چاپ

راه ترقی - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
رضا رئیسی| دربی پایتخت‌نشینان سیاست، در روز یکشنبه دوازدهم اسفندماه سال 1403 نتیجه‌ای تعجب‌برانگیز با برتری یکطرفه تیم پایداری در برابر دولت وفاق‌ملی داشت. در نیمه اول این رقابت حساس و نفس‌گیر و درحالی‌که همه نگاه‌ها به ساختمان بهارستان بود، یکی از مهم‌ترین وزرای کابینه چهاردهم، با کارت قرمز مواجه و از زمین بازی اخراج شد.
از پیش هم البته مشخص بود که جریان سوپرانقلابی‌ها با تمام توان در پی زمین‌گیر کردن دولت چهاردهم و اخراج یکی از مهره‌های کلیدی و شاخص آن به‌خصوص در حوزه اقتصادی هستند و به بهانه تلاطم‌های اخیر در بازار ارز، فرصت را غنیمت بشمارند و کاری که چند ماه قبل‌تر از آن نتوانسته بودند به انجام برسانند، به فرجام رسانند و ضمن حذف کاپیتان اقتصادی دولت، ضرب‌شستی به پزشکیان و ایده راهبردی وفاق ملی او نشان بدهند.
اما در این میان یک نکته مهم و کلیدی نباید از نظرها مغفول بماند. در مخالفت و کارشکنی خالص‌سازان با دولت پزشکیان و حساسیت مضاعف آنان روی چهره‌های شاخص و صاحب سبکی چون عبدالناصر همتی شکی نیست و خیال باطل و ابتری بود که فکر کنیم، آنان از وضعیت رخ‌داده در بازار ارز به‌مثابه پاس گل برای تحقق اهداف و اغراض خود استفاده نخواهند کرد اما وقتی به نتایج آرای نمایندگان نگاه می‌کنیم و آن رای بالا به استیضاح همتی را می‌بینیم، جا دارد این سوال جدی مطرح شود که عزیزان دولت در معاونت پارلمانی و نیز حوزه عریض و طویل رسانه‌ای و اطلاع‌رسانی دولت، دقیقاً طی این چند روزی که تا روز استیضاح فرصت و مجال داشته‌اند، مشغول چه کاری بوده‌اند و چه اقدامات مثبت و حداقلی را به انجام رسانده‌اند؟
به نظر می‌رسد طراحان اصلی استیضاح همتی نیز در خوشبینانه‌ترین سناریوهای خود نیز گمان نمی‌کردند که بتوانند 182رای برای استیضاح همتی، فراهم کنند؛ آن‌هم با توجه به شرایط خاص کشور، مخالفت‌ها در زودهنگام بودن چنین اقدامی و سخنان بزرگان نظام در عدم تعجیل در خصوص برکناری وزرا و دفاع تمام‌قامت پزشکیان پشت تریبون مجلس. اما نتیجه نهایی غافلگیرکننده بود.
واضح است که ناکارآمدی در حوزه معاونت پارلمانی و تیم اطلاع‌رسانی دولت در اولین آزمون جدی و تقابلی با منتقدان سفت و سخت دولت، جای هیچ توجیه و لاپوشانی ندارد. هر کسی که با فضای سیاسی و رسانه‌ای آشنایی دارد، نیک می‌داند که در روز استیضاح وضعیت سیال سیاسی بر صحن و سرای مجلس حکمفرماست و می‌توان با لابی‌گری و تنویر افکارعمومی نمایندگان، نتایج متفاوتی رقم زد؛ آنچنان که چند ماه پیش در روز رای‌اعتماد به کلیت کابینه رقم خورد و با هیچ متر و معیاری نمی‌توان گفت که این 182نماینده متعلق به اردوگاه پایداری و تندروهای مجلس هستند. حداقل بخش قابل‌توجهی از آنان با رایزنی و صحنه‌آرایی تندروها متقاعد به رای مثبت به استیضاح شده‌اند؛ کاری که باید توسط دولتمردان در اردوگاه مقابل انجام می‌شد و خبری از آن نبود.
اما درست در زمانی که همه نگاه‌ها به ساختمان بهارستان و ماجرای استیضاح همتی معطوف بود، در نیمه دوم بازی سخت یکشنبه، یک اتفاق مهم دیگر هم در شرف وقوع بود. این‌بار شاخص‌ترین چهره کمپین انتخاباتی پزشکیان و یکی از ژنرال‌های سیاسی دولت، بعد از شش‌ماه حملات و هجمه‌های بی‌امان و تمام‌عیار جریان خالص‌ساز، بالاخره با توصیه رئیس قوه‌قضائیه در جلسه محرمانه و دوستانه از سمت معاونت راهبردی ریاست‌جمهوری استعفا داد تا یکی از مهره‌های کلیدی دولت وفاق ملی نیز از اردوگاه پاستور حذف شود.
تندروهای مجلس که پیش‌تر نشان داده بودند به توصیه مقامات عالی نظام مبنی بر اصلاح آن قانون خاص و مستمسک قانونی خود نیز وقعی ننهاده‌اند و بی‌هیچ فروکاست و نرمش و سازشی ظریف را در نوک سیبل مخالف‌خوانی فرار داده‌اند، بالاخره ظریف را به وضعیتی رساندند که به محض دریافت توصیه رئیس قوه، با آغوش باز با رفع تکلیف از خود، عطای ماندن را به لقایش بخشید و از معاونت راهبردی کناره‌گیری کرد.
پیش‌تر هم در فواصل مختلف، نوشته بودم که معاونت راهبردی برای ظریف با آن سوابق و مسئولیت‌های شاخص و نقش‌آفرینی در بزنگاه‌های حساس چهاردهه‌ای، امتیاز و جایگاه خاصی به حساب نمی‌آید و به‌نوعی حتی در راستای تقلیل پرنسیب سیاسی و دیپلماتیک او در سطح داخلی و جهانی نیز باشد؛ اما حضور او در دولت به‌‌رغم اعلام قبلی و میل باطنی او، یک نشانه و نماد در مسیر اعتلای سرمایه اجتماعی دولت و نشانه‌ای دال بر کامیابی و عدم کامیابی پروژه وفاق ملی بود و این نکته‌ای است که منتقدان دولت بیش از برخی از دولتمردان اهمیت آن را درک و فهم کرده بودند.
نشان به آن نشانی که ظریف در بخشی از پست خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: «حتی در درون دولت نیز تلخ‌ترین دوران خدمت چهل‌ساله را گذراندم»؛ عبارتی که نشان می‌دهد او ناگفته‌های بسیاری از عملکرد برخی از دولتمردان در طول مدت سپری‌شده دارد و البته عطف به منافع ملی، حفظ سرمایه اجتماعی دولت و پرهیز از موفقیت و کامیابی منتقدان در تخریب و هجمه به دولت، در مدت سپری‌شده، چیزی نگفته است و همه ضربات را خود متحمل شده است.
به هر تقدیر، هرچند در اولین آزمون و رقابت جدی و زورآزمایی مخالفان دوآتشه با دولت چهاردهم، نتیجه به شکلی محسوس و ملموس به نفع آنان رقم خورد و ضربه مهلکی به دولت با حذف دو ژنرال سیاسی و اقتصادی خود وارد آمد؛ اما نباید امتیاز و اعتبار این توفیق را به تمامی به حساب تندروهای سوپر انقلابی ریخت، بلکه بخش عمده‌ای از عدم‌توفیق دولت به ساختارهای فشل، ناکارآمدی و فقدان انضباط ساختاری و همسویی ارکان دولت با شعارهای اعلامی پزشکیان بازمی‌گردد که باید برای آن فکری عاجل کرد. و الا که در رقابت‌های بعدی نیز نتیجه به همین شکل رقم خواهد خورد.