بزرگنمايي:

راه ترقی - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
48 ساعت پس از تایید خبر مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا از سوی سیدعباس عراقچی، حال محتوای توافق و شمایل آن به پرسش اصلی تبدیل شده است. اینکه هیات‌های دیپلماتیک تهران و واشنگتن روز شنبه با چه دستورکاری و بر سر چه موضوعاتی به مذاکره خواهند پرداخت فعلا مشخص نیست. اما آنچه مشخص است اولویت ترامپ برای محک زدن دیپلماسی و مختصات قدرت در آمریکا از حیث یکدستی ساختار قدرت است که می‌تواند در صورت جدیت طرفین، زمینه‌های یک توافق پایدار را شکل دهد.
رئیس‌جمهور آمریکا با انتخاب استیو ویتکاف، دوست قدیمی خود، به عنوان چهره اصلی مذاکره‌کننده با طرف ایرانی نشان داد که می‌خواهد در مذاکرات پیش ‌رو با زبان دیپلماسی، گفت‌وگوها را پیش ببرد. ویتکاف پیشینه اقتصادی دارد و از افراد نزدیک به ترامپ به شمار می‌رود. او همچنین سابقه تهدید یا مواضع تند علیه ایران را در پرونده خود ندارد. درواقع ویتکاف فردی است که با زبان بازار سخن می‌گوید. علاوه بر ویتکاف، همسویی کنگره، یعنی مجلس نمایندگان و سنا، با کاخ سفید شاید راه را برای مذاکره احتمالی هموارتر کند. هرچند با وجود اینکه جمهوریخواهان امروز در آمریکا قدرت را در اختیار دارند اما توافق با ایران مخالفانی هم در کنگره و دولت دارد و آنها همواره بر طبل جنگ می‌کوبند. البته ترامپ با انتخاب ویتکاف و اعلام مذاکره در روز شنبه نشان داد که فعلا می‌خواهد مسیر گفت‌وگو را در پیش بگیرد.
از جمله ماموریت‌های قبلی ویتکاف به عنوان مذاکره‌کننده اصلی آمریکا می‌توان به میانجیگری بین رژیم صهیونیستی و حماس برای برقراری آتش‌بس شش‌هفته‌ای در غزه که منجر به آزادی 33 نظامی اسیر اسرائیلی در ازای نزدیک به 2000 فلسطینی شد و همچنین مذاکره مبادله زندانیان با روسیه اشاره کرد. او که تا پیش از انتصاب به عنوان «نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه» هیچ سمت و تجربه دیپلماتیکی نداشت، اکنون در کمتر از 4 ماه به یکی از دیپلمات‌های برجسته آمریکایی تبدیل شده که قرار است با مذاکرات روز شنبه در عمان آزمون مهمی را پشت سر بگذارد.
ورود ویتکاف به دنیای سیاست با دوستی نزدیک او با دونالد ترامپ آغاز شد که در دهه 1980 در جریان یک معامله املاک شکل گرفت. پیوند ترامپ و ویتکاف روز به روز بیشتر و عمیق‌تر شد و ویتکاف به یکی از قابل‌اعتمادترین اطرافیان ترامپ تبدیل شد. ویتکاف به داشتن مهارت‌ مذاکره و رویکرد مستقیم شناخته می‌شود.
حال پرسش این است که چگونه می‌توان از این دستورکار مذاکراتی، اولویت دیپلماسی و مزایای یکدستی قدرت در آمریکا استفاده کرد و ایران چه امتیازاتی می‌تواند از آمریکای ترامپ بگیرد؟ همچنین تهران چطور می‌تواند به توافقی با کاخ سفید دست پیدا کند که توسط سنا تایید و تبدیل به یک معاهده شود؟
شروط عقب‌نشینی ترامپ
رحمن قهرمانپور، پژوهشگر مسائل بین‌الملل، درباره شکل توافق احتمالی گفت که ترامپ می‌تواند یک توافق متوسط را به عنوان یک توافق خوب در داخل آمریکا بفروشد که وجه مثبت ماجراست. البته ترامپ می‌خواهد به یک توافق جدید با ایران دست پیدا کند که فراتر از برجام باشد. این توافق جدید از نگاه ترامپ مسائل موشکی، هسته‌ای و منطقه‌ای را در بر می‌گیرد اما ایران اعلام کرده که فقط در موضوع هسته‌ای آماده مذاکره است.
به گفته قهرمانپور، وجه دیگر ماجرا که به عنوان مانع توافق باید به آن توجه کرد، این است که برداشت غالب در آمریکا به این صورت است که ایران در موضع ضعف قرار دارد و این مساله را می‌توان در اظهارات مقامات مختلف آمریکایی مشاهده کرد. این مساله باعث می‌شود که تیم مذاکره‌کننده ایرانی تحت فشار قرار بگیرد و رسیدن به نقطه تعامل و مطلوب توافق دشوار شود.
کارشناس مسائل بین‌الملل با بیان اینکه می‌دانیم ترجیح ترامپ این است که با ایران به توافق برسد، گفت: «اما مشخص نیست که رئیس‌جمهور آمریکا تا چه حد می‌خواهد از مواضع خود عقب‌نشینی کند. این مساله به عوامل متعددی بستگی دارد، از جمله اینکه ترامپ به این جمع‌بندی برسد که ایران آماده توافق است. دومین مساله هم این است که ترامپ در داخل آمریکا موقعیت ‌خوبی داشته باشد و مخالفانش نتوانند او را به کوتاه آمدن در برابر ایران متهم کنند. سوم هم اینکه بتواند فشارهای اسرائیل را به‌نوعی مهار کند. این سه عامل در کوتاه آمدن دونالد ترامپ از برخی خواسته‌هایش از ایران بسیار تاثیرگذار هستند.»
وی افزود: «ما از نظریه بازی‌ها آموختیم که زمانی‌ که خواسته‌های دو طرف خیلی از یکدیگر فاصله داشته باشد، پیدا کردن نقطه تعامل کار بسیار دشواری است. با توجه به مجموعه این شرایط ما باید خیلی محتاطانه برخورد کنیم و نه خیلی خوش‌بین باشیم و نه خیلی بدبین.» این کارشناس تاکید کرد که اختلافات ریشه‌دار بین ایران و آمریکا به‌سرعت قابل‌حل نیست اما در عین حال دو طرف به این جمع‌بندی رسیده‌اند که باید از جنگ و درگیری نظامی اجتناب کرده و مساله را از طریق دیپلماتیک حل‌و‌فصل کنند.
قهرمانپور درباره امتیازات احتمالی که ایران در این توافق از آمریکا خواهد خواست، توضیح داد: «ایران خواهان فروش بدون محدودیت نفت خود خواهد شد زیرا با توجه به تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا، ایران برای فروش نفت خود با مشکل مواجه شده است. لذا مهم‌ترین دغدغه ایران در حال حاضر این است که تحریم‌های مرتبط با فروش نفت لغو شود. در‌عین‌حال عدم اجرای مکانیزم ماشه و بازگشت تحریم‌های شورای امنیت برای ایران بسیار اهمیت دارد. سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در ایران نیز به عنوان یک ایده مطرح است تا در قالب یک اقدام اعتمادساز مانع از آن شود که کاخ سفید دوباره از برجام خارج شود.» آیا امکانش هست که تهران به توافقی دست پیدا کند که طی آن از ترامپ بخواهد که توافق در سنا تایید شود و در این صورت سرنوشت توافق احتمالی چه خواهد شد؟
بازار