بزرگنمايي:

راه ترقی - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
“سیدعباس عراقچی”، وزیر خارجه ایران خبر داد روز شنبه با “استیو ویتکاف” نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه به صورت غیرمستقیم گفت‌وگو خواهد کرد
بازار
موضوع مذاکرات ایران و آمریکا حالا به نقطه‌ مهمی رسیده است؛ به ‌گونه‌ای که تمام رسانه‌های داخلی و خارجی نه ‌تنها اخبار مربوط به آن را دائماً مخابره می‌کنند بلکه تحلیل‌ها و تفسیرهای گوناگونی در حال انتشار است تا بتوانند ماهیت این روند را واکاوی کنند. سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران (سه‌شنبه) و در جریان سفر به الجزایر به خبرنگاران گفت: «همان‌طور که اعلام شد و در توئیتی هم اطلاع‌رسانی کردم، مذاکرات روز شنبه در عمان برگزار خواهد شد. این مذاکرات به صورت غیرمستقیم انجام خواهد گرفت و ما شیوه دیگری را برای مذاکره نمی‌پذیریم. قرار است روز شنبه وزیر امورخارجه ایران و استیو ویتکاف نماینده ویژه ایالات متحده در خاورمیانه به صورت غیرمستقیم گفت‌وگو کنند. وزیر خارجه با اشاره به اینکه این نوع مذاکره چیز عجیب‌وغریبی نیست، عنوان کرد: «در موضوع میان ما و آمریکا، عمان واسطه است. ما به عمان به‌ عنوان واسطه به دلیل سابقه خوبی که وجود داشته، اطمینان داریم و امیدواریم با اراده جدی طرف مقابل برای رسیدن به یک راه‌حل دیپلماتیک مواجه شویم. این هست که در مذاکرات مهم است». عراقچی درباره محور مذاکرات پیش‌رو میان ایران و آمریکا گفت: «در مورد محور مذاکرات، طبیعی است که هر کسی ممکن است، گمانه‌زنی یا آرزوهای خود را مطرح کند. آنچه مقامات رژیم صهیونیستی گفته‌اند(مدل مذاکراتی لیبی)، آرزوهای آن‌هاست که هرگز محقق نخواهد شد. ما به دنبال تأمین منافع مردم ایران هستیم و برنامه هسته‌ای ما کاملاً صلح‌آمیز و مشروع است. قطعنامه 2231 شورای امنیت نیز بر مشروعیت برنامه ما صحه گذاشته است بنابراین از لحاظ بین‌المللی شبهه‌ای به این برنامه وارد نیست». رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه افزود: در صورتی که سوالات یا ابهاماتی وجود داشته باشد، ما آماده‌ایم تا روشنگری کنیم. ما به صلح‌آمیز بودن برنامه خود اعتماد داریم و برای اعتمادسازی بیشتر در این باره هم مشکلی نداریم مگر اینکه محدودیتی برای ما ایجاد کند و یا مانعی در راستای اهداف ایران باشد. در مقابل اعتمادسازی طبیعی است تحریم‌هایی که ناعادلانه به خاطر اتهامات نادرست وارد شده بر ایران تحمیل شده باید برداشته شود.عراقچی همچنین تصریح کرد که «هدف اصلی ما در مذاکرات، احقاق حقوق مردم ایران و رفع تحریم‌هاست. اگر اراده واقعی در طرف مقابل وجود داشته باشد، این هدف قابل دست‌یابی است و به شیوه آن هم ارتباطی ندارد چه مستقیم باشد و چه غیرمستقیم. در حال حاضر، ترجیح ما برگزاری مذاکرات به‌ صورت غیرمستقیم است و هیچ قراری برای تبدیل آن به مستقیم نداریم زیرا مستقیم را برای اهداف مذاکره مفید نمی‌دانیم. اگر طرف مقابل اراده لازم و کافی را داشته باشد، توافق قابل حصول است. در نهایت طبق عبارت معروف توپ در زمین آمریکاست، اگر طرف مقابل با اراده واقعی به عمان بیاید حتماً به نتیجه خواهیم رسید». وزیر خارجه در پاسخ به پرسشی درباره وجود پیش‌شرط در مذاکرات پیش‌رو گفت: هیچ پیش‌شرطی از نظر ما پذیرفتنی نیست.
ترامپ: درحال مذاکره مستقیم هستیم
آنچه در این میان باید مورد نظر قرار بگیرد، سخنان دوشنبه‌شب دونالد ترامپ در دیدار با نتانیاهو در اتاق بیضی کاخ سفید است. به گزارش ایرنا، او ادعا کرد که «ما در حال گفت‌وگوهای مستقیم با ایران هستیم. یک نشست بسیار بزرگ روز شنبه (23 فروردین/12 آوریل) برگزار خواهد شد و این دیدار به ‌صورت مستقیم و در سطح عالی برگزار می‌شود». رئیس‌جمهوری آمریکا ادعا کرد که «بعضی‌ها می‌گویند که مذاکرات از طریق واسطه و با شراکت کشورهای دیگر خواهد بود. خیر، ما با آنها مستقیماً در تماس هستیم. شاید بتوانیم به توافق برسیم که برای ایران توافق خیلی خوبی خواهد بود». ترامپ تصریح کرد که «امیدوارم این گفت‌وگوها موفقیت‌آمیز باشد. از نظر من موفقیت این مذاکرات به نفع ایران خواهد بود. ما امیدواریم که این اتفاق رخ دهد».
ویتکاف در مسقط
نکته دیگر این است که عراقچی در بخشی از سخنان خود اعلام کرد «طبق اطلاعاتی که ما داریم از طرف ایالات‌متحده، استیو ویتکاف حضور خواهد داشت و از طرف ایران هم من شرکت خواهم کرد». در همین راستا آکسیوس هم (سه‌شنبه) به نقل از دو منبع آگاه نوشت که استیو ویتکاف، فرستاده رئیس‌جمهوری آمریکا در خاورمیانه، ریاست هیات مذاکره‌کننده آمریکایی در مذاکرات هسته‌ای با ایران در عمان را بر عهده خواهد داشت. آکسیوس نوشته است که ترامپ گرچه در جریان نشست خود با نخست‌وزیر اسرائیل، ایران را مجدداً تهدید کرد اما او بیشتر با حامیان راه‌حل دیپلماتیک همسو است. بر اساس گزارش این تارنمای آمریکایی، ویتکاف و جی دی ونس، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا نیز معتقدند که توافق با ایران ممکن و ارجح است. با این حال تندروهایی مانند مایک والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه حمایت بسیار بیشتری از اقدام نظامی کرده و نسبت به‌ احتمال دستیابی به توافق بدبین هستند.
یادداشت عراقچی در واشنگتن‌پست و چراغ سبز به شرکت‌های آمریکایی
از دیگر سو وزیر امور خارجه با انتشار یادداشتی در روزنامه آمریکایی واشنگتن‌پست به تشریح و شفاف‌سازی مواضع مذاکراتی جمهوری اسلامی ایران در آستانه آغاز دور جدیدی از مذاکرات غیرمستقیم با ایالات‌متحده در عمان پرداخت و نوشت: در هفته‌های اخیر، مجموعه‌ای از نامه‌ها و پیام‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات‌متحده آمریکا ردوبدل شده است. برخلاف برخی تفسیرهای سطحی، این ارتباطات – دست‌کم از سوی ما – نه نمادین بوده‌اند و نه تشریفاتی. ما آنها را تلاشی واقعی برای شفاف‌سازی مواضع و گشودن پنجره‌ای به ‌سوی دیپلماسی تلقی می‌کنیم. با توجه به اظهارات روز دوشنبه رئیس‌جمهور دونالد ترامپ، ایران آماده است با جدیت وارد تعامل شود و با هدف دستیابی به یک توافق وارد گفت‌وگو شود. ما روز شنبه در عمان برای مذاکرات غیرمستقیم دیدار خواهیم کرد. این دیدار به همان اندازه که یک فرصت است، یک آزمون نیز هست. مدلی که ما برای این تعامل پیشنهاد می‌دهیم، نوآورانه یا بی‌سابقه نیست. ایالات‌متحده خود درحال میانجی‌گری مذاکرات غیرمستقیم میان روسیه و اوکراین است – مناقشه‌ای به‌ مراتب شدیدتر و پیچیده‌تر که ابعاد راهبردی، سرزمینی، نظامی، امنیتی و اقتصادی را در بر می‌گیرد. من شخصاً نیز تجربه‌ هدایت مذاکرات غیرمستقیم با ایالات‌متحده را داشته‌ام. این روند که در سال 2021 با میانجی‌گری اتحادیه اروپا انجام شد، هرچند پیچیده‌تر و دشوارتر از مذاکره‌ مستقیم بود، اما هم امکان‌پذیر و هم ثمربخش بود. گرچه آن زمان به خط پایان نرسیدیم، اما دلیل اصلی آن، نبود اراده‌ واقعی از سوی دولت جو بایدن بود. پیگیری مذاکرات غیرمستقیم نه یک تاکتیک است و نه بازتاب یک گرایش ایدئولوژیک، بلکه انتخابی راهبردی است که بر پایه‌ تجربه اتخاذ شده است. ما با دیواری بزرگ از بی‌اعتمادی مواجه هستیم و نسبت به صداقت نیت‌ها تردیدهای جدی داریم؛ تردیدهایی که با اصرار ایالات‌متحده بر از سرگیری سیاست «فشار حداکثری» پیش از هرگونه تعامل دیپلماتیک، تشدید شده‌اند. برای حرکت به‌سوی آینده، ابتدا باید به درک مشترکی از این واقعیت برسیم که: به‌ طور اصولی، چیزی به ‌نام «گزینه نظامی» وجود ندارد، چه رسد به «راه‌حل نظامی». رئیس‌جمهور ترامپ نیز با توصیه به آتش‌بس به‌عنوان نخستین گام برای پایان دادن به جنگ اوکراین، به ‌روشنی به این واقعیت اذعان کرده است. بسیاری در واشنگتن، ایران را از منظر اقتصادی کشوری بسته تصویر می‌کنند. اما واقعیت آن است که ایران به ‌طور کامل برای حضور فعال شرکت‌ها و کسب‌وکارهای بین‌المللی باز است. این محدودیت‌ها، نه از جانب ایران، بلکه از سوی دولت‌های ایالات‌متحده و موانع تحمیل‌ شده توسط کنگره بوده‌اند که شرکت‌های آمریکایی را از ورود به بازار ایران – بازاری با فرصت‌هایی در مقیاس تریلیون دلاری – باز داشته‌اند. این سخن من را به یاد داشته باشید: ایران دیپلماسی را ترجیح می‌دهد، اما به ‌خوبی می‌داند چگونه از خود دفاع کند. ما نه در گذشته در برابر تهدیدها تسلیم شده‌ایم و نه اکنون و نه در آینده تسلیم خواهیم شد. ما خواهان صلح هستیم، اما هرگز تسلیم را نمی‌پذیریم.
گفت‌وگو با اروپا
همزمان با انتشار خبر مذاکرات شنبه آتی، مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان برای دیدار با همتای اتریشی خود به این کشور سفر کرد و (سه‌شنبه) در جریان این سفر برای اولین بار با اولاف اسکوگ، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که به‌ عنوان جانشین انریکه مورا منصوب شده است، دیدار و رایزنی کرد. به موازات این سفر، دانوشه نِرودُوا، عضو هیات روابط با ایران در پارلمان اروپا در گفت‌‌وگویی که با یورونیوز داشت به این موضوع اشاره می‌کند که «برای باز نگه ‌داشتن مسیر گفت‌وگو باید هر چه سریع‌تر پیشرفت واقعی حاصل شود. اما پنجره فرصت‌های پیش‌رو در حال بسته شدن است. بخش‌های مهمی از توافق هسته‌ای در ماه اکتبر منقضی می‌شوند که این موضوع در صورت عدم دستیابی به توافق جدید، خطر بالا گرفتن تنش را افزایش می‌دهد اما ایران هنوز به‌طور کامل درِ مذاکره را نبسته است. در همین حال برای همه طرف‌های درگیر، پرهیز از درگیری مهم است».
رایزنی سه‌ جانبه
در امتداد این اخبار، ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه (دوشنبه) اعلام کرد که مسکو میزبان رایزنی‌های روسیه، ایران و چین درباره برنامه هسته‌ای ایران خواهد بود سپس رسانه‌ها اعلام کردند که مذاکرات هیات‌های کارشناسی ایران، روسیه و چین (سه‌شنبه) پشت درهای بسته و بدون حضور خبرنگاران در مسکو برگزار شده است.