بزرگنمايي:

راه ترقی - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دولت جدید در واشنگتن، با حضور رئیس‌جمهور تازه ‌منصوب دونالد ترامپ در کاخ سفید و کنترل حزب جمهوری‌خواه بر هر دو مجلس نمایندگان و سنا، به معنای بازنگری در اولویت‌های سیاست خاورمیانه خواهد بود. دولت بایدن کنار رفته و دموکرات‌های کنگره که اکنون در اقلیت هستند، ابزارهای قدرت محدودی در اختیار دارند.
انتظار می‌رود که اکثر قانون‌گذاران جمهوری‌خواه با ترامپ که روز دوشنبه به عنوان رئیس‌جمهور سوگند یاد کرد، هم‌سو شوند. اعضای اکثریت جدید کنگره می‌توانند نقش مشاوره‌ای برای رئیس‌جمهور ایفا کنند، در حالی که ترامپ در تلاش است توافق آتش‌بس و آزادی اسرا که از روز یک‌شنبه اجرایی شد را پیاده‌سازی کند.
بر اساس گزارش المانیتور، مرحله اول این توافق شامل آزادی اسرا، خروج تدریجی نیروهای اسرائیلی از غزه، بازگشت غیرنظامیان فلسطینی به خانه‌هایشان در شمال غزه و افزایش کمک‌های انسانی است. اما نقش آمریکا در ارائه کمک‌ها یا بازسازی غزه که به عنوان اولویتی در مرحله سوم این توافق مشخص شده، ممکن است نامشخص باقی بماند.
سال گذشته، جمهوری‌خواهان پیشنهادی را برای کاهش قابل‌توجه کمک به فلسطینیان ارائه دادند که شامل قطع کامل تأمین مالی برای آژانس امداد و کار سازمان ملل برای پناهندگان فلسطینی بود. لایحه نهایی بودجه دولت هنوز تصویب نشده و قانون‌گذاران با ضرب‌الاجل 14 مارس برای رسیدن به توافق برای سال مالی 2025 مواجه هستند.
تحریم‌های دیوان بین‌المللی کیفری
سنا ممکن است در همین روزهای آتی در مورد لایحه‌ای برای تحریم دیوان بین‌المللی کیفری رأی‌گیری کند. این تصمیم در واکنش به صدور حکم بازداشت توسط این دادگاه مستقر در لاهه برای بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین اسرائیل، گرفته شده است. مجلس نمایندگان در تاریخ 9 ژانویه با 243 رأی موافق در مقابل 140 رأی مخالف، این لایحه را تصویب کرد.
نماینده جمهوری‌خواه، برایان مست از فلوریدا، رئیس جدید کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان، در جریان بحث در مورد این لایحه در صحن مجلس گفت: «آنچه دیوان بین‌المللی کیفری با صدور احکام بازداشت انجام می‌دهد، مشروعیت بخشیدن به اتهامات دروغین جنایات جنگی اسرائیل برای دستیابی به هدفی است؛ برای متوقف کردن موفقیت چشمگیر عملیات نظامی اسرائیل».
جان تون، جمهوری‌خواه از داکوتای جنوبی، رهبر اکثریت سنا، گفته است که سنا «رأیی برای حمایت از متحد ما اسرائیل خواهد داد، چیزی که دوستانم در سوی دیگر معمولاً با آن مشکل دارند». تون اشاره کرده که پس از پایان بررسی لایحه مهاجرتی که هفته گذشته در حال رأی‌گیری بود، لایحه تحریم‌های دیوان بین‌المللی کیفری را به صحن سنا خواهد آورد.
در مجلس نمایندگان، 45 دموکرات به تصویب لایحه تحریم‌های دادگاه رأی دادند. قانون مصوب مجلس نمایندگان می‌تواند برخی از دموکرات‌های سنا را نیز در هنگام بررسی لایحه جذب کند. این لایحه می‌تواند با اکثریت ساده تصویب شود، اما برای جلوگیری از یک فیلی باستر احتمالی، جمهوری‌خواهان به 60 رأی نیاز خواهند داشت تا این لایحه را سریعاً به میز ترامپ برسانند. در حال حاضر، جمهوری‌خواهان با اکثریت 53 به 47، کنترل سنا را در دست دارند، اگرچه استعفای معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس از سنا به این معناست که صندلی او موقتاً خالی است.
سناتور جین شاهین، دموکرات از نیوهمپشایر، ارشدترین دموکرات در کمیته روابط خارجی سنا، هفته گذشته به نشریه پانچ‌بول نیوز گفت که قصد دارد با این لایحه مخالفت کند. شاهین گفت که نگرانی‌های جدی در مورد این قانون دارد، از جمله اینکه ممکن است به این معنا باشد که ایالات متحده قادر به همکاری با این دادگاه در تحقیقات جنایات جنگی در اوکراین و سودان نخواهد بود.
فشار حداکثری علیه ایران
یکی از اولویت‌های اصلی جمهوری‌خواهان در تعهد به حمایت از اسرائیل، بازگشت به «کمپین فشار حداکثری» علیه ایران است. سناتور جیم ریش، جمهوری‌خواه از آیداهو، رئیس جدید کمیته روابط خارجی سنا، در ماه دسامبر در گفت‌وگو با المانیتور ادعا کرد که جمهوری اسلامی ایران علت اصلی درگیری‌های خاورمیانه است. او مدعی شد: «اجماع رو به رشدی وجود دارد که رویکرد اوباما-بایدن نسبت به تهران کاملاً شکست خورده بود و به طور مستقیم به درگیری‌هایی که طی یک سال و نیم گذشته در منطقه دیده‌ایم، دامن زده است».
ریش اظهار داشت کرد که فشار حداکثری شامل تحریم‌های جدید، اجرای قوی‌تر تحریم‌های موجود و افزایش کمک‌های نظامی به شرکای منطقه‌ای برای مقابله با تهران خواهد بود. سال گذشته، رئیس‌جمهور جو بایدن دو لایحه تحریمی جدید را امضا کرد که ریش معتقد است به درستی اجرا نشده‌اند.
قانون جلوگیری از انتقال نفت ایران (SHIP Act) که بنادر، کشتی‌ها و پالایشگاه‌های خارجی را هدف قرار می‌دهد که آگاهانه در انتقال یا فرآوری نفت جمهوری اسلامی شرکت کرده‌اند؛ و قانون حقوق بشری موسوم به مهسا امینی.
برایان کاتولیس، پژوهشگر ارشد سیاست خارجی ایالات متحده در موسسه خاورمیانه، گفت که برخی از دموکرات‌ها ممکن است حاضر به همکاری با جمهوری‌خواهان در مورد بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران باشند. اوایل دوره بایدن، مقامات در تلاش بودند تا مذاکرات برای بازگشت به توافق هسته‌ای 2015 (برجام) را احیا کنند. اما این تلاش‌ها بی‌نتیجه ماند و اکنون برخی دموکرات‌ها ممکن است برای اتخاذ رویکردی جدید آماده باشند.
کاتولیس به المانیتور گفت: «بایدن بازگشت به برجام را در اولویت قرار داد، اما نتوانست به آن دست یابد. من فکر می‌کنم احتمال بیش‌تری برای ایجاد یک رویکرد دوحزبی درباره جمهوری اسلامی وجود دارد، شاید حتی زودتر از نیمه دوم دوره ترامپ، زیرا این باور قوی وجود دارد که جمهوری اسلامی ایران در ضعیف‌ترین، آسیب‌پذیرترین و منزوی‌ترین وضعیت خود قرار دارد».
تمرکز بر عادی‌سازی روابط با عربستان
آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه در حال خروج، در سخنرانی خود در شورای آتلانتیک در روز سه‌شنبه، چشم‌انداز خود برای آینده خاورمیانه را ارائه کرد، چیزی شبیه نقشه راه برای دیپلمات‌های دولت جدید ترامپ.
در مورد عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی، بلینکن گفت که تعیین سرنوشت فلسطینیان همیشه کلید دستیابی به یک توافق بوده است. او افزود: «اما اکنون نیاز به پایان جنگ در غزه و یافتن مسیری معتبر برای تشکیل دولت فلسطینی برای ریاض بیش از پیش ضروری است.»
ترامپ ممکن است تمرکز خود را بر دستیابی به توافق عادی‌سازی‌ای بگذارد که بر اساس پیمان ابراهیم در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش بنا شود. با این حال، به نظر می‌رسد ریاض بدون پیشرفت در زمینه تضمین امنیت آینده فلسطینیان در منطقه، آماده نیست چنین پیروزی‌ای را به ترامپ بدهد.
جیمز جفری، سفیر سابق ایالات متحده در عراق و ترکیه، به المانیتور گفت که کنگره در این توافق نقشی خواهد داشت، اما نقشی «بسیار فرعی». کاتولیس با تاکید بر این موضوع اضافه کرد که موانع ترامپ ممکن است نه در کنگره، بلکه در تل‌آویو باشد. او گفت: «حتی قبل از حادثه 7 اکتبر، من به این نظریه که می‌توانند به چنین توافقی برسند، بدبین بودم. فقط به این دلیل که فکر می‌کنم کابینه فعلی اسرائیل با تشکیل دولت فلسطین موافقت نخواهد کرد و چنین مسائلی برای عربستان بخشی از معادله خواهد بود».
نقش آمریکا در سوریه و سودان
با پایان حکومت اسد، ترامپ نشان داد که علاقه‌ای به کمک در شکل‌دهی دولت آینده سوریه ندارد. اما رئیس‌جمهور جدید از بیان شکست داعش در زمان ریاست‌جمهوری خود استقبال می‌کند. اگر ترامپ بخواهد نیروهای آمریکایی را از سوریه خارج کند، باید خطر بازگشت داعش را در شرایطی که گروه‌های مختلف شبه‌نظامی برای کنترل تلاش می‌کنند، بسنجد. کاتولیس گفت: «پویایی‌های زیادی وجود دارد. واقعیت این است که پیش‌بینی این مسائل سخت است.»
توجه به سودان در واشنگتن به طور پیوسته در حال افزایش است. دولت بایدن در این ماه اعلام کرد که نیروهای پشتیبانی سریع (RSF) مرتکب نسل‌کشی شده‌اند و تحریم‌های جدیدی را بر این شبه‌نظامیان اعمال کرد. وزارت خارجه آمریکا گفت که درگیری بین نیروهای پشتیبانی سریع و نیروهای مسلح سودان منجر به بزرگ‌ترین فاجعه انسانی جهان شده است. ده‌ها هزار سودانی کشته شده‌اند و 638 هزار نفر در قحطی به سر می‌برند.
حمایت دوحزبی برای تقویت واکنش به فاجعه در حال وقوع در سودان وجود دارد. ریش خواستار آن شد که واشنگتن و متحدانش به جنگ پایان دهند و افزود: «بی‌ثباتی بیشتر در سودان تنها به تروریسم و آشفتگی منطقه‌ای دامن می‌زند و امنیت جهانی را تهدید می‌کند.»
جین شاهین، همتای دموکرات ریش، از دولت جدید ترامپ خواست که سریعاً یک نماینده ویژه برای سودان منصوب کند تا «بر ارائه کمک‌های بشردوستانه بدون محدودیت فشار وارد کند و از انتقال دموکراتیک قدرت سودان حمایت کند.»
اما سودان ممکن است در فهرست اولویت‌های منطقه‌ای رئیس‌جمهور جدید در جایگاه پایینی قرار گیرد، زیرا کشورهای دیگر تأثیر اقتصادی و سیاسی بیشتری دارند.
با سوگند یاد کردن ترامپ، همچنان عدم قطعیت بر منطقه سایه افکنده است. اما یک چیز مشخص است: جمهوری‌خواهان دیگر نمی‌توانند در صورت شکست سیاست‌ها، دموکرات‌های همکار خود را سرزنش کنند.
جفری گفت: «حکمرانی دشوار است، حتی زمانی که همه با شما همسو هستند. و زمانی که شما تنها بازیگر میدان هستید، مسئولیت همه چیزهایی که اشتباه پیش می‌روند، بر عهده شماست.»