بزرگنمايي:

راه ترقی - کیهان /متن پیش رو در کیهان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
غربگرایان داخلی در ماه‌های اخیر با تاکید بر این گزاره اشتباه که نپیوستن به FATF چالش اساسی اقتصاد بیمار کشور به شمار می‌آید و علی‌رغم مشاهده بی‌نتیجگی برجام، مجددا بر طبل تکرار تجربه تلخ دیگری همچون برجام این‌بار با FATF کوبیدند. مروری بر دولت سه ساله شهید رئیسی نشان داد که بدون برجام و بدون FATF نیز می‌توان موفق بود و آمارهای اقتصادی بحرانی دولت برجامی دوازدهم را بهبود داد.
جست‌وجویی سریع درباره استفاده از کلید‌واژه FATF در ماه‌های اخیر، نشانگر این است که با شروع فعالیت دولت چهاردهم طیفی که پیش‌تر نیز در دولت ناموفق یازدهم و دوازدهم بر طبل پیوستن ایران به رژیم‌های بین‌المللی ساخته و پرداخته غرب می‌کوبیدند علی‌رغم اینکه ناکارآمدی برجام را به‌وضوح و به عینه مشاهده کردند، این‌بار با تاکید بر پیوستن ایران به FATF، سعی بر این دارند که بهانه‌ای جدید برای شکست‌های آتی خود تدارک دیده و ناکارآمدی و بی‌برنامگی دولت فعلی در حوزه اقتصاد را از پیش توجیه کنند.
در این میان شاید بتوان تاکید دیکتاتور‌مآبانه این طیف بر توافق برجام در سال‌های ابتدائی دولت یازدهم را ناشی از سادگی و نابلدی آنان نسبت به مناسبات جهانی دانست ولی تکرار تجربه برجام این‌بار با FATF نشانگر این است که جدای از سادگی، رویکرد خائنانه آنان نسبت به منافع ملی دلیل مهم‌تری برای اتخاذ رویکرد فعلی از سوی طیف غربگرای داخلی است.
تکرار یک اشتباه در این سطح علی‌رغم مشاهده نتایج این اشتباه، گناهی نابخشودنی است که بانیان آن را در نزد ملت ایران روسیاه و مورد مواخذه قرار خواهد داد.
از سویی دیگر علی‌رغم اینکه برجامی‌ها و طیف غربگرای داخلی، مدعی این هستند که مشکل اصلی اقتصاد و تجارت ایران در نپیوستن به سازوکارهایی است که از سوی بلوک غرب و اتحادهایی همچون جی 7 تعیین شده است، نگاهی به دستاوردهای بسیار شهید رئیسی در طول دوران کوتاه و سه ساله دولت سیزدهم نشانگر این است که بیش از دلایل واهی این طیف، میزان و توانایی مدیریت دولتمردان تعیین‌کننده عملکرد اقتصادهای دولت‌ها بوده است.
غربگرایان داخلی این روزها با تمام توان خود سعی در این دارند که با فرار رو به جلو و حمله به دولت شهید رئیسی، مردم روزهای بحرانی پایان دولت دوازدهم را فراموش کرده و آوارهایی که دولت روحانی و ژنرال‌های خودخوانده وی بر اقتصاد و توسعه ایران تحمیل کردند را از یاد ببرند.
دستاوردهای شهید رئیسی در شرایطی صورت گرفت که دولت سیزدهم بدون بهانه‌جویی‌های دولت قبل از خود و بدون برجام و بدون پیوستن به FATF، به پیکار مشکلات مختلفی رفت که در مرداد 1400 از سوی دولتمردان دولت روحانی بر کشور تحمیل گشته بود.

آمار، بهترین معیار قضاوت درباره دولت‌ها
همگان به یاد دارند که رئیس‌جمهور رئیسی در شرایطی سکان هدایت کشور را به دست گرفت که دولت با چالش‌های سنگینی روبه‌رو بود: خزانه‌ای تهی، انبارهایی خالی از کالاهای اساسی، کسری بودجه‌ای 480 هزار میلیارد تومانی، تورمی فراتر از 60 درصد، قطعی مکرر برق، صف‌های طولانی برای ارزاق و ده‌ها معضل بزرگ و کوچک اقتصادی. با این حال، در طول قریب به دو سال و ده ماه، تقریباً تمامی شاخص‌های کلان اقتصادی بهبود یافته‌اند و برخی، همچون بخش نفت، رشدی چشمگیر را تجربه کرده‌اند.
از 200 هزار بشکه تا نزدیک 2 میلیون بشکه بدون برجام و FATF
دولت شهید رئیسی در شرایطی فعالیت خود را آغاز کرد که روحانی و دولت وی در سایه قطعنامه 2231 و به ادعای خودشان بدون هیچ قطعنامه تحریمی شورای امنیت، فروش نفت ایران را به پایین‌ترین میزان در تاریخ جمهوری اسلامی رسانده بودند. فتح‌الفتوح برجامی این دولت که صنعت هسته‌ای را نقدا در برابر نسیه غربی‌ها به نابودی کشاند، نه‌تنها نتوانست کمکی به تجارت و اقتصاد ایران کند که پس از بی‌تعهدی بی‌کیفر آمریکا در خروج از برجام، یکی از بدترین آمارهای فروش نفت را به ثبت رسانید.
اشتباه و نابلدی این افراد درباره تفاوت تاثیر قطعنامه‌های بی‌ارزش شورای امنیت در برابر تحریم‌های یکجانبه آمریکا کشور را با خسارتی رو‌به‌رو ساخت که جبران آن همتی مضاعف می‌خواست.
برجام که به ادعای روحانی تمام تحریم‌ها علیه ایران را لغو کرده بود، در برابر نابودی صنعت هسته‌ای حتی کوچک‌ترین تضمینی را از آمریکا برای اجرای تعهدات خود نگرفت.
برجامی‌ها در حالی مدعی تعلیق موقت 6 قطعنامه تحریمی شورای امنیت با قطعنامه 2231 بودند که رقم‌های مربوط به صادرات نفت در دوران 6 قطعنامه پیش از برجام وضعیت به مراتب بهتری را نسبت به دوران پس از خروج آمریکا از این توافق و حاکمیت قطعنامه 2231 به ثبت رسانید.
شهید رئیسی در طی کمتر از سه سال، فروش نفت ایران را به رقمی نزدیک به دومیلیون بشکه در روز رسانده و از همین رهگذر درآمد ارزی حاصل از نفت نیز به بالاترین رقم در شش سال گذشته افزایش یافت. علاوه‌بر این، ذخایر ارزی کشور از صفر به بیش از 50 میلیارد دلار افزایش یافته است.
واکسن‌هایی که بدون FATF و بدون بهانه‌جویی تأمین شد
دولت سیزدهم در شرایطی کار خود را آغاز کرد که موج چهارم کرونا در کشور گسترش یافته بود و آمار فوتی‌های روزانه به 700 نفر رسیده بود. در این زمان، واکسن این بیماری به صورت قطره‌چکانی در کشور تزریق می‌شد.
رئیس‌جمهور شهید همان‌طور که در ایام انتخابات 1400 وعده واردات سریع واکسن را داده بود، در نخستین روزهای مسئولیت خود، شخصاً وارد موضوع واردات واکسن شد. در حالی که در دولت روحانی، تعداد واکسن‌های وارداتی 28 میلیون و 700 هزار دوز بود و تا پایان دولت دوازدهم تنها 18 میلیون دوز تزریق شده بود، و برخی مسئولان آن دولت در پاسخ به کندی واردات واکسن، تحریم‌ها و نپیوستن ایران به FATF را به عنوان علت معرفی می‌کردند و حتی حسن روحانی در واکنش به انتقادها می‌گفت: «واکسن سوهان قم نیست که فراوان باشد»، اما در هفته‌های نخست دولت سیزدهم، با ورود مستقیم و مؤثر رئیس‌جمهور شهید، هماهنگی‌های لازم بین دستگاه‌های اجرائی، تسهیلات ویژه و تأمین اعتبار انجام شد و تا اواسط شهریور 1400، تعداد واکسن‌های وارداتی به بیش از 121 میلیون دوز رسید.
همزمان با واردات گسترده واکسن و حمایت کامل از چرخه تولید واکسن‌های داخلی، تدابیر لازم برای تزریق سریع و گسترده واکسن با ایجاد هماهنگی‌های منسجم بین بخشی و فعال‌سازی تمامی ظرفیت‌های مردمی در دولت سیزدهم اتخاذ شد. در نتیجه، بیش از 155 میلیون دوز واکسن، شامل واکسن‌های داخلی و وارداتی، تزریق شد که این رخداد با ثبت بیش از 1.6 میلیون دوز تزریق در روز، رکورد جدیدی در میان کشورهای منطقه ثبت کرد. به‌طور طبیعی، پس از مدتی واکسیناسیون عمومی به پایان رسید و بیماری تحت کنترل و مهار قرار گرفت.
پرکردن خزانه خالی
دولت شهید رئیسی خزانه‌ای تهی را از دولت پیشین به ارث برد؛ نه‌تنها خزانه ریالی بلکه انبارهای کالاهای اساسی نیز خالی بود. در ابتدا دولت سیزدهم ترجیح داد در جهت حفظ آرامش اجتماعی، از این مشکلات سخنی به میان نیاورد، اما این حقیقت مدت‌ها پس از آغاز کار دولت با انتشار نامه‌هایی میان مسئولان دولت قبل آشکار شد. محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهور وقت، در تاریخ 9 مرداد 1400 در پاسخ به درخواست بودجه از سوی رئیس سازمان برنامه و بودجه می‌نویسد: «تمام موجودی خزانه بر اساس درخواست‌های جناب‌عالی تخلیه شده است، موجودی وجود ندارد.»
وضعیت به حدی بحرانی بود که دولتمردان حتی برای تأمین حقوق مردادماه آن سال دچار نگرانی بودند. دولت روحانی بیش از 50 هزار میلیارد تومان از تنخواه بودجه سال 1400 را مصرف کرده بود. بعدها سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد، در واکنش به اظهاراتی که وضعیت خزانه در پایان دولت دوازدهم را مطلوب ارزیابی می‌کرد، تصریح کرد: «خزانه شما خالی نبود، مقروض بود.» درواقع خزانه دولت قبل نه‌تنها خالی بلکه با بدهی‌های فراوان به دولت جدید تحویل داده شد. اما با تلاش‌های بی‌وقفه دولت شهید رئیسی، امروز خزانه به وضعیت مناسبی رسیده است، ذخایر ارزی بهبود یافته و کالاهای اساسی به طور کامل در انبارها ذخیره شده است تا به دولت چهاردهم تحویل گردد.
از بحران مرغ تا وابستگی به واردات گندم
در دوران دولت موسوم به تدبیر و امید، غفلت از تولید و بی‌توجهی به شرایط دشوار تولیدکنندگان نگرانی‌هایی جدی در خصوص تأمین غذای مردم به‌وجود آورده بود. در خردادماه 1400، نایب‌رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی هشدار داد که «هزینه تولید مرغ به دلیل افزایش هزینه مؤلفه‌های تولید بالا رفته و اگر تدبیری برای شرایط پیش آمده اندیشیده نشود و نظارت و کنترل بازار اعمال نگردد، در ماه‌های آینده با کمبود مرغ مواجه خواهیم بود.»
وضعیت تولید کالای استراتژیکی همچون گندم نیز به‌شدت به واردات وابسته شده بود. به گونه‌ای که در خردادماه 1400 یکی از نمایندگان مجلس اظهار داشت: «مجبور خواهیم شد بین 5 تا 7 میلیون تن گندم وارد کنیم.» این وابستگی شدید به واردات نه‌تنها امنیت غذایی کشور را تهدید می‌کرد، بلکه به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی نیز دامن می‌زد.
 عبور از بحران خاموشی‌ها
کمتر کسی است که خاطرات تلخ خاموشی‌های بی‌وقفه در اوج گرمای تابستان در دوران دولت حسن روحانی را از یاد برده باشد. مردم دیگر توقعی از دولت تدبیر برای حل معضل خاموشی نداشتند، تنها خواسته‌شان این بود که زمان دقیق خاموشی‌ها به اطلاع‌شان برسد، اما حتی در این امر ساده نیز دولت روحانی ناتوان بود.
شهید رئیسی دولت سیزدهم را با 15 هزار مگاوات ناترازی برق از دولت روحانی تحویل گرفت، اما امروز با افزوده شدن 9 هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور، وضعیت کاملاً تغییر کرده است. تابستان دو سال اخیر رکوردهای مصرف روزانه برق در روزهای پیاپی شکسته شد و مصرف برق از 70 هزار مگاوات عبور کرد، اما به‌رغم این افزایش بی‌سابقه، هیچ قطعی برق ناشی از کمبود رخ نداد. نکته برجسته اینکه امسال برای نخستین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی ایران، رشد مصرف برق در صنایع از بخش خانگی پیشی گرفت. پس از سال‌ها، خاموشی‌ها و قطعی‌های روزانه برق که بار دیگر به زندگی مردم بازگشته بود، با آغاز دولت سیزدهم به سرعت از میان رفت، چرا که ظرفیت تولید برق کشور 9000 مگاوات افزایش یافت و در طول عمر کوتاه دولت سیزدهم خبری از خاموشی‌های مکرر نبود.
دولت شهید رئیسی در شرایطی مسئولیت کشور را به دست گرفت که در روزهای پایانی این دولت بیش از دو میلیون و 600 هزار واحد مسکونی در حال ساخت بود؛ در حالی که آمارهای ساخت مسکن در سال‌های گذشته، کاهش شدید این شاخص را تا حدود 300 هزار واحد در سال نشان می‌دهد.
همچنین خزانه دولت نیز در روز پایانی این دولت به بهترین وضعیت خود در هفت سال اخیر رسیده بود و درآمد ارزی حاصل از نفت نیز به بالاترین رقم در شش سال گذشته افزایش یافته و فروش نفت به نزدیک دو میلیون بشکه در روز رسید. علاوه‌بر این، ذخایر ارزی کشور از صفر به بیش از 50 میلیارد دلار افزایش یافته است.
تحول در متغیرهای کلان
در متغیر‌های اقتصادی کلان نیز نرخ رشد اقتصادی کشور از منفی 3 درصد در پایان دولت دوازدهم حسن روحانی به رقم پنج و هفت دهم درصد در پایان دولت سیزدهم رسید، و نرخ رشد اقتصادی بدون نفت نیز به 3 و چهار دهم درصد افزایش یافته که بالاترین رقم در هفت سال اخیر به شمار می‌رود. همچنین، نرخ رشد نقدینگی از 42 و هشت دهم درصد به 24 و سه دهم درصد کاهش یافت و تورم به کمترین میزان چهار سال اخیر کاهش پیدا کرده و از 60 درصد به 31 درصد در روزهای پایانی دولت شهید رئیسی رسید. نرخ بیکاری نیز به کمترین میزان در 25 سال اخیر، از 11 درصد به 8 و یک دهم درصد کاهش یافت. ضریب جینی که در پایان دولت روحانی به رقم چهار دهم واحد رسیده بود، در پایان دولت شهید رئیسی به 387 هزارم واحد کاهش یافته بود.
در دوران هشت ساله دولت تدبیر و امید، علی‌رغم فراز و نشیب‌های برجام، جهش قیمت دلار از حدود 3 هزار تومان به 30 هزار تومان و سپس بازگشت آن به حدود 27 هزار تومان در پایان دولت، باعث تأثیرات منفی گسترده‌ای در تمام بخش‌های اقتصادی شد. به ویژه قیمت مسکن از متری حدود سه میلیون تومان به 32 میلیون تومان جهش یافت.
این جهش‌های 1000 درصدی در قیمت دلار و مسکن، علی‌رغم تشدید تحریم‌ها و بحران‌های مختلف همچون حوادث غزه، حادثه تروریستی کرمان، عملیات وعده صادق و دیگر چالش‌ها، در دولت سیزدهم به ثبات بازار ارز و کاهش نوسانات مالی انجامید.
شرایط اقتصادی کشور در ماه‌های پایانی دولت شهید رئیسی به ثباتی نسبی رسیده بود که این دستاورد حتی از سوی منتقدان دولت نیز به رسمیت شناخته شده است. به‌طوری ‌که سعید لیلاز، اقتصاددان اصلاح‌طلب که به عنوان منتقد دولت سیزدهم شناخته می‌شود، پیش‌تر اعتراف کرده بود که شهید «رئیسی فراتر از انتظار عمل کرد» و حق ایشان در دعواهای سیاسی ادا نشد.
سیاست خارجی؛ مدال افتخار دولت سیزدهم
اگر بخواهیم کارنامه کلی دولت شهید رئیسی را بررسی کنیم، شاید سیاست خارجی را بتوان موفق‌ترین حوزه عملکرد این دولت دانست. این موضوع که مورد تأکید رهبر معظم انقلاب نیز قرار گرفت، به عنوان یکی از مدال‌های افتخار دولت شهید رئیسی مطرح است.
دولت سیزدهم در سه محور اصلی سیاست هوشمند همسایگی، چندجانبه‌گرایی، و استفاده از فرصت سازوکارهای جدید و جبهه جدید قدرت جهانی و دیپلماسی منطقه‌ای برنامه‌های خود را طراحی و اجرا کرده است. این سیاست‌ها به تأثیرات مثبت و چشم‌گیر در روابط بین‌المللی ایران انجامیده است.
دوستی و کاهش تنش با همسایگان
دولت شهید رئیسی در حالی سکان‌دار کشور شد که در مرداد 1400، کشور در شرایط خوبی از نظر تعامل با همسایگان قرار نداشت و علاوه‌بر کاهش شدید تبادلات تجاری و اقتصادی با همسایگان، روابط سیاسی و دیپلماتیک با برخی از آنها قطع شده بود. اما در طی نزدیک به سه سال فعالیت دولت سیزدهم، مشکلات موجود در روابط با همسایگان حل شد و مناسبات با آنها توسعه یافت.
دولت سیزدهم علاوه‌بر جبران ضرر میلیارد دلاری که در اثر سوءمدیریت دولت قبل در پرونده گازی با ترکمنستان بر کشور تحمیل شده بود، با حل این معضل و امضای قرارداد جدید گازی با ترکمنستان، سطح روابط دو کشور را بهبود بخشید. همچنین، روابط ایران و عربستان که در دوره دولت قبل قطع شده بود، با پیگیری سیاست متوازن و روابط دوستانه با همسایگان، دوباره برقرار شد. در همین راستا، برای اولین بار پس از انقلاب، تلاش‌ها برای احیای روابط ایران و مصر به نتیجه رسید و برخی کشورهای دیگر، همچون بحرین و کشورهای شاخ آفریقا که به تبعیت از عربستان روابط خود را قطع کرده بودند، گام‌هایی برای بازگشت به روابط با ایران برداشتند.
چندجانبه‌گرایی و حضور ایران در جبهه جدید قدرت جهانی
شهید رئیسی و تیم سیاست خارجی دولت سیزدهم با درک تغییرات جهانی و حرکت به سوی چندجانبه‌گرایی، تعاملات ایران را با چین و روسیه به عنوان دو ابرقدرت شرقی گسترش دادند. با پیگیری دیپلماسی هوشمندانه، ایران موفق به عضویت رسمی در سازمان همکاری شانگهای و گروه بریکس شد و در جبهه جدید قدرت جهانی جایگاه خود را به عنوان یکی از اعضای این ائتلاف‌های اقتصادی و سیاسی تقویت کرد.
همچنین پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و امضای موافقتنامه‌های متعدد دوجانبه با کشورهای مختلف، فرصت‌های تجاری جدیدی برای کشور فراهم ساخت. این مسیر، با استمرار دولت چهاردهم، می‌تواند به بهره‌برداری از ثمرات این تعاملات تجاری بین‌المللی منجر شود.
دیپلماسی منطقه‌ای و تعامل با نهادهای نظامی در سیاست خارجی
یکی از تفاوت‌های مهم میان دولت شهید رئیسی و دولت‌های یازدهم و دوازدهم، دیپلماسی هوشمندانه منطقه‌ای و افزایش تعاملات میان نهادهای دولتی و نظامی در سیاست خارجی بود. در حالی که در دولت‌های گذشته، مسئله «میدان و دیپلماسی» به عنوان دوگانه‌ای کاذب مطرح بود، دولت سیزدهم توانست اتحاد و هماهنگی میان وزارت امور خارجه و نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را به اوج خود برساند.
نتیجه این تعاملات و اتحاد نظر، دیپلماسی منطقه‌ای هوشمندانه‌ای بود که در آن ایران توانست نقش محوری در حمایت از ملت فلسطین و مردم غزه ایفا کند و جایگاه خود را به عنوان قدرت اول منطقه غرب آسیا تقویت نماید. علاوه‌بر این، دخالت بموقع ایران در بحران قفقاز و جلوگیری از خطرات امنیتی جدی در مرزهای ایران با ارمنستان، نمونه‌ای از سیاست خارجی هوشمند و مؤثر دولت سیزدهم بود که از بروز مشکلات ژئوپلیتیک بزرگ در آینده جلوگیری کرد.
بهره‌برداری پزشکیان از میراث رئیسی
نگاهی به ماه اخیر و پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا و همچنین امضای پیمان راهبردی ایران و روسیه یکی دیگر از نتایج دیپلماسی و سیاست خارجی دولت شهید رئیسی را به افکار عمومی و منصفان نشان داد.
پیمان جامع راهبردی ایران و روسیه که بیش از همه در نتیجه پیگیری‌های دولت شهید رئیسی و به‌خصوص شخص شهید حسین امیرعبداللهیان به عنوان رئیس فقید دستگاه دیپلماسی تنظیم شده و در روزهای اخیر با سفر مسعود پزشکیان به مسکو به امضای رؤسای جمهور دو کشور رسید، ظرفیت‌های اقتصادی، تجاری، سیاسی و امنیتی، نظامی فراوانی را در دوران شکل‌گیری اتحاد جهانی در جهان غیر غربی در اختیار کشور قرار خواهد داد.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا و پیوستن ایران به عنوان عضو ناظر به این اتحادیه نیز از دیگر دستاوردهای دولت شهید رئیسی بود که امروز با نگاه مثبت رئیس‌جمهور کنونی، بستر بی‌نظیری را برای صادرات و واردات کالا و همچنین توسعه حمل‌ونقل و تجارت میان ایران و بازار بزرگ آسیای مرکزی فراهم ساخته است.
دولت سربلند سیزدهم 
دولت سیزدهم در یکی از بحرانی‌ترین شرایط سکان اداره کشور را تحویل گرفت، شرایطی که نارضایتی‌های اقتصادی فراوانی را به همراه داشت و دل مردم را از نوع اداره کشور توسط حسن روحانی و ژنرال‌های خودخوانده‌اش آزرده بود.
شاید کمتر فردی در آن دوران حاضر به این بود که پا در میدانی بگذارد همتی مضاعف‌تر از هر دولتی در ایران را می‌طلبید.
بازسازی آوارهای بزرگ دولت حسن روحانی در اقتصاد، سیاست خارجی، تجارت و.... همتی را می‌طلبید که در کمتر کسی پیدا می‌شد.
شهید سید ابراهیم رئیسی، ابراهیم‌وار دل به آتشی زد که شاید هر سیاستمدار دیگری را شکست می‌داد ولی در طی عمر کوتاه این دولت، علاوه‌بر اینکه پیکار بزرگی با آمارهای وحشتناک و خرابه‌های نقدینگی، تورم، ناترازی و... رقم خورد، کشور در مسیری قرار گرفت که رهبر معظم انقلاب آن را با دوران کوتاه امیر کبیر صدراعظم وطن‌دوست، هوشمند و با کیاست ایران مقایسه کردند.