بزرگنمايي:

راه ترقی - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
افزایش قیمت ارز نیمایی و تغییر سیاست تخصیص ارز به کالاها منجر به رشد 14 هزار تومانی قیمت ارز بازار آزاد در چند ماه شد

عبدالناصر همتی، وزیر اقتصاد دولت چهاردهم اخیرا اعلام کرده «دلار بازار آزاد ارتباطی به دولت ندارد و به دلیل تنش‌های منطقه‌ای و شرایط منطقه دلار بازار آزاد و انتظار روانی افزایش پیدا کرده است. قرار بر این است نیمایی و توافقی با هم باشند و در نهایت نرخ دلار را کاهش دهند و الان در شرایط منطقه، این اتفاق نیفتاده است». شهرام دبیری، معاون پارلمانی دولت نیز در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد افزایش قیمت‌ها ربطی به دولت ندارد و ناشی از تحولات منطقه است. این مواضع عجیب در حالی است که برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان اقتصاد معتقدند عامل اصلی رشد قیمت دلار آزاد سیاست‌های دولت چهاردهم است. در واقع دولت با رشد قیمت دلار نیمایی و تغییر ارز کالاها از نرخ دولتی به نیمایی و از نرخ نیمایی به ارز شخصی و... به بازار این سیگنال را داده که رشد نرخ ارز تداوم می‌یابد.
حسین صمصامی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره ادعای بی‌ارتباط بودن نرخ ارز بازار آزاد با سیاست‌های دولت گفت: اگر بازار آزاد ارز را بررسی کنید و بازیگران طرف عرضه و تقاضا را نیز بررسی کنید، آنگاه متوجه خواهید شد چگونه سیاست‌های دولت منجر به رشد قیمت ارز در بازار آزاد شده است. عرضه ارز در بازار آزاد بخشی توسط قاچاقچیان و بخشی از سوی سفته‌بازانی است که می‌خواهند ارز خود را بفروشند و بخشی نیز ارزهایی است که بانک مرکزی عرضه می‌کند تا بازار را مدیریت کند. در برخی سال‌ها تا 18 همت بانک مرکزی ارز به بازار تزریق می‌کند تا انتظارات تورمی را تعدیل کند. وی افزود: در بحث تقاضای ارز در بازار آزاد نیز بازیگران متفاوتی حضور دارند و بخشی از تقاضا واردکنندگانی است که تقاضای بیش از مازاد تخصیص دولتی دارند و مجبورند به بازار آزاد مراجعه و ارز خود را تامین کنند. همچنین سالانه 25 تا 30 میلیارد دلار قاچاق به کشور داریم که تقاضای ارز در بازار آزاد ایجاد می‌کنند. حدود 10 میلیارد دلار نیز سالانه تقاضای ارز برای خروج سرمایه است تا در کشورهای دیگر همچون ترکیه و امارات خانه بخرند. البته باید توجه داشت که بخشی از این تقاضا در نتیجه سفته‌بازی است. زمانی که انتظارات تورمی درباره ارز وجود داشته باشد، تقاضا برای آن افزایش می‌یابد در حالی که این اقدام غیرقانونی است. طبق قانون تنها معاملات ارز باید در صرافی‌ها و بانک‌ها انجام شود. صمصامی تاکید کرد: زمانی که بازیگران بازار ارز را شناختیم، می‌توانیم تشخیص دهیم چه عواملی باعث گرانی ارز می‌شود. افزایش نرخ ارز رسمی سامانه نیما توسط دولت انجام شده و افزایش سطح عمومی قیمت کالاها را به در پی داشته است. امسال قیمت دلار بازار آزاد حدود 58 هزار تومان بود. بعد از اینکه بخشی از کالاها از شمول قیمت ارز دولتی خارج و وارد ارز نیمایی شدند، گران شدند و قیمت ارز نیز در واکنش به آن بالا رفت.
وی تصریح کرد: کالاهایی مانند حبوبات، قند و شکر، محصولات سلولزی، روغن موتور، جو و... (بیش از 400 قلم کالا) از لیست ارز دولتی خارج و وارد لیست ارز نیمایی شدند. همچنین ارز نیمایی از 40 هزار تومان به 52 هزار تومان افزایش یافت و همین مساله موجی از گرانی‌ها را به وجود آورد. از طرف دیگر محصولات پتروشیمی در بورس کالا بر مبنای نرخ نیما تعیین می‌شود. تغییر نرخ این کالاها که مواد اولیه بسیاری از کالاهای دیگر است، منجر به تورم در بازار شد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: بیش از 2200 کالا از شمول ارز نیمایی خارج شده و وارد ارز اشخاص شده است که نرخ آن حدود 55 هزار تومان است. این مساله نیز موجی از گرانی کالا را به وجود آورده است. بانک مرکزی قصد دارد نرخ ارز نیما و نرخ ارز اشخاص را تا پایان سال یکی کند. به همین دلیل بازار ارز توافقی راه‌اندازی شده است. قطعات موتور، ماشین‌آلات معدنی، مفتول، چرخ خیاطی، کمپرسور هوای فشرده، تلفن همراه دوسیمکارت، سوپاپ، دوچرخه، کاتالیزور، قطعات سرخ‌کن و... قبلا ارز نیمایی می‌گرفتند و اکنون وارد لیست ارز اشخاص شدند. از طرف دیگر دولت می‌خواهد نرخ ارز اشخاص و ارز توافقی را مرتبط کند. همه این مسائل به گرانی کالا و سیگنال افزایش نرخ به بازار ارز آزاد منجر می‌شوند. این نماینده مجلس ادامه داد: در حال حاضر بخش عمده ارز بازار آزاد توسط صادرکننده‌ها عرضه می‌شود که به دلیل کم‌اظهاری و... به سامانه داده نمی‌شود و در بازار آزاد عرضه می‌شود. از طرفی جو تورمی ایجاد شده، تقاضا برای ارز را بالا برده است. در زمانی که قیمت ارز 60 هزار تومان بود، برخی پیش‌بینی می‌کردند قیمت ارز بالاتر می‌رود و تقاضا ایجاد کردند که این اقدامات نوعی خیانت به کشور است. درست است که شرایط منطقه و ریاست جمهوری ترامپ باعث می‌شود سفته‌بازان بیشتر وارد بازار شوند اما همین سیاست‌های غلط دولت برای جابه‌جایی کالاها به بازار نیمایی و... همچنین رشد قیمت ارز نیمایی و راه‌اندازی بازار توافقی باعث شده که دلار بازار آزاد گران و فضای بازار تورمی شود.
صمصامی در پاسخ به این ادعای وزیر اقتصاد که ارز بازار آزاد به دولت ارتباطی ندارد، گفت: آقای همتی چرا ارز توافقی و ارز اشخاص را یکی می‌کند؟ چرا ارز نیمایی را به سمت 60 هزار تومان افزایش می‌دهد؟ وزیر اقتصاد قصد دارد ارز بازارهای مختلف را به سمت آزاد ببرد، در حالی که هیچ‌گاه نرخ ارز نیمایی به ارز آزاد نمی‌رسد. چون مکانیزم رشد قیمت ارز توجه به تغییرات نرخ کالاست. یعنی وقتی نرخ نیمایی بالا می‌رود، کالا گران خواهد شد و بعد نرخ ارز بازار آزاد نیز بالا می‌رود. برخی بی‌سواد ادعا می‌کنند اختلاف نرخ نیمایی 52 هزار تومان و بازار آزاد 72 هزار تومان به جیب عده‌ای دارای رانت می‌رود، غافل از اینکه این افزایش نرخ ارز منجر به همین اختلاف قیمت و رانت شده است. این افزایش ارز، پول سفته‌بازی را به جیب گردن‌کلفتان می‌ریزد. متاسفانه درباره نرخ ارز نیز کج‌فهمی در مجلس وجود دارد.
وی با بیان اینکه در راستای یکسان‌سازی نرخ ارز تاکنون اقدامات زیادی انجام شده اما شکست خورده است، گفت: سال 71 ارز شناور ایجاد شد، همچنین ارز 4200 تومانی سال 1401 به 25 هزار تومان رسید. این اقدام در راستای یکسان‌سازی بود اما این مساله موجب نشد کشور یک ارز تک‌نرخی داشته باشد. به همین دلیل در آن زمان دولت ارز نیمایی ایجاد کرد و تخصیص ارز با نرخ 28500 تومان را برای واردات کالاهای اساسی اجرا کرد. بنابراین امکان این وجود ندارد که ارز آزاد و ارز دولتی یکی باشد. تا زمانی که قاچاق کالا ادامه داشته باشد، حتی اگر قیمت ارز بازار آزاد و سامانه نیما یکی شود، در بازه زمانی کوتاه دوباره فاصله ایجاد می‌شود. 
* وضعیت بازار ارز و دور باطل افزایش نرخ‌ها
عبدالمجید شیخی، کارشناس اقتصاد نیز در گفت‌وگو با «وطن امروز» در واکنش به اظهارات وزیر اقتصاد در رابطه با افزایش نرخ بازار آزاد با سیگنال گرانی نرخ نیما و ارتباط دادن آن با شرایط منطقه‌ای اظهار داشت: وضعیت بازار ارز تحت تأثیر فشار عناصر قدرتمند و انحصارگرانی است که با اتکا به نظریه‌های باطل لیبرالی تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی می‌کنند. وی با بیان اینکه بازار آزاد واقعی وجود ندارد و بازار تحت تأثیر انحصار عمل می‌کند، گفت: نرخ ارز دولتی بالا می‌رود و به تبعیت از آن نرخ ارز آزاد نیز افزایش می‌یابد. این دور باطل باعث می‌شود نرخ ارز مجددا افزایش یابد و این روند به صورت مسلسل‌وار ادامه می‌یابد.
شیخی همچنین افزود: مقامات پولی تحت تأثیر فشار دلالان، نرخ ارز را بالا می‌برند تا درآمدهای ارزی را کنترل کنند. این مقامات هر روز با توئیت‌ها و اظهارنظرهای خود ادعا می‌کردند افزایش نرخ بازار آزاد بر اثر سیاست‌های غلط دولت‌های قبل بوده است اما امروز که خود بر سر کار هستند می‌گویند این نرخ به آنها ربطی ندارد. همین منتقدان، امروز تقصیر را به گردن بازار آزاد می‌اندازند. این دور باطل باید متوقف شود و مقامات مسؤول باید پاسخگو باشند.