بزرگنمايي:

راه ترقی - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
محسن صالحی‌خواه| نشست دوره‌ای شورای امنیت سازمان ملل درباره قطعنامه 2231 شب سه‌شنبه 27 آذر به وقت تهران برگزار شد. رزماری دی‌کارلو، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی ابتدا هجدهمین گزارش آنتونیو گوترش درباره اجرای این قطعنامه و توافق هسته‌ای ایران را قرائت کرد. پس از آن هجدهمین گزارش نماینده کشور مالت به‌عنوان تسهیلگر قطعنامه 2231 نیز در شورا خوانده شد و سپس اعضای شورای امنیت سازمان ملل به بیان نظرات خود پرداختند.

امیرسعید ایروانی، دیپلمات ارشد ایران در نیویورک و نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل متحد نیز به سخنرانی در این نشست پرداخت. با توجه به شرایط موجود میان ایران و غرب و پیچیده شدن پرونده هسته‌ای ایران، مسئله اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه در این جلسه پررنگ بود. 
سوءاستفاده از اسنپ‌بک با پاسخ قاطع ایران مواجه خواهد شد
سفیر و نماینده دائم ایران در نیویورک، در نطقِ خود در شورای امنیت سازمان ملل، اظهار داشت:‌ «ایران هرگونه تهدید مربوط به استفاده از سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» توسط تروئیکای اروپایی را قویاً رد می‌کند. بگذارید یک‌ بار برای همیشه روشن کنیم: سازوکار موسوم به «اسنپ‌بک» (مکانیسم ماشه) ابزاری در دستان شما نیست که بتوانید از آن برای تهدید ایران سوءاستفاده کنید. ایران به‌صراحت اعلام کرده است که چنین اقدام تحریک‌آمیزی با پاسخی قاطع و متناسب مواجه خواهد شد. این موضع به‌طور مشخص در نامه رئیس‌جمهور وقت ایران به سران تروئیکای اروپایی در تاریخ 8 می‌‌2019 اعلام شده بود. فعال‌سازی سازوکار موسوم به اسنپ‌بک برای «بازاعمال مفاد قطعنامه‌های لغوشده» بحرانی بزرگ ایجاد خواهد کرد که به نفع هیچ طرفی نخواهد بود.»
دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل تاکید کرد: «به‌‌رغم اتهامات بی‌اساس و پیگیری قطعنامه‌ای با انگیزه‌های سیاسی از سوی تروئیکای اروپایی و ایالات متحده، ایران متعهد به ادامه همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مطابق با تعهدات خود است. صدور قطعنامه توبیخی علیه ایران در نشست اخیر شورای حکام آژانس، به‌رغم سفر سازنده و موفق مدیرکل آژانس به تهران در ماه نوامبر، نشان می‌دهد که تروئیکای اروپایی و ایالات متحده با هدف تضعیف دیپلماسی، اعتماد و اصول ضروری برای تعامل سازنده، به دنبال پیشبرد یک دستور کار سیاسی هستند.»
انگلیس: در صورت لزوم از اسنپ‌بک استفاده خواهیم کرد
«جیمز کاریوکی» سفیر و معاون نمایندگی انگلیس در سازمان ملل روز سه‌شنبه به وقت محلی در نشست شورای امنیت درباره قطعنامه 2231 و اجرای برجام بدون اشاره به بدعهدی آمریکا و اروپا در اجرای توافق هسته‌ای ایران گفت: «ایران به توسعه برنامه هسته‌ای خود در سطوحی ادامه می‌دهد که فاقد هرگونه توجیه غیرنظامی معتبر است و ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در حال حاضر بیش از 32 برابر محدودیت‌های برجام است.»
معاون نمایندگی انگلیس در سازمان ملل گفت: «ما نباید در مورد توانایی‌های رو به رشد ایران دچار توهم باشیم. برنامه هسته‌ای ایران هرگز به این اندازه پیشرفت نکرده است و آژانس دیگر نمی‌تواند به ما اطمینان دهد که اهدافش منحصراً صلح‌آمیز است. ایران می‌تواند در ماه‌های آینده به تشدید ادامه دهد یا دیپلماسی را انتخاب کند. بریتانیا و شرکای ما درE3 مصمم به دستیابی به یک راه‌حل دیپلماتیک هستند. ما به تعامل با ایران برای یافتن راهی سازنده ادامه خواهیم داد. اما بگذارید روشن بگویم؛ با نزدیک شدن به موعد انقضای قطعنامه 2231 شورای امنیت در اکتبر آینده (سال 2025)، در مقطع حساسی قرار داریم. ما هر گام دیپلماتیک لازم را برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای از جمله فعال‌سازی مکانیزم ماشه، در صورت لزوم برخواهیم داشت.»
روسیه: فعال‌سازی مکانیسم ماشه محکوم به شکست است
نماینده روسیه در جلسه شورای امنیت گفت: «نمی‌توان اظهارات نماینده اتحادیه اروپا درباره توافق هسته‌ای ایران را منطقی و واقع‌گرایانه دانست. آن‌ها با مقصر جلوه دادن ایران و اظهاراتی ضدایرانی خواستار نادیده گرفتن نقض تعهدات خود نسبت به قطعنامه 2231 شورای امنیت هستند. اقدامات گذشته علیه ایران نتیجه عکس داشته و تلاش برای اعمال اسنپ‌بک (مکانیسم ماشه) نیز بی‌نتیجه خواهد ماند و محکوم به شکست است. 9 سال پیش، طرفین برجام نشان دادند که در صورت کنار گذاشتن دیدگاه‌های سیاسی و اتخاذ رویکردی واقع‌گرایانه می‌توان اختلافات را حل کرد. توافق برجام باعث شد تا همه طرف‌ها به خواسته‌های خود برسند و به جامعه بین‌المللی نشان دهند که برنامه هسته‌ای ایران کاملاً صلح‌آمیز است و با گذشت زمان، مشخص شد که کدام کشورها به دنبال اهداف سیاسی خود هستند.»
آمریکا: دیپلماسی بهترین راه است
سفیر و معاون نمایندگی ایالات متحده آمریکا با تکرار ادعاهای کشورش درباره فعالیت‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران گفت:«ایران همچنان به درگیری و بی‌ثباتی در خاورمیانه و سایر بخش‌های جهان دامن می‌زند و فعالیت‌های هسته‌ای آن همچنان نگران‌کننده است. ما دلایل خوبی برای نگرانی در مورد نیات تهران داریم. اقدامات ایران نشان می‌دهد که علاقه‌ای به اثبات قابل راستی‌آزمایی بودن برنامه هسته‌ای خود ندارد. ما باید در محکومیت این رفتار خطرناک و شکست ایران در همکاری و رسیدگی به سوالات حل‌نشده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صریح باشیم.»
او خطاب به اعضای شورای امنیت سازمان ملل و درحالی‌که امیرسعید ایروانی سفیر و نماینده جمهوری اسلامی ایران نیز در این نشست حضور داشت، بدون اشاره به بدعهدی آمریکا و خروج از برجام مدعی شد: «ایران، فرصت تغییر مسیر و ورود به دیپلماسی را دارد. ایران به جای گسترش برنامه خود و دامن زدن به گمانه‌زنی در مورد نیات خود، باید اقداماتی را انجام دهد که اعتماد بین‌المللی ایجاد کرده و تنش‌ها را کاهش دهد. ایالات متحده آمریکا مدت‌هاست که چنین دیپلماسی‌ای را بهترین راه برای دستیابی به یک راه‌حل موثر و پایدار برای نگرانی‌های جامعه بین‌المللی در مورد برنامه هسته‌ای ایران می‌داند.»
جلوگیری از هسته‌ای شدن ایران اولویت اتحادیه اروپاست
«استاوروس لامبرینیدیس» نماینده اتحادیه اروپا در سازمان ملل روز سه‌شنبه به وقت محلی در نشست دوره‌ای شورای امنیت درباره قطعنامه 2231 و اجرای برجام مدعی شد: اطمینان یافتن درباره ماهیت هسته‌ای ایران و جلوگیری از هسته‌ای شدن تهران، اولویت برای اتحادیه اروپا است. دیپلماسی همچنان بهترین راه برای اطمینان از ماهیت برنامه هسته‌ای ایران است و برجام به ثبات سراسر منطقه کمک خواهد کرد.
به گزارش ایرنا، او بدون اشاره به اقدامات مخرب تروئیکای اروپا با بیان اینکه قطعنامه 2231 همچنان چارچوب گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران است، با مقصر وانمود کردن تهران، مدعی شد: «گزارش‌های اخیر آژانس حاکی از توسعه برنامه هسته‌ای خطرناک ایران است و عدم همکاری ایران با آژانس موجب اخلال در روند نظارت آژانس شده است.»
چین: از ظرفیت‌ها برای مذاکره استفاده شود
سفیر و نماینده چین در زمان نطق خود اظهار داشت: «ایران مدت‌هاست رویکرد سازنده اتخاذ و آمادگی خود برای از سر گرفتن مذاکرات را اعلام کرده است.» او با یادآوری اینکه برجام پس از بیش از 10 سال مذاکره دشوار شکل گرفت، تاکید کرد: این توافق بهترین راهکار برای حل مسئله برنامه هسته‌ای ایران از طریق دیپلماسی است. این دیپلمات ارشد چین در سازمان ملل با بیان اینکه مذاکرات در سال 2021 در مرحله‌ای به توافق نزدیک شد، گفت: همه طرفین باید از آن گفت‌وگوها برای رسیدگی به نگرانی همه طرفین و ایجاد فضای مناسب برای مذاکره استفاده کنند. طرفین نباید با استفاده از تحریم، فشار یا تهدید تقابل دیگری را تحت فشار قرار دهند. عدم اعتماد ایران و آمریکا به همدیگر یکی از عوامل اصلی عدم از سر گرفته شدن مذاکرات است.»
این دیپلمات کشور چین تاکید کرد: ایالات متحده آمریکا نباید دوباره به سیاست فشار حداکثری روی آورد. مکانیزم ماشه شورای امنیت نباید توسط چندین کشور محدود به‌عنوان تهدید یا باج‌گیری استفاده شود. چنین تهدیدی سازنده نیست. نباید تحولات منطقه را به برنامه هسته‌ای ایران ربط داد.
واکنش ایران به اظهارات گروسی
در جلسه شورای امنیت، چندبار به صحبت‌های رافائل گروسی مدیرکل آژانس اشاره شد. گروسی اخیراً در مصاحبه با یک رسانه ایتالیایی گفته بود: «فلسفه توافق اولیه با ایران می‌تواند به‌عنوان مبنایی مورد استفاده قرار گیرد اما دیگر به خود توافق نیازی نیست. ایران در حال حاضر قابلیت‌های بسیار بیشتری دارد و اورانیوم را تا سطح 60 درصد و نزدیک به 90 درصد غنی‌سازی می‌کند. ایران به‌طور قابل‌توجهی در حال توسعه توانایی‌های هسته‌ای خود است.»
به گزارش ایسنا، گروسی همچنین تاکید کرد که دولت پزشکیان درحال ایجاد فرصتی برای مذاکرات جدید بوده اما این مذاکرات باید بر پایه‌ای متفاوت از گفت‌وگوهایی باشد که منجر به امضای برجام در سال 2015 شد. وی افزود: «ما باید این توافق را مجدداً بررسی کنیم و به یک نسخه فنی جدید از اصول سیاسی برسیم. این فرآیند پیچیده است که در آن کشورهای اروپایی، آمریکا، چین و روسیه باید با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کرده و سیستمی را ارائه دهند که با واقعیت جدید ایران سازگارتر باشد.»
کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه در واکنش به اظهارات این مقام آژانس در توئیتر نوشت: «انتظار می‌رود مدیرکل یک سازمان تخصصی مبتنی بر واقعیات و گزارش‌های فنی بازرسان آژانس صحبت کند. نیت‌خوانی مبتنی بر سناریوهای فرضی جزو وظایف مدیرکل نبوده و خلاف متن و روح اساسنامه آژانس است. توسعه برنامه هسته‌ای ایران منطبق با نیازهای فنی است و کاملاً تحت نظارت‌های پادمانی آژانس انجام می‌شود. احترام به تصمیمات و سیاست‌های کشورها در استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، شامل چرخه سوخت (غنی‌سازی)، در اسناد مرتبط بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و این اظهارات مدیرکل که با چاشنی سیاسی درآمیخته، نمی‌تواند این واقعیات را نادیده بگیرد.»
در بخش دیگری از این نوشته می‌خوانیم: «آن چیزی که در اظهارات گروسی هیچ‌وقت به آن اشاره نشده است، علت اصلی وضع موجود است که همانا عدم اجرای تعهدات طرف‌های مقابل تحت برجام و خروج یکجانبه آمریکا از آن بود. عدم اشاره به این موضوع در اقدامی جانبدارانه، اعتماد جامعه بین‌المللی را به نهادهای ملل متحد در تبیین درست واقعیات از سوی عالی‌ترین مقام‌های مرتبط، مخدوش می‌سازد. از این منظر، صرف‌نظر از اینکه برجام موضوعیت دارد یا نه، بایستی خاطرنشان شود که گفت‌وگوهای سازنده و عادلانه براساس احترام متقابل و تعهدات متوازن از جمله در حوزه رفع تحریم، راه‌حل پایدار خواهد بود.»
محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان نیز در واکنش به اظهارات گروسی، با بیان اینکه الان موعد بررسی قطعنامه 2231 در سازمان ملل است که هر 6 ماه برگزار می‌شود، بیان کرد: «این قطعنامه 2 فراز دارد که شامل پذیرش محدودیت‌هایی توسط ایران برای اعتمادسازی در ازای لغو تحریم‌ها و انجام تعهدات طرف مقابل است. این پذیرفتنی نیست که یک نهاد بین‌المللی تنها به یک بُعد ماجرا آن هم به صورت تحریک‌آمیز بپردازد و به بُعد اصلی که عدم انجام تکالیف طرفین متعاهد است اشاره‌ای نداشته باشد. از مدیرکل آژانس که یک دیپلمات باسابقه است انتظار داریم که این موارد را رعایت کند.»