بزرگنمايي:

راه ترقی - روزنامه سازندگی / «اوج تنش، نزدیک است» عنوان یادداشت روز در روزنامه سازندگی به قلم محسن هاشمی‌رفسنجانی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
شرایط کشور در وضعیت حساسی قرار دارد به‌خصوص پس از یادداشت اجرایی فشار حداکثری ترامپ و سخنان رهبر معظم انقلاب در رابطه با رد مذاکره با آمریکا و نامه ترامپ به ایران، نخبگان سیاسی نزدیکی خطر را احساس می‌کنند. در این شرایط مشغول آماده کردن خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی سال‌های 82 و 83 بودم لذا ‌مناسبت دیدم با بازبینی تجربه‌ای مشابه میان ایران و غرب در 20 سال قبل، ناگفته‌هایی از آن عملکرد موفق نظام در دور کردن تهدیدات از کشور را، که بتواند راهگشای عبور از وضعیت کنونی باشد، مطرح نمایم.
البته به طور طبیعی خاطرات سال 1382‌، 1383 آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، سال دیگر منتشر می‌شود اما نظر به خطیر بودن شرایط، بریده‌ای از این خاطرات را در این مقاله ذکر می‌کنم.
برای آشنایی با شرایط آن زمان توجه به نکات ذیل لازم است:
بوش دوم، پس از حمله 11 سپتامبر، افغانستان، ایران و عراق را به ‌عنوان محور شرارت معرفی کرد و به افغانستان و عراق حمله نظامی کرد، وی بارها با بزرگ‌نمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران، خواستار ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت سازمان ملل و برخورد با ایران بود و همزمان با اسرائیل نیز توافقاتی انجام داده بود که اگر پرونده ایران از طریق دیپلماسی به نتیجه نرسد، اسرائیل همانند حمله به تاسیسات هسته‌ای عراق در سال 1982 به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کند.
بازار
در این شرایط مخالفان نظام که جمهوری اسلامی را به دیکتاتوری و استبداد متهم می‌کردند، انتظار داشتند که با توجه به مخالفت رهبر انقلاب با تعلیق غنی‌سازی، مسیر دیپلماسی به بن‌بست برسد و با ارجاع پرونده به شورای امنیت، بمباران مراکز هسته‌ای ایران رخ دهد، اما مردم‌سالاری نظام جمهوری اسلامی و حاکم بودن عقلانیت، واقع‌گرایی و هوشمندی در جلسات کارشناسی موجب شد تا رهبر انقلاب به‌رغم مخالفت شخصی با درخواست مسئولان مبنی بر تعلیق موقت غنی‌سازی موافقت کند و ایران از یک خطر در آن سال دور شود. اما مطالبی از خاطرات آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی:
پنج‌شنبه 3 مهر 1382؛ عصر آقای خاتمی آمد. در مورد مسائل هسته‌ای هم‌نظر شدیم که پیشنهاد سه کشور انگلیس و فرانسه و آلمان را پیگیری کنیم و به ایشان توصیه کردم که در فکر کناره‌گیری نباشد و به کار خود ادامه دهد، گفت: بلر نامه‌ای دوستانه نوشته و شاه اردن پیشنهاد بردن پیام و میانجیگری با آمریکا را داشت که موافقت نشد و فقط مواضع خودمان را توضیح دادیم که اگر خودش مایل است، بگوید.
چهار‌شنبه 9 مهر 1382؛ عصر در دفتر رهبری، جلسه مشورتی بود در مورد مسائل هسته‌ای. ایشان پذیرفتند که با شروطی پروتکل امضا شود و عملاً هم اجرا شود ولی با تعطیلی فعالیت‌های غنی‌سازی که خواست آژانس، اروپا، آمریکا و روسیه است، مخالفت کردند. آقایان روحانی و خرازی و خاتمی خواستار تعطیل موقت شدند. به دکتر روحانی پیشنهاد شد که سفری به اروپا برود برای مذاکرات. ولی نظرم این است که از آنجا کسی بیاید و در ایران مذاکره شود.
یک‌شنبه 20 مهر 1382؛ سر شب آقای دکتر روحانی آمد. گفت: البرادعی اخیراً تهدید ضمنی کرده و اروپایی‌ها هم هنوز حاضر نشده‌اند کسی را برای مذاکره بفرستند و چین و روسیه هم می‌گویند: قطعنامه را کاملاً اجرا کنید وگرنه خطر رفتن به شورای امنیت است که صلاح نیست و هیات دولت هم ترسیده، فشار را روی آقای خاتمی زیاد کرده که بپذیریم و مجلسیان هم نامه‌ای با بیش از چند امضا تهیه کرده‌اند که از آقای خاتمی خواسته‌اند، بپذیریم و رهبری هم جلوتر آمده‌اند و پذیرفته‌اند که موقتاً غنی‌سازی را متوقف کنیم.
سه‌شنبه 29 مهر 1382؛ سفر سه وزیر خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه به ایران برای مسائل هسته‌ای و مذاکرات آنها و بیانیه پایانی مذاکرات، بیشترین انعکاس داخلی و جهانی را دارد و همه اخبار را تحت‌الشعاع قرار داده است. ایران در مقابل پذیرش آنها برای تایید برخورداری از فواید صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای پذیرفته که پروتکل الحاقی را امضا کرده و برنامه‌های خود را شفاف کند و غنی‌سازی را موقتاً متوقف کند.
شنبه 3 آبان 1382؛ ظهر، هیات‌رئیسه خبرگان در دفترم جلسه داشت. آنها هم از نحوه تصمیم‌گیری در مورد پروتکل و توقف غنی‌سازی ناراحت بودند و معتقدند، ابهت نظام شکسته شده به‌خصوص که برخلاف اظهارات رهبری در ماه‌های اخیر است و تعجب داشتند که چگونه رهبری از حرف‌های خود برگشته‌اند. گفتم: از همه جوانب به ایشان فشار می‌آید و می‌گفتند: مسلماً به شورای امینت می‌برند و تحریم علیه ایران تصویب می‌کنند.
دوشنبه 5 آبان 1382؛ آقای آقازاده آمد. گفت: آقای خاتمی مسئولیت امور سیاسی و فنی هسته‌ای را به آقای روحانی داده و عملاً در مذاکرات، سازمان نقشی نداشته و به رهبری نامه‌ای نوشته و با تعویق گازرسانی و تزریق و توقف کارها مخالفت کرده و رهبری جواب داده‌اند: فقط با تاخیر تزریق گاز اورانیوم موافقت کرده‌اند و به ایشان گفته که هیچ چیز دیگر را متوقف نکنند ولی آقای روحانی بیش از این می‌خواهد.
یک‌شنبه 11 آبان 1382؛ عصر در برنامه افطار رهبری شرکت کردیم. مدیران و مسئولان جمع بودند. آقای خاتمی و رهبری سخنرانی کردند.
و رهبری هم گفتند که تا اینجا درست عمل شده ولی ما برای خنثی کردن توطئه آمریکا و اسرائیل که به اتهام ناروای برنامه ساخت سلاح اتمی درصدد ایجاد اجماع علیه ایران بودند، پذیرفتیم که همه چیز شفاف باشد ولی برای تولید چرخه سوخت مصمم هستیم و کوتاه نمی‌آییم. آقای خاتمی گفتند که تولید سوخت را متوقف می‌کنیم که این دو اظهار با هم ناسازگار در آمد‌.
سه‌شنبه 28 بهمن 1382؛ شب مهمان رهبری بودم. در مورد مسائل هسته‌ای هم بحث کردیم. ایشان مصمم است که در مورد چرخه سوخت تسلیم نشوند و مقاومت کنند، گرچه به برخورد رسد.
سه‌شنبه 5 خرداد 1383؛ شب مهمان رهبری بودم. از من خواستند در جلسه مشورتی فردا که برای مسائل هسته‌ای داریم با پیشنهاد لغو تصمیم تعلیق موافقت کنیم. گفتم: بهتر است عجله نشود و فرصت دیگری به دکتر روحانی و دولت بدهیم که بتوانند آژانس و اروپا را قانع کنند که ما شفاف و در چارچوب مقررات آژانس عمل می‌کنیم و از عکس‌العمل تند غرب جلوگیری کنیم.
چهار‌شنبه 6 خرداد 1383؛ عصر در دفتر رهبری جلسه مشاوره بود برای اقدام در صورت عدم ختم پرونده ما در آژانس در ماه ژوئن که قرار شد، تصمیم را به بعد از ژوئن موکول کنیم. رهبری نظرشان این بود که در صورت عدم ختم پرونده، تعلیق را لغو کنیم ولی اکثریت جلسه با توضیحاتی که دکتر روحانی و آقازاده دادند، موافقت نداشت.
چهار‌شنبه 17 تیر 1383؛ البرادعی برای اطلاع از اوضاع هسته‌ای اسرائیل به آنجا سفر کرده، آمریکا و اسرائیل علناً ایران را درخصوص مسائل هسته‌ای تهدید کرده‌اند و رهبری در همدان گفته‌اند که دست متجاوز را قطع می‌کنیم و برای ضربه متقابل محدود به مکان خاصی نخواهیم بود.
چهار‌شنبه 7 مرداد 1383؛ عصر آقای معیری آمد و گفت: مقامات اتریش رسماً اطلاع داد‌ه‌اند که اسرائیل قصد حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران را دارد.
سه‌شنبه 20 مرداد 1383؛ شب مهمان رهبری بودم. در مورد مسائل هسته‌ای مذاکره کردیم. تصمیم این شد که غنی‌سازی را آغاز کنیم و احتمال حمله اسرائیل را جدی می‌دانند.
سه‌شنبه 17 شهریور 1383؛ شب مهمان رهبری بودم. از تصمیم جلسه مشورتی در مورد توقف موقت مونتاژ و قطعه‌سازی هسته‌ای ناراضی‌اند. ولی من گفتم: تصمیم خوب و به جایی است.
یک‌شنبه 5 مهر 1383؛ عصر در دفتر رهبری، جلسه ادامه بحث مسائل هسته‌ای بود. سرانجام به این نتیجه رسیدند که قطعه‌سازی و مونتاژ و راه‌اندازی U.C.F اصفهان انجام شود ولی گازدهی را تا اجلاس آینده آژانس شروع نکنند. چون دکتر روحانی معتقد است که اگر گازدهی شروع نشود، امکان تفاهم هست و رهبری حفظ تکنولوژی هسته‌ای را خط قرمز خواندند.
دوشنبه 4 آبان 1383؛ عصر در مرکز تحقیقات استراتژیک با معاونان جلسه داشتیم. دکتر روحانی مذاکرات اخیر با اروپاییان را توضیح داد که در مقابل تعلیق زمان نامعلوم غنی‌سازی، مانع رفتن پرونده به شورای امنیت شوند. امنیت ایران را تضمین و برای ساخت نیروگاه هسته‌ای و تامین سوخت همکاری کنند. برای پذیرفته شدن ایران در سازمان تجارت جهانی کمک کنند و همکاری فنی و صنعتی را توسعه دهند. برای مشکل هواپیمای غیرنظامی کمک کنند و پس از حصول اعتماد و ضمانت عملی برای خودداری ایران از ساخت سلاح هسته‌ای به غنی‌سازی هم کمک کنند و گفت: نظر کمیته این است که پیشنهاد را بپذیریم. من گفتم: قبلاً پیشنهاد داده بودند برای اعتماد در صلح‌آمیز بودن کار ایران، آنها در غنی‌سازی شریک شوند، یا محصول اصفهان به فرانسه برود برای غنی‌سازی و به ایران برگردد.
دوشنبه 11 آبان 1383؛ عصر در دفتر رهبری جلسه مشورت درباره مسائل هسته‌ای بود. سرانجام پذیرفته شد که با شرط بسته شدن پرونده ایران در آژانس و جلوگیری از بردن به شورای امنیت توسط آمریکا و قبول نهایی تولید سوخت توسط ایران و امکان انجام کارهای جنبی خارج از غنی‌سازی در مدت مذاکره با اروپا که بیشتر از 6 ماه طول نکشد، تعلیق را بپذیریم. آیت‌الله خامنه‌ای مخالف تعلیق بودند اما چون دیگران موافق بودند ایشان پذیرفتند.
دوشنبه 25 آبان 1383؛ بیانیه ایران و اروپا همزمان درباره توافقات هسته‌ای منتشر شد و دکتر روحانی در مصاحبه‌ای توجیهات خوبی داشت و البرادعی در گزارشی به آژانس ضمن اینکه پنهان‌کاری گذشته ایران را تخلف خواند از همکاری موثر فعلی ایران ابراز رضایت کرد و گفت: پرونده ایران از این به بعد به صورت عادی پیگیری می‌شود که یکی از بندهای توافق ما با اروپا بوده.
سه‌شنبه 27 آبان 1382؛ یک مقام نظامی اسرائیل تهدید کرده که اگر آژانس جلوی برنامه هسته‌ای ایران را نگیرد، اسرائیل از قدرت نظامی استفاده می‌کند.
دوشنبه 9 آذر 1383؛ بالاخره بعد از کلی مذاکره قطعنامه اروپایی‌ها، با اصلاحات مورد نظر ایران، با اجماع در شورای حکام آژانس هسته‌ای تصویب شد و دکتر روحانی از من به خاطر چند بار باز کردن گره کار، قدردانی کرد.
استفاده از تجربیات 20 سال گذشته در پرونده هسته‌ای و بررسی دقیق مقالات صورت گرفته هنگام هیجانات خطرناک می‌تواند راهگشای مناسبی برای عبور از تنگناهای اخیر با مشورت و نظرات کارشناسی و البته حفظ عزت و جایگاه کشور و نظام باشد.