چاپ

راه ترقی - ایران / «چشم‌انداز روشن صنعت فضایی ایران» عنوان یادداشت روز در روزنامه ایران به قلم وحید یزدانیان است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
صنعت فضایی کشور در سال‌های اخیر شاهد پیشرفت‌های چشمگیری بوده و چشم‌انداز توسعه امیدوارکننده‌ای را نوید می‌دهد. توسعه مذکور دارای ابعاد مختلفی است که مختصراً می‌توان به برخی از جنبه‌های کلیدی زیر اشاره کرد.
1. سرریزهای اقتصادی و صنعتی
صنعت فضایی دارای تعاملی دوجانبه و رابطه تأثیر‌گذاری و اثرپذیری همزمان، با طیف گسترده‌ای از صنایع است. این صنعت به‌دلیل ماهیت داده‌محور خروجی‌های خود، عملاً یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های داده‌ای هوش مصنوعی محسوب می‌شود، بویژه در تصمیم‌گیری‌های کلان و راهبردی کشور که نیازمند داده‌های سرزمینی هستند – نظیر آمایش ها- اهمیت می‌یابد. از دیگر سوی، ماهیت کلان سیستم صنعت فضایی و وجود زیرسیستم‌های متنوع که هرکدام مرتبط با یکی از صنایع بزرگ کشور هستند، باعث افزایش تحرک و عمق‌پذیری فناورانه در این زیرسیستم‌ها و به‌نوبه خود منجر به سرریز دانش و صنعت فضایی به این صنایع می‌شود. افزایش تحرک در صنایع مکانیک، رایانه، شیمی، نساجی و برق نمونه‌هایی از این سرریزهای صنعتی است.

از جنبه‌ای دیگر، بهره‌گیری از دستاوردهای صنعت فضایی در تصمیم گیری‌های راهبردی کشور نظیر کشت، مدیریت منابع آبی و معدن، افزایش‌دهنده بهره‌وری و به صورت همزمان کاهش‌دهنده هزینه‌های جاری است که تأثیری مستقیم در افزایش تولید ناخالص ملی خواهد داشت.
2. افزایش اقتدار و سرمایه اجتماعی
با توجه به روندهای جهانی توسعه صنعت فضایی و ملموس‌تر شدن کاربردهای این صنعت در شئون مختلف زندگی، رویکردهای مثبت در لایه‌های مختلف اجتماعی پیرامون فعالیت‌های فضایی کشور مشاهده می‌شود. حمایت و توجه عمومی به صنعت فضایی کشور از سوی اقشار مختلف می‌تواند به ارتقای سرمایه اجتماعی حکمرانی در داخل کشور منجر شود و فارغ از ظرفیت‌های اقتصادی، کمک‌رسان گسترش آگاهی عمومی درباره فضا نیز باشد. از منظر راهبردی، بالندگی این صنعت زمینه‌ساز اقتدار کشور در عرصه‌های بیرونی نیز محسوب می‌شود.
3. ارتقای همکاری بین‌المللی
پروژه‌های مشترک میان کشورها و سازمان‌های فضایی، موضوعی است که در روند تاریخی صنعت فضایی، مسبوق به سابقه است و اکنون به روالی رایج تبدیل شده است. ایجاد ایستگاه فضایی بین‌المللی و مشارکت در پرتاب و تزریق ماهواره‌ها نشان‌دهنده اهمیت همکاری در صنعت فضایی است. عمق دستیابی به فناوری در کشور، زمینه‌ساز افزایش جایگاه کشور در صنعت فضایی - حتی با استانداردهای جهانی - شده و به همین دلیل ظرفیت‌های فراوانی در همکاری‌های مشترک با کشورهای همسو و پیشگام در این صنعت ایجاد شده است. به علاوه آنکه سطح دانش و توانمندی کشور، قابلیت صدور محصولات و خدمات فضایی را به کشورهای علاقه‌مند فراهم ساخته است. با ایجاد زنجیره کامل تأمین صنعت فضایی در بخش خصوصی و شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی، به نحوی آرام اما تثبیت یافته، میزان همکاری‌های بین‌المللی از سطح مشارکت میان دولت‌ها فراتر رفته و طی سال‌های آتی شاهد همکاری بخش‌های غیردولتی ایرانی با همتایان غیرایرانی خود خواهیم بود.
4. افزایش مشارکت بخش خصوصی
تمرکز و توجه به تربیت نیروی انسانی متخصص در همه زیرسیستم‌های صنعت فضایی کشور طی دهه‌های اخیر، زمینه رشد و بالندگی شرکت‌های دانش‌بنیان و خصوصی در بخش فضایی کشور را فراهم آورده است. حضور این شرکت‌ها در زیست‌بوم فضایی کشور نقش مهمی در توسعه کاربردپذیری و کاهش هزینه‌های توسعه فناوری‌های جدید ایفا کرده است. این شرکت‌ها با ارائه طیفی گسترده از خدمات، توانسته‌اند نقشی مهم در توسعه بازارهای جدید ایفا کنند.
5. فراگیری دانشی مبتنی بر توسعه ماهواره‌های کوچک و مکعبی
علاوه بر تکالیف حاکمیتی و توسعه سامانه‌های بزرگ فضایی، به‌دلیل هزینه پایین و انعطاف‌پذیری بالا، طراحی و ساخت ماهواره‌های کوچک و ماهواره‌های مکعبی در کشور محبوبیت زیادی پیدا کرده‌اند. با توجه به آنکه این ماهواره‌ها برای اهداف تحقیقاتی، نظارت بر زمین، ارتباطات و حتی آموزش استفاده می‌شوند و کاربردهای گسترده‌ای دارند، توجه و علاقه‌مندی متخصصان بویژه دانشجویان و دانش‌آموزان به این گروه از ماهواره‌ها، بر سرعت دستیابی به دانش فضایی و نیز نفوذ دانش فضایی در دانشگاه‌ها و مدارس افزوده است.
6. تأثیر‌گذاری مستقیم بر توسعه فناوری‌های پیشرفته
فارغ از دانش و فناوری‌ها عادی، توسعه لبه‌های فناوری نیز مستقیماً تحت‌تأثیر پیشرفت صنعت فضایی قرار گرفته است. فناوری‌هایی نظیر ارتباطات بلادرنگ، ارتباطات پهن‌باند، فناوری‌های زیستی، فناوری نانو، پیشران‌های یونی، سیستم‌های ارتباطات لیزری و روباتیک پیشرفته، هر یک نمونه‌هایی از فناوری‌های لبه و در کلاس جهانی محسوب می‌شوند که به‌دلیل وابستگی تام و تمام فناوری‌های فضایی به آنها، طی سال‌های اخیر شاهد رشد چشمگیر در آنها هستیم.
در مجموع می‌توان گفت صنعت فضایی در حال تبدیل شدن به بخش کلیدی زنجیره توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده شاهد پیشرفت‌های بیشتری در این بخش باشیم.