بزرگنمايي:

راه ترقی - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
بازگشت ترامپ گمانه‌زنی‌ها از مسیر آینده مذاکرات را تقویت کرده است. اینکه توافق از مسیر دوجانبه به‌صورت مستقیم یا چندجانبه با حضور اعضای برجام باشد با ابهام روبه‌رو است. معاون عراقچی فرمت رفع تحریم را پیشنهاد داده، اما مدیرکل آژانس از ضرورت تفاهم ایران با ترامپ سخن گفته است.
همزمان با آغازبه‌کار دونالد ترامپ در آمریکا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، به ایران توصیه کرده که با ترامپ به تفاهم هسته‌ای دست پیدا کند. درعین‌حال کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، نیز گفت: عاقلانه‌ترین راه، آغاز گفت‌وگوهای لغو تحریم‌هاست. بیان این اظهارات یک روز پس از بازگشت دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا به کاخ سفید، گمانه‌زنی‌ها درخصوص چگونگی دستیابی طرف‌های مذاکراتی به توافق با مواضع بسیار متفاوت را در چشم‌انداز قرار داده است.
ترامپ متمایل به یک توافق دوجانبه است، اما ایران مسیر توافق جدید را چندجانبه و در قالب برجام می‌داند. اظهارات معاون وزارت خارجه ایران مشخصا سیگنالی به ترامپ در این قالب است. اما اینکه رویکرد ترامپ به‌ویژه با احتمال بازگرداندن فشار حداکثری چه سمت‌و‌سویی پیدا کند، با ابهام مواجه است.
در همین ارتباط، رافائل گروسی روز سه‌شنبه در حاشیه نشست داووس در سوئیس گفت ایران باید به منظور جلوگیری از وارد شدن به درگیری دیگری در منطقه غرب آسیا، به تفاهمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای خود با دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، دست پیدا کند. خبرگزاری آمریکایی بلومبرگ مدعی شده که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده ایران به انباشت اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا ادامه می‌دهد.
بلومبرگ در ادامه افزوده: «تهران در واکنش به قطعنامه‌ای تنبیهی در شورای حکام آژانس، ظرفیت غنی‌سازی را در دسامبر هفت برابر افزایش داده و به حدود 34کیلوگرم در ماه رسانده است.» گروسی اواخر آبان‌ماه‌ سفری به ایران داشت و با مقامات بلندپایه ایران، از جمله مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور و سیدعباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران دیدار کرد.
توصیه گروسی به توافق ایران با دولت ترامپ، در حالی است که ایران به‌رغم خروج یک‌جانبه دولت آمریکا از توافق هسته‌ای در سال 2018 در دور اول ریاست‌جمهوری ترامپ، به تعهدات خود در متن توافق متعهد بوده و تنها پس از یک سال و نیم تحمل تحریم‌ها و بدعهدی شرکای اروپایی توافق در عمل به تعهداتشان مبنی بر ایجاد سازوکاری برای کاهش تاثیر تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط تجاری با ایران، اعلام کرد در چند گام تعیین‌شده از تعهدات داوطلبانه خود در توافق هسته‌ای فاصله می‌گیرد.
گروسی دراین‌باره گفت: «در این باره توافقی وجود داشت، البته پیش از آنکه رئیس‌جمهور ترامپ به این نتیجه برسد در مسیر دلخواه او پیش نمی‌رود. حالا ما باید مشخص کنیم که چطور باید به آن (موضوع هسته‌ای ایران) رسیدگی کنیم که مسلما، باید مستثنی از بروز یک جنگ باشد. واقعا به جنگ‌های بیشتر نیازی نداریم.»
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره نقش آمریکا در رسیدگی به موضوع هسته‌ای ایران نیز توضیح داد: «ما با روسیه، چین و کشورهای اروپایی در تعامل هستیم اما برای همه واضح است که آمریکا نقش جدایی‌ناپذیری دارد. نیاز داریم که در این زمینه به تفاهم‌نامه‌ای دست پیدا کنیم. ماموریت ما در هفته‌های آتی همین خواهد بود.»
او افزود: «این موضوعی است که باید به مسیر اصلی خود بازگردد.» گروسی ابراز امیدواری کرد که «به‌زودی» با مقامات دولت ترامپ دیدار کند.
از سوی دیگر کاظم غریب‌آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در حاشیه هفتاد و پنجمین سالگرد تصویب کنوانسیون‌های 1949 ژنو، در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی در مورد زمان برگزاری دور جدید گفت‌وگوهای ایران و اروپا گفت: «ما توافق کردیم که گفت‌وگوها را ادامه دهیم و تاریخ بعدی را از طریق مشورت‌هایی که با یکدیگر خواهیم داشت، مشخص خواهیم کرد.» این دیپلمات ارشد ایران افزود: «جمهوری اسلامی ایران همانند گذشته آمادگی برای آغاز و ازسرگیری مذاکرات رفع تحریم را دارد.»
غریب‌آبادی ادامه داد: «اگر سیاست و رویکرد دیگری را در طرف‌های دیگر ببینیم، ایران هم‌ مناسب با همان سیاست رویکرد خودش را تنظیم خواهد کرد.»
معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت خارجه ایران افزود: «ما بر این باور هستیم که فرصت‌های مناسب برای گفت‌وگو و تفاهم وجود دارد. این یک موضوعی است که از قبل سابقه داشته و همگان هم می‌دانند. برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است و تحریم‌های یک‌جانبه و غیرقانونی هم به اهداف خودش دست پیدا نکرده است.»
اظهارات متفاوت شخصیت ضدبرجام
جواد کریمی قدوسی، از منتقدان برجام، روز گذشته با اشاره به اعلام آمادگی ایران برای مذاکره با ترامپ، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «ولی امر مسلمین سال‌های قبل فرمودند قطع رابطه با آمریکا ابدی نیست و هرگاه زمانش فرابرسد خود اعلام می‌کنم. این موضوع از اختیارت منحصر امام امت است. پشتیبان ولایت فقیه باشیم به کشور و نظام آسیبی نمی‌رسد.»
فعال شدن میانجی‌ها
از دیگر سو یک دیپلمات عمانی در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس گفت که عمان آماده است در صورت داشتن شانس موفقیت، بار دیگر بستری را برای مذاکرات بر سر برنامه هسته‌ای ایران فراهم کند.
عبدالله بن ناصر بن مسلم الرحبی، سفیر پادشاهی عمان در مصر، تاکید کرد که اگر عمان ببیند که گفت‌وگو بین مقامات ایران و همتایان غربی‌شان در زمینه برنامه هسته‌ای چشم‌اندازی موفقیت‌آمیز دارد، به‌طور قطع از نقش میانجی خود دست نمی‌کشیم. این در حالی است که سایت اماراتی ارم نیوز نیز روز دوشنبه مدعی شد که یک شخصیت عراقی مجوز میانجی‌گری میان تهران و واشنگتن را دریافت کرده است.
کدام مسیر؟
آنچه مشخص است تمایل ترامپ به مذاکره مستقیم با ایران برای حل پرونده هسته‌ای آن هم به روش خود و در یک بازه زمانی کوتاه‌مدت است. متقابلا ایران تمایل دارد دولت ترامپ به چارچوب برجام بازگردد و در قالب آن مذاکرات جدیدی برای به‌روز‌رسانی این توافق‌نامه شکل بگیرد.
سیدعباس عراقچی پیش‌تر رویکرد ایران برای مذاکره بدون تاخیر و شرافتمندانه را اعلام کرده و این به معنای تمایل تهران به حل‌وفصل پرونده هسته‌ای در یک قالب جدید است. به نظر می‌رسد اگر ترامپ تا حدی رویکرد خود را تعدیل کند و مسیر مذاکرات چندجانبه برای رسیدن به یک فرمول به‌روز‌شده را بپذیرد که زمینه‌های آن از 9 آذر با گفت‌وگوهای ایران و اروپا کلید خورده، می‌توان گفت فضا برای توافق به‌سرعت حاصل می‌شود. این وضعیت کمترین هزینه را برای همه طرف‌ها در بر خواهد داشت.