بزرگنمايي:

راه ترقی - ایلنا / دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه گفت: رفتار ما در سیاست خارجی باید به‌ نوعی از توازن برخوردار باشد که هیچ‌کس تصور نکند، همکاری ما با یک کشور، علیه کشور دیگری است. ایران به‌عنوان یک کشور با موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های خاص، می‌تواند سیاست خارجی متنوع و متوازنی داشته باشد. این به این معناست که روابط ما با کشورهای مختلف، از چین و کره و ژاپن گرفته تا کشورهای غربی و حتی ایالات متحده، می‌تواند متوازن باشد.
نعمت‌الله ایزدی سفیر سابق ایران در روسیه در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با اشاره به سفر رئیس‌جمهور به تاجیکستان و روسیه، در خصوص دستاوردهایی که تفاهم‌نامه‌ی جامع راهبری میان ایران و روسیه برای کشورمان به همراه خواهد داشت و مقایسه آن با سایر برنامه‌های مشابه که در دهه‌های اخیر در جریان روابط دوجانبه ایران به امضا رسیده است، گفت: صحبت در مورد یک برنامه راهبرد روابط است. به‌عبارتی، به‌طور خاص یک قرارداد نیست؛ بلکه برنامه‌ای است که در آن قید می‌شود که دو کشور می‌توانند در زمینه‌های مختلف با یکدیگر همکاری کنند. اما اینکه چه اتفاقاتی قرار است رخ دهد، بستگی به قراردادهایی دارد که بعداً نوشته می‌شود.
موافقت‌نامه‌ی میان ایران و روسیه، قرار داد نیست بلکه برنامه‌ای برای گسترش روابط است

وی ادامه داد: این نکته را هم باید ذکر کنم که در این مورد،‌ موضوع تمدید مطرح است. پیشتر چنین همکاری‌هایی وجود داشته و پس از پایان دوره آن، با وقفه‌ای، قرار شده است که این برنامه تمدید شود. شنیده‌ام که برخی تغییرات در مواد مختلف این قرارداد لحاظ شده و طرفین اصلاحاتی داشتند و به توافقاتی رسیدند. اگر بخواهند این قرارداد را با قرارداد 25 ساله میان ایران و چین مقایسه کنند، ممکن نیست، همان‌طور که می‌دانید آن قرارداد هم به‌طور کامل مشخص نشده است. به‌طور کلی، در این زمینه قراردادی به‌طور خاص وجود ندارد، بلکه بر اساس آنچه بیان شده است، قرار است برنامه‌ای باشد به‌ویژه در حوزه‌های انرژی، نفت و گاز و همچنین بخش‌هایی از همکاری‌های نظامی و دفاعی مطرح شده است که در اصل آن وجود دارد ولی باز هم بستگی به قراردادهایی دارد که بعدا بسته خواهد شد، به‌خصوص که ما قبلاً نیز چنین روابطی را تجربه کرده‌ایم.
در همکاری با روسیه نیاز نیست اتفاقات اخیر را ملاک قرار دهیم
این دیپلمات باسابقه در رابطه با تحولات اخیر در منطقه و تاثیر آن بر روابط ایران و روسیه، عنوان کرد: به‌نظر من، لازم نیست که ما این اتفاقات اخیر را ملاک قرار دهیم. می‌توانیم به توافقاتی که در سال 68 بین آقای هاشمی و آقای گورباچف منعقد شد، اشاره کنیم. در آن زمان، همکاری‌های دفاعی ما بر اساس قراردادهایی که بستیم، انجام شد و ما تجهیزات مختلفی از جمله هواپیما، تانک و زیردریایی را تأمین کردیم. هیچ مشکلی نیز پیش نیامد. بنابراین، این وقایع اخیر ارتباط چندانی به بحث فعلی ندارد. در مورد سوریه، آنچه که مهم است، غافگیری بوده که تقریباً برای همه، از جمله ایران، روسیه و کشورهای منطقه اتفاق افتاده است. لذا به‌نظر من دلیلی برای ملاک قرار دادن این موضوع وجود ندارد که بگوییم اگر بخواهیم همکاری دفاعی با روسیه داشته باشیم به نتیجه نخواهیم رسید. اگر قرارداد خوبی بسته شود، محتوا و تضمین‌های مناسبی داشته باشد، می‌توانیم مانند گذشته همکاری‌های لازم را داشته باشیم. 
خواسته‌های ما از روسیه همیشه به خوبی برآورده شده است
وی یادآور شد: اولین توافقنامه ما با روسیه در سال 69 بود و در ظرف دو، سه سال که خود من در آنجا بودم، با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ما با یک کشور جدید مواجه شدیم که تعهدات شوروی را پذیرفت و به تمامی توافقات عمل کرد. در دوره روسیه نیز آنچه را که قرار بود دریافت کنیم، دریافت کردیم و این دوره، دوره‌ی بدی نبود. به هر حال اینکه آنچه را که دریافت کردیم، در ساختار نظامی ما مفید بوده یا خیر، به نظر متخصصان نظامی بستگی دارد. اما در کل، خواسته‌های ما برآورده شده است.
ایران می‌تواند سیاست خارجی متنوع و متوازن داشته باشد
این کارشناس سیاست خارجی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا امضای قرارداد میان ایران و روسیه بر روابط ایران با اروپا تاثیرگذار خواهد بود، بیان کرد: به‌نظر من، رفتار ما در سیاست خارجی باید به‌ نوعی از توازن برخوردار باشد که هیچ‌کس تصور نکند، همکاری ما با یک کشور، علیه کشور دیگری است. ایران به‌عنوان یک کشور با موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های خاص، می‌تواند سیاست خارجی متنوع و متوازنی داشته باشد. این به این معناست که روابط ما با کشورهای مختلف، از چین و کره و ژاپن گرفته تا کشورهای غربی و حتی ایالات متحده، می‌تواند متوازن باشد. مشکل زمانی ایجاد می‌شود که ما بدون در نظر گرفتن این توازن، یک کشور را در تبلیغات و موقعیت‌های خاص به دیگری برتری دهیم. مثلاً اگر قراردادی با چین ببندیم که موضوعات آن بر اساس نیازهای ما باشد، بعد فراموش کنیم که با آن‌ها توافقاتی داشتیم و با کشور دیگری که عناوین بهتری داشته باشد، توافق کنیم. این نادیده گرفتن‌ توافقات گذشته می‌تواند برای ما مشکل‌زا و آفت باشد. ایران در طول تاریخ، روابط متنوعی با کشورهای مختلف داشته است حتی در حکومت قبل هم که گفته می‌شد گرایشات جدی با غرب داشته، با شوروی و کشور‌های اروپای شرقی، حتی با چین همکاری داشتین.
 اگر با روسیه توافقی کردیم به دنبال اجزای آن باشیم، حتی اگر فردا روزی روابط ما با آمریکا برقرار شد
وی افزود: منطق این را می‌گوید که روابط ما اولا متوازن باشد، ثانیا اصالت داشته باشد یعنی اگر امروز با روسیه توافقی داریم، آن را اصیل بدانیم و به دنبال اجزای آن باشیم، حتی اگر فردا با آمریکا نیز روابطی برقرار کنیم. مگر اینکه زمانی شما احساس کنید طرف شما بدعهدی کرده است ولی اگر توافقاتی داریم باید به آن متعهد باشیم و طرف مقابل هم باید این تعهد را داشته باشد. ما نمی‌توانیم صرف اینکه می‌خواهیم با آمریکا رابطه داشته باشیم، روسیه را نادیده بگیریم یا اگر قرار باشد با روسیه رابطه داشته باشیم، آمریکا یا اروپا را نادیده بگیریم. هر کدام از این‌ها جایگاه خودشان را دارند. این کشورها یک جایگاه تعریف شده در سیاست خارجی ما دارند که به نظر من نباید فراموش کنیم وگرنه اگر نادیده بگیریم، ممکن است بی‌اعتمادی ایجاد شود و طبیعی است که دیگران واکنش نشان دهند.
ایران و روسیه به تعهداتشان پایبند باشند و دیوار بی‌اعتمادی را هر چه بیشتر، کوتاه کنند
کارشناس حوزه آسیای مرکزی و روسیه با اشاره به سفر رییس‌جمهور به روسیه، اظهار کرد:‌ در رابطه با این سفر، توصیه‌ای که دارم، این است که تا الان این بحث‌ها را با خود روس‌ها هم به تناسب، چه در قالب مصاحبه و چه در قالب مباحث رو‌ در‌ رو، آن جاهایی که پیش آمده و با آن‌ها رو در رو شدم، گفتم و باز هم می‌گوییم که همین ذهنیت را باید روس‌ها هم داشته باشند. یعنی روس‌ها هم نباید فراموش کنند که اگر امروز با آمریکا در قبال اوکراین به یک توافقی می‌رسند، از یاد ببرند که ایرانی بوده و با او توافقاتی داشته‌اند یا کارهایی کردند. من توصیه‌ام این است که طرفین به تعهداتشان پایبند باشند و این دیوار بی‌اعتمادی که در طی سال‌های گذشته به دلایلی ایجاد شده را هر چه بیشتر کوتاه کنند. این دیوار توسط طرفین ساخته شده و اینطور نیست که فقط یک طرف آن را ساخته باشد. به همین دلیل، خراب کردنش و کوتاه کردنش هم باید توسط طرفین انجام شود.
پوتین آن میزان از توجه که باید به روابط ایران و روسیه داشته باشد را ندارد
ایزدی با تاکید بر این موضوع که حتماً آقای پزشکیان باید در این رابطه با آقای پوتین صحبت‌های صریحی داشته باشد، گفت: نکته بعدی این است که حداقل شخص آقای پوتین از دید من، آن میزانی از توجه که باید به روابط ایران و روسیه داشته باشد را به هر دلیلی ندارد. شما نگاه کنید، تمامی روسای‌جمهور ما به نحوی به روسیه سفر کردند در قالب همکاری‌های دوجانبه، ولی ایشان تا الان برای همکاری‌های دوجانبه به ایران نیامده است. اساساً از دید من، آقای پوتین خودش را درگیر روابط دوجانبه نکرده است. حتی امروز که قرار است آقای پزشکیان را بپذیرد، بیشتر در قالب پروتکل و موارد تشریفاتی است، تا حالا نشان نداده که روی روابط ما متمرکز شده باشد. توصیه دوم من این است که حتماً از ایشان خواسته شود که روی روابط تمرکز کند و اگر لازم باشد، به ایران سفر کند. این موارد به نظر من آسیب‌هایی هستند که روابط ما دارد و امیدوارم که در سفر آقای پزشکیان، این موارد رعایت شود و با روسیه با صراحت صحبت کنیم.