چاپ

راه ترقی - خبرآنلاین / سهم صداوسیما از بودجه عمومی در سال 1404 بیش از کل بودجه 10 وزارتخانه و حدود 35 هزار میلیارد تومان است. این درحالی است که این رقم در بودجه سال جاری 24 هزار میلیارد تومان بوده است.
در لایحه بودجه سال 1404، مجموع بودجه 19 وزارتخانه دولت، دو هزار و 239 بیلیارد و 887 هزار میلیارد تومان ( 2/239/887/000/000 هزار میلیارد تومان) در نظر گرفته شده است.
سهم صداوسیما از بودجه عمومی دولت پزشکیان در سال 1404 بیش از کل بودجه 10 وزارتخانه و حدود 35 هزار میلیارد تومان است. این درحالی است که این رقم در بودجه سال جاری 24 هزار میلیارد تومان بوده است.
سهم صداوسیما از بودجه عمومی دولت معادل مجموع اعتبارات بودجه‌ای کل وزارتخانه‌های نفت، دادگستری، امور خارجه و میراث فرهنگی است و با وزارت جهاد کشاورزی برابری می‌کند.
در سال پیش رو و در صورت تصویب بودجه 35 هزار میلیارد تومانی، صداوسیما روزی 95 میلیارد و 890 میلیون تومان برای دولت خرج دارد که البته بخش زیادی از این هزینه‌ها بخاطر بالا بودن تعداد کارکنان این سازمان است. طبق آمار رسمی سازمان صدا و سیما نزدیک به 48هزار نیرو دارد. این در حالی است که شبکه‌ای مانند فاکس نیوز 1300، سی‌ان‌ان 4000، سی‌سی تی‌وی 10هزار، ان اچ کی ژاپن 10هزار، و بی بی سی 20هزار نیرو دارند.
با این حال خود سازمان هم هر سال، رقم‌های کلانی از پخش تبلیغات و برنامه‌های مشارکتی و رپرتاژی و ... درآمد دارد.
به طور مثال صداوسیما در سال 1403 و بر اساس جدولی که این سازمان از جدول هزینه‌های تبلیغاتی منتشر کرده، درآمدی که به صورت حداقلی از پخش زنده بازی‌های استقلال و پرسپولیس 32 هزار میلیارد تومان و حداکثر 58 هزار میلیارد از بازی‌های پخش زنده استقلال و پرسپولیس درآمد دارد، یعنی بیش از دوبرابر بودجه دریافتی در این سال. این آمار و ارقام تنها با در نظر گرفتن بازی‌های استقلال و پرسپولیس و بدون احتساب پخش بازی‌های فوتبال خارجی، بازی‌های تیم ملی، استانی و... است.
یک نگاهی هم به افزایش بودجه در 13 سال گذشته صداوسیما بیندازیم.

سال	بودجه صداوسیما	میزان افزایش بودجه نسبت به سال قبل	دوره ریاست
1391	993 میلیارد و 800 میلیون تومان	304 میلیارد و 400 میلیون تومان	سیدعزت‌الله ضرغامی
1392	944 میلیارد و 110 میلیون تومان	کاهش 49 میلیارد و 690 میلیون تومان	سیدعزت‌الله ضرغامی
1393	967 میلیارد تومان	افزایش 22 میلیارد و 890 میلیون تومان	سیدعزت‌الله ضرغامی
1394	یک هزار و 68 میلیارد تومان	افزایش 101 میلیارد تومان	محمد سرافراز
1395	یک هزار و 335 میلیارد و 800 میلیون تومان	افزایش 267 میلیارد و 800 میلیون تومان	محمد سرافراز
1396	یک‌هزار و 598‌میلیارد تومان	افزایش 262 میلیارد و 200 میلیون تومان	عبدالعلی علی عسگری
1397	یک‌هزارو 646میلیارد تومان	افزایش 48 میلیارد تومان	عبدالعلی علی عسگری
1398	یک‌هزار و 842میلیارد تومان	افزایش 196 میلیارد تومان	عبدالعلی علی عسگری
1399	یک‌هزار و 745میلیارد تومان	کاهش 97 میلیارد تومان	عبدالعلی علی عسگری
1400	دو هزار و 835 میلیارد تومان	افزایش934 میلیارد تومان	عبدالعلی علی عسگری
1401	پنج هزار و 289 میلیارد تومان	افزایش دو هزار و 454 میلیارد تومان	پیمان جبلی
1402	هفت هزار و 500 میلیارد تومان	افزایش دو هزار و 211 میلیارد تومان	پیمان جبلی
1403	24 هزار میلیارد تومان	افزایش 16 هزار و 500 میلیارد تومان	پیمان جبلی
1404	35 هزار میلیارد تومان	افزایش 11 هزار میلیارد تومان	پیمان جبلی

بودجه چند هزار میلیارد تومانی این رسانه را که کنار بگذاریم با یک معضل به نام عدم شفافیت رو به رو می‌شویم.
اهمیت شفاف‌سازی در بحث تعداد بینندگان و تعداد مخاطبان تلویزیون زمانی نمایان می‌شود که ایسپا (مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران) ناچار است در مناسبت‌های متعدد وارد میدان شود، در یک مقیاس کوچک نظرسنجی کند. صدا وسیما در اوایل دی اعلام‌کرده مخاطبانش سیر صعودی داشته است.
در این نظرسنجی که به صورت تلفنی در روزهای اول ‏تا سوم دیماه انجام شده، نظرات 1440 نفر از ایرانیان بالای 15 سال ساکن در مناطق ‏شهری و روستایی کل کشور بررسی شد. ‏
‏ بر اساس یافته‌های این نظرسنجی، 29.5 درصد ایرانیان ویژه برنامه‌های شب یلدای ‏صدا و سیما را دیده‌اند. از بین بینندگان ویژه برنامه‌های شب یلدا؛ 59.2 درصد ویژه ‏برنامه «یلدای مادرانه» شبکه سوم سیما را دیده‌اند، 24 درصد از شبکه‌های استانی، ‏8.1 درصد از شبکه یک سیما و 7.6 درصد از شبکه دو تماشاگر این برنامه‌ها بوده‌اند. ‏مصاحبه‌شوندگان در پاسخ به این سوال، می‌توانستند به بیش از یک شبکه اشاره ‏کنند. ‏
مخاطب تلویزیون در سال‌های 1400 و 1401 کاهش و از 1402 افزایش یافت
رییس مرکز تحقیقات صداوسیما با بیان اینکه ما به‌طور مرتب سریال‌ها و برنامه‌های سیما را رصد کرده و نتایج را به اطلاع مدیران مربوط می‌رسانیم، گفت: میزان بیننده سیما از بهار 1402 که 59.7 درصد بوده در تابستان 1403 به 65.2 رسیده و سیر صعودی گرفته است و باوجود کاهش مخاطب در سال‌های 1400 و 1401 شاهد افزایش نسبی این آمار از سال 1402 هستیم.
محسن شاکری‌نژاد در ششمین نشست سراسری افق تحول رسانه ملی با عنوان «سیما در مسیر تحول» با بیان اینکه مرکز تحقیقات به‌ عنوان دیدبان رسانه ملی وظیفه رصد میزان مخاطب رسانه ملی، اثرسنجی و رضایت‌سنجی برنامه‌ها را برعهده دارد خاطرنشان کرد: امروز در مرکز تحقیقات صداوسیما به اقتضای امکانات، براساس آخرین شیوه‌های سنجش مخاطب در دنیا کار می‌کنیم.
او به ضرورت تجدیدنظر در تعریف مخاطب با توجه به تحول مخاطبان رسانه‌ها اشاره کرد و گفت: با توسعه شبکه‌های اجتماعی با مخاطبان فعالی مواجهیم که خودشان هم تولیدکننده محتوا هستند و بسیاری محتواها را از بسترهای اجتماعی دریافت می‌کنند.
رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما مروری هم بر روش‌های مخاطب‌سنجی در جهان داشت و با اشاره به نتایج یکی از نظرسنجی‌ها در کشور انگلستان بیان کرد: پرمخاطب‌ترین برنامه شبکه ملی انگلستان در سال قبل که تاجگذاری پادشاهشان بوده 18 میلیون مخاطب داشته است که برحسب جمعیت، 27 درصد میزان بیننده می‌شود. پرمخاطب‌ترین برنامه شبکه ان‌بی‌سی امریکا هم 10.9 درصد بیننده داشته است.
شاکری‌نژاد با بیان اینکه میزان تماشای تلویزیون‌های خطی در دنیا کاهشی است و میزان تماشای تلویزیون از 2011 تا 2024 در دنیا از 262 دقیقه به 156 دقیقه رسیده و رده سنی 16 تا 24 سال کمترین میزان ببیننده را به خود اختصاص داده است گفت: «این درحالی است که میزان کاربران اینترنت و رسانه‌های اجتماعی سیر صعودی دارد.»
او افزود: «ما به‌طور مرتب سریال‌ها و برنامه‌های سیما را رصد کرده و نتایج را به اطلاع مدیران مربوط می‌رسانیم. میزان بیننده سیما از بهار 1402 که 59.7 درصد بوده در تابستان 1403 به 65.2 رسیده و سیر صعودی گرفته است و باوجود کاهش مخاطب در سال‌های 1400 و 1401، شاهد افزایش نسبی این آمار از سال 1402 هستیم.»
به‌ گفته او، براساس آخرین نظرسنجی در تابستان 1403، میزان بیننده سیما در رده سنی 15 سال و بالاتر 65.2درصد، در رده سنی خردسالان(چهار تا پنج سال) 77.2درصد،در رده سنی کودکان (شش تا 11 سال) 78.1درصد، در رده سنی نوجوانان(12 تا 17 سال) 76.8درصد بوده است. همچنین، میزان بیننده اخبار سیما 60.4 درصد و میزان استفاده از رسانه‌های اجتماعی 74.2درصد بوده است.

راه ترقی

دیگر نمی‌توان حرفی از 80 درصد و 90 درصد مخاطب به میان آورد
به کمی قبل‌تر بازگردیم اواخر فروردین امسال بود محسن شاکری‌نژاد، رییس مرکز تحقیقات صداوسیما اعلام کرد که دیگر نمی‌توان حرفی از 80 درصد و 90 درصد مخاطب به میان آورد. این دوره در تمام دنیا تمام شده است. چرا که مخاطبان دیگر محتوای تلویزیونی چه فیلم، سریال و برنامه را منحصراً از قابِ نمایشگر تلویزیون دنبال نمی‌کنند و اصطلاحاً از برودکست به سمت برودبند رفته‌اند. به مراتب برودبند گوی سبقت را از برودکست گرفته و به این جهت دوره سریال خیابان‌خلوت‌کن تمام شده است. ما در آخرین نظرسنجی که الان داریم تقریباً 80 درصد کودکان ما برنامه‌های صداوسیما را تماشا می‌کنند که فقط منحصر به شبکه کودک نیست و می‌تواند در شبکه امید و شبکه‌های دیگر باشد.»
از طرفی در 25 مهر محسن شاکری‌نژاد، رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما گفت: «تمام تلویزیون‌های دنیا با یک ریزش مخاطب در نسل زد مواجه هستند. ماهم وقتی نظرسنجی می‌کنیم می‌بینیم در بازه سنی 18 تا 30 سال با کاهش مخاطب مواجه هستیم. در این نظرسنجی که اوایل تابستان اتفاق افتاد در روستاها 78.03، در شهرستان‌های تابعه هراستان 69.09 و در مرکز استان 67.03 درصد ما مخاطب داشتیم که وقتی بخواهیم میانگین بگیریم تقریبا 72 درصد میزان مخاطب رسانه ملی است. »
او گفت: «طبق تعریف ما کسی که بالای 15 دقیقه برنامه‌های صداوسیما را می‌بیند او را به عنوان مخاطب در نظر می‌گیریم، این افراد الزاما به این معنا نیست که فقط تلویزیون را تماشا می‌کنند، حتما امروز با گستردگی فضای مجازی در کشور و دسترسی مردم به اینترنت در واقع خیلی موقع‌ها هست که در کنار تلویزیون در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی فعال هستند و استفاده می‌کنند و این به این معنا نیست که این 72 درصد فقط صداوسیما را می‌بینند.»
این در شرایطی است که 28 مهر امسال ایسپا در یک نظر سنجی اعلام کرد که تنها 12.5 درصد مردم اخبار را از سازمان صدا و سیما دریافت می‌کنند. در حالی که در سال 1396، این آمار عدد 51درصد را نشان می‌داد.
سازمان صدا و سیما در حوزه سرگرمی سازی هم شکست خورده است. طبق نظرسنجی ایسپا تنها 11.5 درصد مردم فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیون را دنبال می‌کنند در حالی که این آمار برای پلتفرم‌های نمایش فیلم داخلی 18.7درصد است.
بعد از انتشار این آمار و تناقض آن با صحبت‌های محسن شاکرنژاد، صداوسیما رسانه‌هایی را که برپایه نظرسنجی ایسپا نتیجه گرفته بودند مخاطبان تولیدات سازمانی با بودجه سالانه 24هزار میلیارد تومان کاهش‌یافته به «بی‌اخلاقی رسانه‌ای، شیطنت رسانه‌ای، فریب افکار عمومی و تحریف واقعیت» متهم و خاطرنشان کرده است: «رئیس صداوسیما تصریح کرد: عجیب این است که برخی از چهره‌ها و رسانه‌ها از اینکه رسانه ملی بالای 70 درصد مخاطب داشته باشد ناراحتند. چرا باید ناراحت باشند؟ رسانه ملی جمهوری اسلامی در جنگ نابرابر رسانه‌ای با جبهه استکبار قرار دارد؛ پس باید از آن حمایت بشود، اما مورد تخریب قرار می‌گیریم. نظرسنجی‌های معتبر می‌گویند به طور طبیعی مخاطبان صدا و سیما نسبت به باقی سکوها و مراجع رسانه‌ای در رتبه بسیار بالایی قرار دارند. البته این مورد جدید و عجیبی نیست.»