بزرگنمايي:

راه ترقی - خبرگزاری دانشجو / بحران‌های ارزی در کشور، طی چند مقطع زمانی در دوران بعد از انقلاب اتفاق افتاده است. اما نزدیک‌ترین جهش و بحران ارزی به سال 97 باز می‌گردد. درواقع این سال یکی از عمده جهش‌های ارزی کشور را آغاز کرد و به همین علت بحران‌های معیشتی که به‌وجود آمد بیشتر از سال‌های دیگر در ذهن مردم ثبت شد.
بحران ارزی بخاطر یک بی اعتمادی در سطح گسترده رخ می‌دهد؛ هنگامی که مردم، فعالان و عوامل اقتصادی کشور به توانایی بانک مرکزی و دولت وقت در حفظ ارزش پول ملی شک داشته باشند. در این صورت باتوجه به اینکه پیش‌بینی می‌کنند از ارزش پول ملی کاسته شود، برای حفظ ارزش دارایی‌ها و منابع خود به سمت بازار ارز روانه می‌شوند. نتیجه این اقدام در سطح گسترده نیز چیزی جز افزایش تقاضای ارز و درنهایت بحران ارزی کشور نیست.
یکی از دلایل صف خرید مردم برای خرید ارز در صرافی ها، زمزمه خروج دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا از برجام و آغاز تحریم‌های چند جانبه علیه ایران بود. در این شرایط، چشم اندازی که از آینده برای مردم بوجود آمد مطلوب نبود و باعث افزایش بیش از حد خرید ارز شد.

البته یکی از دلایل جهش ارزی در این زمان این بود که باوجود ثابت ماندن نرخ ارز در سال‌های 92 تا 96، نقدینگی رشد کرده بود و به یکباره کنترل ارز از دست مسئولین امر خارج شد؛ به همین دلیل، اختلاف فاحش نرخ ارز در دو سال 96 و 97 کاملا مشهود است.
نکته مهم درخصوص خرید ارز توسط مردم این است که هنگامی که افزایش تقاضا وجود داشته باشد، به این معنی است که انتظارات تورمی به درستی مدیریت نشده و مردم هنوز به این باور نرسیده‌اند که کاهش ارزش پول ملی به مرحله پایانی خود رسیده است.
یکی از عوامل مهم بحران ارزی در کشور، عدم توسعه اقتصادی بوده است. این موضوع که کشور به سمت صادرات‌محور شدن حرکت نکرده، باعث شده طی یک دهه اخیر به غیر از 3 سالِ 94، 95 و 97 تراز تجاری کشور بدون احتساب نفت، منفی باشد؛ به‌طوری که حتی در سال 90 تراز تجاری حدود منفی 18 میلیارد دلار و در سال 1402 بیش از 16.5 میلیارد دلار بوده است. روند تراز تجاری غیرنفتی منفی در دو دهه گذشته نشان می‌دهد اقتصاد ایران به صادرات و درآمد نفتی وابسته است و به همین دلیل با کوچکترین نوسان قیمت جهانی نفت، قیمت ارز نیز در داخل کشور دچار نوسان می‌شد.
از طرف دیگر، تورم یکی از عوامل شکاف معیشتی و بحران ارزی بوجود آمده محسوب می‌شود؛ آن هم در شرایطی که در کشور، تورم هم علت است هم معلول. به عبارت دیگر از طرفی افزایش قیمت‌ها باعث تورم می‌شود و از طرف دیگر تورم عامل افزایش قیمت هاست؛ یعنی تورم دچار یک دور باطل شده است. البته یکی از راه حل‌هایی که می‌تواند کشور را از این دور باطل رها کند، افزایش یارانه معیشتی است.
با این اوصاف، بلای بحران ارزی سال هاست که به جان کشور افتاده، اما نمود عینی آن در سال‌های اخیر بیشتر از گذشته در جامعه احساس می‌شود. بنظر می‌رسد برای حس این موضوع لازم است در ابتدا انتظارات مردم نسبت به اقتصاد کشور مثبت شود تا در صرافی‌ها به دنبال راه حل برای حفظ ارزش پول خود نباشند.