بزرگنمايي:

راه ترقی - فرهیختگان /متن پیش رو در فرهیختگان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
زهرا طیبی| قصه ادامه‌دار بحران ارزی در بهارستان حاشیه‌ساز شد. درحالی‌که برخی نمایندگان، استیضاح وزیر اقتصاد را کلید‌زده بودند، رئیس مجلس در صحن صراحتاً اعلام کرد استیضاح نمی‌تواند چاره کار باشد، ساعتی بعد اما توییت همتی درمورد نظر مثبت رهبرانقلاب در خصوص بررسی اف‌ای‌تی‌اف، این شائبه را پررنگ می‌کرد که وزیر اقتصاد راه‌حل را در جای دیگری جست‌وجو می‌کند و گویی به جای پذیرش مسئولیت به دنبال انداختن هزینه اقدامات خود بردوش نهاد‌های دیگر است، در کنار این موضوع اظهارنظر‌های غیرضروری درمورد برخی موضوعات هم مزید برعلت شده و روی روان مردم راه می‌رود. این رفتار‌ها یک پیام برای افکار عمومی دارد و آن هم این است که ایده و عزمی جدی برای مدیریت بحران‌های اقتصادی در کشور وجود ندارد. 
حمایت مجلس از دولت مجالی برای بهانه‌جویی باقی نمی‌گذارد
پای نابسامانی ارز به جلسه روز سه‌شنبه صحن علنی هم کشیده شد. رئیس مجلس در نطق پیش از دستور، به این موضوع اشاره کرد که مجلس و کمیسیون‌ها جلساتی برای مدیریت بحران ارز در کشور داشتند و آنچه از نتایج این جلسات می‌توان خطاب به مردم نقل کرد این است که: «مسئله بی‌ثباتی در بازار و مهار قیمت ارز یک موضوع غیرقابل حل نیست. اما این امر نیازمند یک بسته جامع سیاستی و برنامه جامع اقدام است که طی آن هم محدودیت‌های ارزی هم ظرفیت‌های موجود، جهت افزایش عرضه ارز و نحوه مدیریت منابع ارزی دیده شده باشد.» علاوه براین تعدادی از نمایندگان مجلس هم در واکنش به نابسامانی بازار ارز، استیضاح وزیر اقتصاد را کلید زدند. قالیباف صبح روز گذشته به پیشنهاد نمایندگان درمورد استیضاح وزیر گفت که «مجلس در راستای پیگیری خواسته‌های مردم از جمله سؤال، استیضاح، تحقیق و تفحص و پیگیری قضایی در هر موضوعی که لازم باشد و هرزمانی که به حل مسئله مردم کمک کند، برای کارآمدتر شدن دولت استفاده خواهد کرد.» اما استفاده از این ظرفیت‌ها مشروط به این است که به حل مسئله مردم کمک کند. موضوعی که رئیس مجلس به آن تأکید دارد این است که در شرایط فعلی طبیعتاً استیضاح وزیر اقتصاد نمی‌تواند به بهبود و تغییر شرایط ارزی کمک کند. مجلس عموماً و به این منظور از‌ شأن نظارتی خود استفاده می‌کند تا ضمن پاسخگویی به مطالبات مردم در جایگاه نمایندگان آن‌ها، بتواند، نقشی در بهبود اوضاع معیشتی مردم داشته باشد، اما در نگاه به شرایط فعلی آنچه رئیس مجلس به آن تأکید می‌کند این است که استیضاح وزیر نمی‌تواند اثر مدنظر نمایندگان مجلس را در مدیریت این بحران داشته باشد، کمااینکه برکناری وزیر و فاصله زمانی تا اعلام وزیر تازه می‌تواند دولت را با بحران‌ها و چالش‌های بیشتری مواجه کند. براین اساس به نظر می‌رسد موضع مجلس در مواجهه با این بحران، همراهی با دولت در عین اجرای وظایف نظارتی آنهاست. مجلس در مواجهه با این بحران نیز روی لبه تیزی حرکت می‌کند. علاوه براینکه باید استقلال و جایگاه مجلس را حفظ کند و وظایف نظارتی خود را به عنوان قوه مقننه به‌درستی انجام دهد، همچنین نمی‌خواهد که مانعی در مسیر کار دولت و حل‌وفصل مشکلات مردم ایجاد کند و البته از آن طرف بوم هم نیفتد. موضع رئیس مجلس به‌روشنی حکایت از این داشت که مجلس قصد دارد تا در مدیریت این بحران برمبنای توصیه رهبرانقلاب مبنی بر کمک به دولت عمل کند. این موضع مجلس می‌تواند از چند جهت حائز توجه باشد، نکته اول اینکه موضع مجلس این تصویر را برهم می‌زند که مواضعی که در برهه‌های مختلف می‌گیرد، نه‌تنها سیاسی‌کارانه و برای تسویه‌حساب‌های سیاسی از دولت، بلکه در راستای اجرای قانون و حل مشکلات معیشتی و اقتصادی مردم صورت می‌گیرد و این نکته در نگاه مردم جامعه نیز جا می‌افتد که دو قوه نه در مسیر اختلاف و سیاسی‌کاری که برای حل مشکلات مردم به تدبیر امور می‌پردازند. رئیس مجلس در مواجهه با بحران و نابسامانی ارزی به این موضوع تأکید دارد که دولت و بانک مرکزی، هیچ خلأ قانونی برای مواجهه با بحران ارز ندارند و این یک موضوع قابل حل است؛ اما در عین حال نیز موضوع ارز را تنها مسئله دولت تعریف نکرد بلکه آن را مشکل کشور معرفی کرد که دولت باید برای حل آن برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری مشخص داشته باشد. اعلام حمایت و کمک به دولت برای مدیریت بحران ارز، پیام روشنی برای دولت دارد از این جهت که برای حل این بحران به‌صورت جدی گام بردارد و در این میان دیگر مجالی نیز برای انتقاد یا انداختن تقصیرات احتمالی به گردن دیگر نهاد‌ها از جانب رسانه‌های دولتی و مقامات دولتی باقی نمی‌ماند. 
آقای همتی، همت کنید
ساعتی بعد از نطق رئیس مجلس در بهارستان، وزیر اقتصاد در پیامی که در ایکس منتشر کرد، می‌نویسد: «از رئیس‌جمهور محترم شنیدم، مقام‌معظم‌رهبری درخصوص موضوع اف‌ای‌تی‌اف، با طرح مجدد لوایح پالرمو و سی‌اف‌تی در مجمع تشخیص مصلحت موافقت فرموده‌اند.» این زمزمه تکراری در میانه تمام بحران‌های اقتصادی از جانب برخی تئوریسن‌های مذاکره برای مذاکره مطرح می‌شد که ریشه همه مشکلات اقتصادی در تحریم است. گزاره‌ای که نه تماماً غلط و نه به تمام معنا درست است. اما بیان اینکه ریشه همه مشکلات در تحریم است، بیشتر نوعی شانه خالی کردن از پذیرش مسئولیت بحران و پاک کردن صورت‌مسئله است. هم‌زمان با شروع بحران ناترازی انرژی و خاموشی‌های پی‌در‌پی، این زمزمه‌ها دوباره از جانب برخی چهره‌های نزدیک به دولت بلند شد که مشکل اصلی بی‌برقی ریشه در تحریم دارد. این گزاره شاید صددرصد غلط نباشد و نیاز به بررسی جزئی داشته باشد اما زمانی که نارضایتی اجتماعی از خاموشی‌های وقت و بی‌وقت، روبه افزایش است، این استدلا‌ل‌ها بیش از آنکه راه‌حلی را بیان کند و پاسخی به سؤال چرا خاموشی؟ باشند، صرفاً بازی در پازل قدیمی گره زدن همه مشکلات به مذاکره‌اند. پیامی هم که روز گذشته وزیر اقتصاد در این رابطه منتشر کرده بود، در همین چهارچوب تعریف می‌شود، درست زمانی که بحران ارزی در اوج خود قرار دارد و موضوع اصلی و محوری در مجلس هم استیضاح وزیر به‌خاطر این ناترازی‌هاست، وزیر اقتصاد در پیامی در ایکس از نظر مثبت رهبرانقلاب درمورد موضوع اف‌ای‌تی‌اف می‌گوید. پیام این اظهارنظر تا حدی روشن است. وزیر اقتصاد راه حل مشکل و بحران ارزی را به حل پرونده اف‌ای‌تی‌اف گره می‌زند. علاوه براین نقل مستقیم از زبان رهبرانقلاب، این شائبه را پررنگ می‌کند که وزیر اقتصاد برای حل بحران‌ها و چالش‌های ارزی همچنان اولویت را برشانه خالی کردن از پرداخت هزینه اقدامات خود و در نقطه مقابل هزینه کردن از رهبرانقلاب قرار داده است. البته دهنوی، رئیس مرکز ارزیابی و نظارت راهبردی اجرای سیاست‌های کلی نظام در واکنش به اظهارات وزیر اقتصاد گفت «رهبرانقلاب تنها با بررسی مجدد اف‌ای‌تی‌اف موافقت کرده‌اند نه خود لوایح.»
لطفاً توپ بحران را به زمین دیگران نیندازید
درحالی‌که صبح روز گذشته رئیس مجلس صراحتاً اعلام کرد موضع مجلس حمایت از دولت است و استیضاح وزیر نمی‌تواند راه‌حل درستی باشد، اما وزیر اقتصاد راه‌حل را در جای دیگری جست‌وجو می‌کند، در این میانه البته این نقل قول غیردقیق هم از وزیر اقتصاد منتشر می‌شود. همتی پیش از این نیز اظهارات غیردقیقی نیز داشته است، اظهار نظر در خصوص قیمت واقعی ارز از جانب وزیر اقتصاد، حواشی و واکنش‌های منفی زیادی به همراه داشت و علاوه براین در ملتهب شدن بازار ارز نیز بی‌تأثیر نبود. امثال این موضع‌گیری‌ها پالس مثبتی را به افکار عمومی منتقل نمی‌کند. همچنین مصداقی از مقصر دانستن صرف بانک مرکزی در این اتفاقات این شائبه را تقویت می‌کند که گویی وزیر اقتصاد مبنا را برگردن نگرفتن بحران‌ها و انداختن هزینه بردوش دیگر نهادها و دستگاه‌ها قرار داده است. این موضع‌گیری‌ها طبیعتاً نه راه چاره‌اند نه افکار عمومی را قانع می‌کنند، موضع درست مورد انتظار از وزیر اقتصاد این است؛ درحالی‌که مجلس چراغ سبز را برای همراهی با دولت برای مدیریت بحران نشان داده شفاف‌سازی دقیقی از راهکار‌ها و برنامه‌های دولت برای حل بحران ارزی داشته باشد. سؤالی که بی‌پاسخ باقی مانده این است که چرا وزیر اقتصاد به دنبال انداختن توپ بحران ارزی در زمینی غیر از وزارت اقتصاد است، تا چه زمانی می‌بایست سعه‌صدر مردم و قوا ادامه پیدا کند تا وزیر اقتصاد بالاخره مسئولیت بحران ارزی را بپذیرد و به مردم پاسخ روشنی دهد. 
حداقل برای مطالبه‌های همه مردم نمایش رسانه‌ای اجرا کنید
فارغ از موضع‌گیری وزیر اقتصاد رگه‌هایی از بی‌توجهی و عدم درک موقعیت و شرایط فعلی کشور را می‌توان در اظهارات برخی نمایندگان هم مشاهده کرد. حمید رسایی در جلسه صحن علنی، بازهم پای ماجرای لایحه عفاف و حجاب را وسط کشید و گفت: «آقای قالیباف حرمت مجلس را چه کسی باید نگه دارد؟ شما درباره حمایت از خانواده و اجرای عفاف و حجاب، تاریخ تعیین کردید... چرا این قانون ابلاغ نشده؟ طبق قانون وظیفه شماست که قانون را به دولت ابلاغ کنید. عدم ابلاغ شما باعث شده شایعاتی در جامعه مطرح کنند مثل اینکه شورای عالی امنیت ملی، جلوی این ابلاغ قانون را گرفته است. این دروغ است...» رئیس مجلس هم در واکنش به اظهارات رسایی گفت: «همان مرجعی که ابلاغ قانون عفاف و حجاب را 23 آذر تعیین کرده بود، زمان ابلاغ را تمدید کرد. در واقع من تاریخ ابلاغ را تعیین نکرده‌ام و حالا هم زمان ابلاغ را رعایت کرده‌ام.» مطرح کردن این اظهارات در میانه بحرانی که همه اقشار جامعه را درگیر کرده است، نیز به اندازه نوع موضع‌گیری وزیر اقتصاد درمورد بحران‌های ارزی آسیب‌زننده است. پیش کشیدن پای موضوعی به صحن بهارستان و مطرح کردن آن در فضای مجازی درحالی‌که تقریباً 20 روزی از تعلیق آن می‌گذرد، نشان می‌دهد، برخلاف شعار‌های پرآب‌وتاب برخی از نمایندگان، تمرکز آن‌ها بیش از آنکه برحل مشکلات مردم باشد، تنها منافع طیف مشخصی را در جامعه دنبال می‌کند حتی با فرض دغدغه طیف تندروی مجلس برای دنبال کردن مطالبه بدنه حامی خود. سؤال اصلی این است که پیش کشیدن پای لایحه عفاف به صحن بهارستان، آیا می‌تواند مسئله‌ای را حل کند یا صرفاً کارکرد رسانه‌ای دارد؟ وقتی که بحران ارزی که تشعشعات آن به معیشت مردم برمی‌خورد، در حال وقوع است، طبیعی است که دغدغه همه اقشار جامعه، مشکلات معیشتی آنهاست. بهتر آن است که اگر انگیزه‌ای هم برای نمایش رسانه‌ای از جانب طیف تندروی مجلس وجود دارد، آن‌ها هم تمرکز را بر ابراز نگرانی از بحران ارزی قرار دهند و حداقل در یک موضوع با گستره ملی نمایش رسانه‌ای اجرا کنند.