خصوص آب‌های زیرزمینی است و از زاویه صنعت، گسترش صنایع در مکان‌هایی که فاقد شرایط مناسب درازمدت برای آن‌ها بودند. برای حل این بحران‌ها زمان زیادی لازم است. یک سال کافی نیست. اما دولت می‌تواند حل این مشکلات را کلید بزند.
*در ماه‌های گذشته چه نقاط قوت و ضعفی در دولت مشاهده کردید و چه توصیه‌هایی به دولت دارید؟
در ارزیابی عملکرد دولت در درجه اول باید شیوه مدیریت آقای پزشکیان و نتیجه آن را بررسی کرد. ابتدا باید به این نکته اشاره شود که آقای پزشکیان اگرچه ازسوی جبهه اصلات حمایت شد لیکن به عنوان یک عنصر تشکیلاتی که از حمایت‌های برنامه‌ای و مدیریتی تشکیلات بهره‌مند است، ظاهر نشد. ویژگی‌های شخصی آقای پزشکیان نیز باعث شد تا از ظرفیت احزاب در این زمینه استفاده نشود. لذا آقای پزشکیان از این منظر تنها است. به‌رغم این مهم، مطابق شعار وحدت‌بخشی که داده بود، توانست به بخش قابل ملاحظه‌ای از وعده‌های خود جامه عمل بپوشاند که از یک نفر تنها بعید بود. آقای پزشکیان با جلب حمایت مقام رهبری و جلب کمک‌های دو قوه مقننه و قضائیه جلو اجرای قانون حجاب را که ممکن بود بحران ایجاد کند و به‌رغم حمایت‌های وسیع و جدی از آن طبق قولی که داده بود گرفت. در مورد فیلترینگ نیز باوجود مقاومت‌های بسیار، طبق قولی که داده بود، موفقیت نسبی کسب کرد. البته در دادن امتیاز به رقیب افراط کرد و باعث کندی و حتی بن‌بست در پیگیری برخی برنامه‌های خود شد. معمولا رئیس‌جمهور باید یک چارچوب برنامه‌ای برای هدایت بخش‌های مختلف تحت مدیریت خود داشته باشد تا بتواند مثلا به بخش اقتصاد، فرهنگ، آموزش و غیره جهت داده و بر اساس آن پیگیری کند، اما متاسفانه به نظر می‌رسد که آقای پزشکیان فاقد چنین چارچوب برنامه‌ای است. البته این عیب نیست بلکه ضعفی است که اگر چاره‌اندیشی نشود به عیب تبدیل می‌شود. انتخاب چند نفر از افراد متفکر و باتجربه در زمینه‌های مختلف در قالب یک گروه مشاور می‌تواند راه‌گشا باشد.