بزرگنمايي:

راه ترقی - ایسنا / محصولات مراقبتی پوست در دنیای امروز نقش مهمی در بهداشت فردی و زیبایی ایفا می‌کنند. این محصولات معمولاً از ترکیبات مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام وظیفه‌ای خاص در نرمی، ترمیم یا محافظت از پوست دارند. یکی از اجزای کلیدی در این ترکیبات، پلیمرها هستند. پلیمرها مواد زنجیره‌ای بلندی هستند که در بسیاری از کرم‌ها، لوسیون‌ها، شامپوها و سایر محصولات آرایشی یافت می‌شوند. در گذشته بیشتر از پلیمرهای مصنوعی یا بر پایه سیلیکون استفاده می‌شد؛ اما نگرانی‌های زیست‌محیطی و اثرات احتمالی این مواد بر سلامت انسان باعث شده بسیاری از شرکت‌ها به دنبال جایگزین‌های طبیعی‌تر باشند. یکی از این جایگزین‌ها، پلی‌ساکاریدها هستند. پلی‌ساکاریدها نوعی پلیمر طبیعی هستند که از منابع گیاهی یا جانوری به‌دست می‌آیند و به‌راحتی توسط بدن تجزیه می‌شوند. آن‌ها به‌طور معمول غیرسمی، غیرتحریک‌کننده و زیست‌سازگار هستند و می‌توانند ویژگی‌های مفیدی مانند نرمی، مرطوب‌کنندگی، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی را به محصولات آرایشی بدهند. استفاده از این پلیمرها، نه تنها سلامت مصرف‌کننده را تضمین می‌کند، بلکه باعث کاهش ردپای کربن در تولید محصولات بهداشتی می‌شود؛ بنابراین، یافتن پلیمرهایی از این دسته که بتوانند جایگزین مواد شیمیایی شوند، یکی از نیازهای مهم صنعت آرایشی امروز است.
در همین رابطه، فائزه کاشانیان، پژوهشگر دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران، با همکاری دانشگاه الزهرا و دانشگاه بیرجند، تحقیقی را در زمینه یکی از پلیمرهای طبیعی به نام کیتوسان انجام داده‌اند. آن‌ها به بررسی ویژگی‌های این ماده پرداختند که می‌تواند در ترکیبات محصولات مراقبتی پوست به‌کار رود و جایگزین موثری برای ترکیبات شیمیایی سنتی باشد.
در این پژوهش، محققان با مرور مطالعات و داده‌های پیشین، به بررسی توانمندی‌های کیتوسان در صنعت آرایشی و بهداشتی پرداختند. هدف اصلی آن‌ها این بود که ببینند آیا این پلیمر طبیعی می‌تواند به‌عنوان ماده اولیه در تولید محصولات مراقبتی پوست استفاده شود یا خیر، و اگر چنین است، چه ویژگی‌هایی دارد که آن را از سایر ترکیبات متمایز می‌کند.
نتایج بررسی‌ها نشان دادند که کیتوسان دارای ویژگی‌هایی مانند خاصیت ضد میکروبی، ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی است. این ماده می‌تواند به پوست کمک کند تا رطوبت خود را حفظ کرده، آسیب‌ها را سریع‌تر ترمیم کند و در برابر عوامل محیطی مانند نور خورشید بهتر محافظت شود. همچنین توانایی تشکیل لایه محافظتی روی پوست دارد که می‌تواند به نرمی و بهبود عملکرد محصولات آرایشی کمک کند.
علاوه بر این، مشخص شد که کیتوسان به‌دلیل ساختار خاص خود می‌تواند با سطوح آسیب‌دیده پوست تعامل داشته باشد و باعث تشکیل فیلم‌های نازکی شود که نه‌تنها از پوست محافظت می‌کنند، بلکه به جذب بهتر مواد مغذی در محصولات نیز کمک می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که کیتوسان به گزینه‌ای جذاب برای استفاده در ترکیبات جدید محصولات آرایشی تبدیل شود.
اما در کنار این مزایا، پژوهشگران به موانع موجود بر سر راه استفاده گسترده از کیتوسان نیز اشاره کرده‌اند. از جمله این موانع می‌توان به دشواری استخراج کیتوسان با خلوص کافی، تفاوت‌های زیاد در کیفیت مواد اولیه طبیعی و هزینه بالای تولید در مقایسه با پلیمرهای نفتی اشاره کرد. همچنین، در حال حاضر تعداد کمی از محصولات تجاری در بازار هستند که از کیتوسان استفاده می‌کنند و حتی در این موارد نیز معمولاً تنها بخشی از قابلیت‌های این ماده به کار گرفته می‌شود.
با وجود این محدودیت‌ها، محققان تأکید کردند که آینده روشنی برای این ماده طبیعی در صنعت آرایشی وجود دارد. اگر مسیرهایی برای تولید اقتصادی و پایدار کیتوسان طراحی شود و دانش بیشتری درباره ساختار و ویژگی‌های آن به‌دست آید، می‌توان انتظار داشت که این ماده جایگاه مهمی در تولید محصولات آرایشی ایفا کند. چنین پیشرفتی می‌تواند به افزایش تولید محصولات سازگار با محیط زیست و کاهش استفاده از مواد شیمیایی مضر کمک کند.
در انتها لازم به اشاره است که نتایج این پژوهش جالب علمی در فصلنامه تخصصی «پوست و زیبایی» منتشر شده‌اند. این نشریه وابسته به مرکز آموزش و پژوهش بیماری‌های پوست و جذام دانشگاه علوم پزشکی تهران است و به انتشار مطالعات نوآورانه در حوزه‌های مراقبت از پوست و بهداشت اختصاص دارد.