راه ترقی - صبح نو /متن پیش رو در صبح نو منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
در روزهای اخیر، سومین جلسه شورای عالی فضای مجازی در دولت چهاردهم به ریاست مسعود پزشکیان برگزار شد که یکی از مهم‌ترین موضوعات مطرح‌شده در این جلسه، بررسی سیاست‌های مسدودسازی پلتفرم‌های خارجی و به‌ویژه تصمیم‌گیری در مورد رفع محدودیت‌های دسترسی به واتساپ و گوگل پلی بود. در این جلسه که با حضور سران قوه مقننه، قضائیه و اعضای حقوقی و حقیقی شورا برگزار شد، پس از بحث‌های فراوان، اجماع عمومی بر این شد که محدودیت‌ها و فیلترهای موجود بر این دو پلتفرم برداشته شود.
ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، در پستی در شبکه اجتماعی ایکس از این تصمیم خبر داد و اعلام کرد: «امروز گام اول رفع محدودیت از اینترنت را با همدلی و وفاق برداشتیم. از پیگیری رئیس‌جمهور و همراهی رسانه‌ها و فعالان ممنونم و بیش از پیش به این همراهی و همدلی نیازمندیم. این مسیر ادامه دارد...» این تصمیم به‌ویژه در شرایطی اتخاذ شد که در سال 1401، برخی پلتفرم‌های اجتماعی و برنامه‌ها از جمله واتساپ، اینستاگرام و گوگل پلی فیلتر شدند. فیلتر شدن این پلتفرم‌ها باعث شد بسیاری از کاربران ایرانی از روش‌های غیررسمی مانند استفاده از فیلترشکن‌ها برای دسترسی به این سرویس‌ها استفاده کنند. با گذشت بیش از دوسال، فشارها برای برداشتن محدودیت‌ها افزایش یافته بود و اکنون شاهد رفع فیلتر از دو سرویس ارتباطی هستیم.
در حالی که این تصمیم از سوی بسیاری از کاربران و فعالان فضای مجازی با استقبال مواجه شده است، هم‌زمان اعتراضات و واکنش‌هایی از سوی برخی گروه‌های سیاسی و رسانه‌ای نسبت به این اقدام مطرح شده است. گروه‌هایی که نگران اثرات رفع فیلتر و تأثیر آن بر فضای اجتماعی و سیاسی کشور هستند.
واکنش‌ها و اعتراضات
با این حال، رفع فیلتر واتساپ و گوگل پلی بدون اعتراض نبوده است. برخی از گروه‌ها و رسانه‌ها نگرانی‌هایی را در مورد تأثیر این تصمیم بر فضای اجتماعی و سیاسی کشور مطرح کرده‌اند.
برخی کانال ها از برنامه‌ریزی دشمن برای ایجاد اغتشاش در کشور به بهانه مخالفت با رفع فیلترینگ خبر دادند. به گفته این گروه‌ها، برنامه‌ریزی‌ها برای لشگرکشی‌های خیابانی به بهانه مخالفت با رفع فیلتر واتساپ و گوگل پلی و همچنین عدم اجرای قانون عفاف و حجاب ادامه دارد.
در این میان، مخالفان این تصمیم عمدتاً پس از اینکه پاسخی نسبت به ناکارآمدی سیاست فیلترینگ نداشتند شروع به فضاسازی کردند. در عین حال مسئولین دولتی با اجماع عمومی و برای منافع بلندمدت کشور اقدام به رفع فیلتر کرده‌اند و در نظر دارند در ادامه اقدامات مشابهی برای بهبود دسترسی مردم به اینترنت انجام دهند.
رفع فیلتر واتساپ و گوگل پلی اقدامی مثبت و مؤثر در راستای توسعه فضای مجازی، تقویت ارتباطات اجتماعی و بهبود اقتصاد دیجیتال به نظر می‌رسد. اگرچه این تصمیم با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شده است، اما در درازمدت می‌تواند به کاهش شکاف اجتماعی و افزایش سرمایه اجتماعی کمک کند. علاوه بر این، از آنجایی که مصرف پلتفرم‌های خارجی حتی با وجود فیلترینگ کاهش نیافته بود، به نظر می‌رسد این تصمیم بیش از آنکه تأثیرات منفی به همراه داشته باشد، فضای بازتری برای مشارکت مردم در فضای مجازی فراهم خواهد کرد.
عبور از قانون، بازهم پای سوپرانقلابی ها در میان است
جدای از این موضوع، مقوله‌ای که از دید عده‌ای خود محورپندار که از در سال‌های اخیر با ادعای سوپرانقلابی‌گری در موارد متعددی از قانون هم عبور کرده‌اند، اینبار هم تلقی خود را ارجح به قانون مصوب دانستند. نکته عجیب این ماجرا این است که برخی از این افراد از تصمیم‌گیران حکمرانی قضای مجازی هستند و در زمانی که قانون رفع فیلتر و محدودیت دو پلتفرم به تصمیم‌گیری توسط یک شورای عالی گرفته شده است، به تحریک اذهان می‌پردازند.
رفتاری که شاید برونداد آن را در اجتماع موتوری روز گذشته شاهد آن بودیم. برخی افراد از جمله «رسول جلیلی»، که خود عضو شورای عالی فضای مجازی است و همچنین «روح الله مومن نسب» بیشترین انتقادها را بیان کردند.
آقای مومن نسب؛ کدام کودتا؟؟
مومن نسب که دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر استان تهران است، پس از اعلام تصمیم شورای عالی فضای مجازی که با رسمیت و افراد حقوقی تصمیم گیر برگزار شد، در صفحه مجازی خود چنین نوشت: «گام دوم کودتا برداشته شد. گذشته از اشکالات حقوقی جدی که بر صلاحیت شورای عالی «ول سازی» فضای مجازی مبنی بر رفع موانع دسترسی سکوهای صهیونیستی به اطلاعات مردم ایران رفع فیلترینگ وجود دارد اساساً مصوبات شورا بدون طی روال مشخصی که در آیین نامه آمده است ، قابلیت اجرا ندارد.» بدیهی است که پس از کودتاانگاری آقای مومن نسب عده‌ای هم به پیروی وی بی اعتنا به قانون و با همین ادبیات رادیکال از قانون گذر خواهند کرد. باید از آقای مومن نسب پرسید که آیا دعوت به عبور از قانون به مثابه دعوت به منکر نیست؟ و از کی تا حالا تصمیم قانونی ، کودتا است؟
رسول جلیلی و جام زهر
پرسشی که زمانی عجیب تر می شود که آقای رسول جلیلی، یکی از اعضای حقیقی شورای‌عالی فضای مجازی، در شبکه اجتماعی ویراستی درباره جلسه روز سه شنبه 4 دی ماه این شورا با موضوع رفع فیلتر برخی پلتفرم‌ها واکنش نشان داد.
او در این زمینه نوشت: «گستردگی و بی‌عزمی در مقابله با فیلترشکن‌ها، طرح تجمیعی کمیته منصوب، اصرار دولت بر بازگشایی حتمی (حتی بدون پیش‌شرط)، مذاکره ناپذیری برخی سکوها، عدم بحث روی تک‌تک اقدامات، به رای گذاشتن کل طرح، زهری نوش جانمان شد و دشمن شاد شدیم.» جدای از اینکه آقای جلیلی به تصمیم شورایی که خودشان عضو آن شورا بودند نقد اینچنینی می‌کنند و تصمیم قانونی یک شورای حاکمیتی را زهر می‌نامند، باید از ایشان پرسید که اگر این تصمیم زهر است؛ شما چرا آن را نوشیدید و بعد از ابلاغ آن به واکنش آمدید. اگر هم که عضو شورای عالی هستید و به جایگاه این شورا اعتقاد دارید و آنرا محترم می‌شمارید، چرا خود از قانون می‌گذرید؟ نکته مهمتر که باید متذکر شد این است که افراد با توجه به جایگاهشان باید نسبت به موضوعات روز، موضع بگیرند و توجه داشته باشند که در چه جایگاهی چه مواضعی می توانند، روی جامععه مخاطبشان بگذارند.
جدای از اینکه عده‌ای در تلاش هستند که از هر طریقی روزنه‌گشایی ناشی از این تصمیم را به کام مردم تلخ کنند، باید توجه داشت که عضو شورای عالی فضای مجازی نباید ضد فضای مجازی باشد و پس از تجربه چندین ساله که حکمرانی فضای مجازی با قطع کردن دسترسی‌ها موفق نیست، همچنان بر موضع رادیکال خود پایبند هستند و در این میان توجه ندارند که در وضعیت کنونی چنین مواضعی نه تنها اتحاد و همبستگی ملی را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه موجب حضور برخی در
خیابانها شود.
![]()
تأثیر رفع فیلترینگ بر سرمایه اجتماعی و کاهش شکاف اجتماعی
با نگاهی به روند فیلتر کردن پلتفرم‌های خارجی و برداشتن این محدودیت‌ها، چند نکته مهم قابل توجه است که می‌تواند در درک عمیق‌تر از این تصمیم و اثرات آن بر جامعه کمک کند.
پایداری مصرف در پلتفرم‌های خارجی با وجود فیلترینگ
یکی از نکات جالب توجه این است که علی‌رغم فیلتر شدن پلتفرم‌های بزرگی مانند واتساپ و گوگل پلی، مصرف مردم از این پلتفرم‌ها کاهش نیافته است. بسیاری از کاربران به استفاده از فیلترشکن‌ها و روش‌های غیررسمی ادامه داده‌اند تا بتوانند به این پلتفرم‌ها دسترسی داشته باشند. این موضوع نشان‌دهنده این است که فیلترینگ به تنهایی نتواسته جلوی استفاده از این سرویس‌ها را بگیرد و به نوعی به یک رویه و شیوه غیررسمی برای دسترسی به اینترنت جهانی تبدیل شده است. این خود یکی از دلایلی است که باعث می‌شود فیلتر کردن تنها به شکاف‌های اجتماعی و اقتصادی دامن بزند و نتایج مطلوبی نداشته باشد.
تأثیر رفع فیلتر بر سرمایه اجتماعی
با برداشته شدن محدودیت‌ها و فراهم شدن امکان دسترسی آزادانه به پلتفرم‌هایی مانند واتساپ و گوگل پلی، این فرصت برای مردم ایجاد می‌شود تا ارتباطات اجتماعی خود را گسترده‌تر کنند. این خود می‌تواند باعث افزایش سرمایه اجتماعی شود، چرا که ارتباطات آزادانه و تبادل آزاد اطلاعات در نهایت باعث افزایش اعتماد اجتماعی و همبستگی ملی می‌شود.
کاهش شکاف اجتماعی
فیلترینگ پلتفرم‌های اجتماعی به شکاف‌های اجتماعی دامن زده است. این شکاف‌ها به‌ویژه در میان نسل جوان و طبقات مختلف اجتماعی مشاهده می‌شود که با وجود فیلتر شدن، همچنان تمایل دارند از این پلتفرم‌ها استفاده کنند. برداشتن فیلتر از این پلتفرم‌ها می‌تواند به کاهش این شکاف‌ها کمک کند و به جامعه این پیام را بدهد که فضای مجازی باید به‌عنوان یک ابزار توسعه اجتماعی و اقتصادی در نظر گرفته شود، نه تنها ابزاری برای محدودسازی و کنترل.
بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین و استارتاپ‌ها وابسته به پلتفرم‌هایی مانند واتساپ و گوگل پلی هستند. فیلتر شدن این پلتفرم‌ها موجب اختلال در فعالیت‌های تجاری و ایجاد مشکلات اقتصادی برای این کسب‌وکارها شد. رفع فیلتر این پلتفرم‌ها می‌تواند به این کسب‌وکارها کمک کند تا به فعالیت خود ادامه دهند و حتی رشد کنند. این موضوع به طور مستقیم به تقویت اقتصاد دیجیتال و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در کشور منجر می‌شود.
در عین حال در تصمیم شورای عالی توجه کافی به حکمرانی فضای مجازی هم دیده می شود.
http://www.RaheNou.ir/fa/News/1003868/نه-سوزی-بود-نه-دودی؛-اعتراض-موتوری-مخالفان-رفع-فیلترینگ