راه ترقی - همشهری / «کشف معمای قاچاق سوخت» عنوان یادداشت روز در روزنامه همشهری به قلم رضا کربلایی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
سال‌هاست که همه از حجم قاچاق سوخت در ایران انتقاد می‌کنند و این موضوع تبدیل به معمایی شده که انگار راه‌حلی برای آن وجود ندارد. اذعان سران قوا به حجم بالای قاچاق سوخت به‌وضوح از یک ابرچالش در روند تولید تا مصرف فرآورده‌های نفتی، به‌ویژه بنزین و گازوئیل حکایت دارد و تدابیر و اقدام‌های انجام‌شده در طول سال‌های گذشته هم نتوانسته جلوی خروج این میزان ثروت ملی از مرزها را بگیرد.
اکنون وقت آن است که بیندیشیم که چه باید کرد و اصلا اراده‌ای برای پایان دادن به قاچاق روزانه 20 تا 30میلیون لیتر سوخت وجود دارد یا خیر. پاسخ به این سؤال از این حیث مهم است که آنچه به‌صورت قاچاق روانه کشورهای همسایه می‌شود دقیقا همان یارانه‌ای است که دولت‌ها سعی می‌کنند آن را به دست مردم برسانند و برای آنها رفاه ایجاد کنند.
اصلاح نظام یارانه انرژی نه انتخاب، بلکه الزام است و تا زمانی که شکاف قیمت در داخل مرز ایران با مرز همسایگان بیشتر شود، انگیزه قاچاق هم تقویت می‌شود. اکنون حقیقت آشکار است که با وجودسامانه‌ها و سیاست‌های کنترلی نظیر سهمیه‌بندی بنزین و گازوئیل و تخصیص یارانه سوخت به شکل کنونی تا زمانی که شکاف قیمت‌ها عمیق‌تر و بیشتر باشد، راه به جایی نخواهیم برد. از این حیث اذعان مسئولان قوه مقننه و مجریه به قاچاق گسترده سوخت مهر تأییدی است بر این گزاره که روش تجربه‌شده و شکست‌خورده این سال‌ها نتوانسته از حجم قاچاق سوخت بکاهد و حتی برخی حاضر به پذیرش ریسک می‌شوند تا سوخت ارزان را در مرزها با روش‌های مختلف گران بفروشند و از این رانت بهره ببرند.
فرقی نمی‌کند که این میزان قاچاق سوخت از مبادی رسمی نظیر شائبه نشت سوخت در مسیر نیروگاه‌ها رخ دهد یا از شناورها و دیگر مقاصد مصرف داخلی به مسیر انحرافی کشیده شود. معمای قاچاق سوخت، آنطور که رئیس‌جمهور و رئیس مجلس شورای اسلامی از آن پرده برداشته‌اند، در فقدان راهبرد کلان ملی برای اصلاح نظام یارانه انرژی نهفته است.
![]()
شوک‌درمانی قیمتی البته منطقی نیست، چرا که جهش قیمت یکباره و تثبیت آن در چند سال متوالی بیانگر این است که به جای اصلاح نظام یارانه انرژی به نفع مردم و هدفمند‌سازی یارانه بنزین و گازوئیل، در جست‌وجوی راهی برای تراز کردن بودجه سالانه هستیم و ایجاد رفاه کاذب با هدر دادن ثروت ملی مثل بنزین و گازوئیل.
اگر مردم قانع شوند که اصلاح یارانه‌های انرژی دقیق و یک تصمیم ملی و به نفع همه است، آنگاه فائق آمدن بر پدیده زشت قاچاق سوخت دشوار نخواهد بود. برای این کار نیاز به وفاق بین ارکان حاکمیت و شهروندان داریم و می‌توانیم در شرایط سخت بهترین تصمیم‌ها را بگیریم، به جای آنکه دنبال تسکین دردهای مزمن باشیم. دقت کنیم که این سوخت قاچاق‌شده همان یارانه‌ای است که به نام شهروندان ایرانی نصیب شهروندان کشورهای همسایه می‌شود. ادامه این وضعیت مطلوب نیست و اصلاح آن ضرورت دارد.