چاپ

راه ترقی - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مهدی بیک‌اوغلی| 9 آبان 1403 را می‌توان یک روز خاص برای هموطنان اهل تسنن ایرانی فرض کرد. روزی که در آن ابتدا با رای مثبت اهالی بهارستان، عبدالکریم حسین‌زاده، نماینده سابق نقده به سمت معاون رییس‌جمهور در توسعه روستایی و مناطق محروم منصوب و دقایقی پس از آن در پاستور از منصور بیجار به عنوان اولین بلوچ اهل تسنن استاندار سیستان و بلوچستان رونمایی شد. پس از این آرا و انتصاب‌ها اما لازم است موضوع از منظر تحلیلی نیز بررسی شود. احسان هوشمند، ایرانشناس و پژوهشگر مطالعات قومی در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن ارزیابی زوایای گوناگون این انتخاب، به حمایت‌های تکمیلی دولت و سایر دستگاه‌های مسوول از این راهبرد تازه اشاره می‌کند. به اعتقاد هوشمند، دولت با این انتخاب نشان داد که راهبرد افزایش مشارکت اقوام و گروه‌های مختلف را در دستور کار قرار داده است. اما برای تحقق این هدف هر چند انتخاب یک استاندار اهل تسنن لازم است، اما هرگز کافی نیست. دولت باید برنامه‌ای 5ساله برای توسعه استان تدارک ببیند و زمینه بهبود شاخص‌های معیشتی را برای مردم منطقه فراهم سازد. در ادامه نیز با رویکرد تعاملی در خصوص پرونده‌های مرتبط با رخدادهای 1401 و مجازات خاطیان جمعه خونین زاهدان توجه افکار عمومی منطقه را جلب کند.

منصور بیجار به عنوان استاندار اهل سنت چهارشنبه از هیات وزیران رای اعتماد گرفت. این انتخاب برای منطقه شرق کشور چه معنا و مفهومی دارد؟
طی 47 سال گذشته و جز آقای دانش نوروزی که در سال‌های ابتدایی پس از انقلاب در سیستان و بلوچستان استاندار بودند، هرگز تجربه انتخاب یک استاندار سنی مذهب در قامت استانداری در شرق کشور امتحان نشده بود. این انتخاب از این منظر مهم است که برای نخستین‌بار یک هموطن سنی مذهب به عنوان استاندار انتخاب می‌شود. اما موضوع فقط به همین یک دلیل ختم نمی‌شود. با توجه به بحرانی که در فراسوی مرزهای شرقی کشور یعنی افغانستان، بخش‌های غربی پاکستان و رشد افراطی‌گری مذهبی در مناطق یاد شده وجود دارد، قطعا مشارکت فعال اهل سنت در ساختار سیاسی کشور می‌تواند بخشی از زمینه‌های رشد افراطی‌گری را تعدیل کند. در واقع این انتخاب کمک می‌کند اشاعه این نوع نگرش‌های افراطی دیوبندی و جریانات افراطی که به القاعده، طالبان و طالبان پاکستان نزدیکند در ایران افزایش پیدا نکند. نکته دیگری که اهمیت این انتخاب دولت چهاردهم را افزون‌تر می‌کند، رخدادهای سال‌های اخیر است. اتفاقات پس از سال 1401 در سیستان و بلوچستان باعث شد استان با مسائل امنیتی و انتظامی بسیاری روبه‌رو شود. همین امروز که با هم صحبت می‌کنیم و طی 7ماهی که از ابتدای سال می‌گذرد، حدود 70 نفر از اعضای نیروی انتظامی کشورمان توسط تروریست‌های جیش العدل و...به شهادت رسیده‌اند که تلفات بالا و بی‌سابقه‌ای محسوب می‌شود. انتخاب یک استاندار سنی مذهب شاید بتواند چاره و راه‌حلی برای حل این معادلات ایجاد کند.
یعنی با انتخاب استاندار اهل تسنن باید منتظر رفع نارسایی‌ها و مشکلات استان باشیم؟ این انتخاب همه کاستی‌ها را پوشش می‌دهد؟
قطعا خیر، انتخاب استاندار از هموطنان اهل تسنن به رویکردهای جایگزین و مکمل هم نیاز دارد؛ دولت باید بداند، انتخاب استاندار اهل تسنن به تنهایی نمی‌تواند همه معادلات منطقه را حل و فصل کند. امروز که یک استاندار انتخاب شده که اهل سنت است و می‌تواند با مولوی‌ها، سرداران و سایر شخصیت‌های فرهنگی و مذهبی منطقه ارتباط بیشتری برقرار کند، باید برنامه کاری روشنی هم تهیه و اجرا شود. یکی از مهم‌ترین اهداف باید توجه به ترمیم مسائل و مشکلاتی باشد که طی سال‌های اخیر در این منطقه رخ داده است. زخم‌ها باید ترمیم شده، شکاف‌ها پر شوند و از آسیب‌دیدگان دلجویی صورت گیرد. اگر احیانا کسانی در ماجرای 8مهر 1401 جرمی را مرتکب شده‌اند باید به سرعت مجازات شوند و تنبیهات قانونی درباره آن اعمال شود تا جامعه اعتماد بیشتری به این نوع انتخاب‌ها نشان دهد. نهایتا نیز زمینه برای رفع سوءتفاهم‌های سیاسی و اجتماعی فراهم شود.
جدا از مسائل امنیتی و فرهنگی، موضوعات اقتصادی و توسعه‌ای هم یکی از ضرورت‌های کلیدی این منطقه است. درباره این ضرورت چه راهبردی باید تدارک دیده شود؟
منصور بیجار چون سابقه معاون عمرانی را دارد، قبلا فرماندار بوده و سوابق مشخص در استان سیستان و بلوچستان دارد به مسائل و نیازهای مردم کاملا آشنایی دارد. باید مبتنی بر آمایش سرزمین برای توسعه استان سیستان و بلوچستان و کاستن از درد و رنج و محرومیت مردم منطقه به ویژه توسعه انسانی، آموزش، بهداشت و آموزش فکری شود. لازم است یک برنامه توسعه 5ساله برای منطقه تدوین و اجرایی شود. از سوی دیگر دولت باید حمایت‌های جدی از بیجار صورت دهد، همچنین نیروهای امنیتی و انتظامی هم نهایت هماهنگی را با مردم و مسوولان داشته باشند.
یکی از مهم‌ترین موضوعات در مناطق شرقی کشورمان مسائل اجتماعی و آسیب‌هایی است که از این رهگذر متوجه مردم می‌شود. در این زمینه چه راهبردی را پیشنهاد می‌دهید؟
بخشی از احکام افرادی که به خاطر جرایم مرتبط با مواد مخدر به اعدام محکوم شده بودند که برخی آمارها حجم آن را 25درصد ارزیابی می‌کند هموطنان ما از استان سیستان و بلوچستان هستند. این حکم‌ها سال‌ها مسکوت مانده بود و طی سال‌های اخیر اجرایی شده‌اند. به نظرم دولت باید مذاکرات و رایزنی‌هایی صورت دهد و تلاش کند در این احکام تجدیدنظر صورت گیرد. دشمنان از این اعدام‌ها سوءاستفاده بسیاری کرده و تبلیغات منفی زیادی صورت می‌دهند. این اعدام‌ها شکاف میان مردم منطقه و مسوولان را بیشتر کرده و مشارکت مردم در تصمیم‌سازی‌ها را کاهش می‌دهد. اگر انتخاب استاندار سنی با این اصلاحات و بهبودها همراه باشد، می‌تواند برای بازگرداندن امنیت به عرصه عمومی مناطق مرزی و همچنین آغاز دور تازه‌ای از تحولات توسعه‌ای در استان موثر باشد.
افزایش ظرفیت‌های معیشتی مردم منطقه همواره برای مردم این منطقه مهم بوده. مساله سوختبری و سایر رفتارهای اینچنینی در این منطقه وجود دارد. برای بهبود شاخص‌های معیشتی استان چه باید کرد؟
از منظر اقتصادی و ارتباطی توجه به منطقه مکران بسیار مهم است. اساسا توجه به قابلیت‌های مرزی استان یک ضرورت است. استان سیستان و بلوچستان 1400 کیلومتر با پاکستان و افغانستان و آب‌های بین‌المللی مرز مشترک دارد که تا به امروز استفاده مناسبی از آن نشده است. یکی از اولویت‌های جدی استاندار جدید اتصال خط آهن چابهار به زاهدان است. این روند، اتصال ریلی شمال و جنوب را یکپارچه کرده و ایران را به ترکمنستان متصل می‌کند. بازار رفت و آمد و ترانزیت کالا را روان کرده و ارزش افزوده بسیاری نصیب کشور می‌کند. اگر در کنار انتخاب یک استاندار اهل سنت، این مقدمات توسعه‌ای نیز مدنظر قرار گیرد، می‌تواند منشا تحولات مثبتی باشد. اما اگر این اصلاحات صورت نگیرد و با افرادی که پرونده‌ای برای آنها پس از رخدادهای سال 1401 باز شده، ملاطفت نشود، نمی‌توان نسبت به تحقق اهداف از پیش تعیین شده با مشارکت حداکثر مردم منطقه امیدوار بود.
بخشی از ساکنان این استان را هموطنان شیعه ایرانی تشکیل می‌دهند، در مورد این افراد چه راهبردی باید تدارک دیده شود؟
با توجه به اینکه بخشی از استان هم هموطنان شیعی هستند در انتصاب‌ها و انتخاب فرمانداران باید به گونه‌ای عمل کرد که منجر به افزایش شکاف‌های منطقه‌ای نشود. در واقع باید از این طیف هم در تصمیم‌سازی‌ها بهره برده شود تا شاهد یک هماهنگی و وفاق در سطح استان باشیم.