بزرگنمايي:
راه ترقی - تجارت نیوز / جدیدترین گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف‌کننده نشان می‌دهد که تورم مواد غذایی در محاسبات ماهانه دوباره روند صعودی به خود گرفته و از شاخص 4.1 نیز گذشته و در این میان میوه و خشکبار با تورم ماهانه 11.7 درصد رکورددار گرانی در سبد غذایی خانوار است.
در نخستین ماه از سال جدید، بازار مواد غذایی بار دیگر با موج‌های تورمی مواجه شد؛ موجی که بیش از هر چیز، خود را در گرانی میوه، خشکبار و سبزیجات نشان داد. تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران از شتاب‌گیری دوباره نرخ تورم حکایت دارد؛ آن هم در شرایطی که دولت پزشکیان با شعار مهار تورم و کنترل قیمت‌ها پا به میدان گذاشته است. داده‌های رسمی می‌گویند تورم مواد غذایی نه‌تنها مهار نشده، بلکه همچنان در حال بازگشت به صدر دغدغه‌های معیشتی مردم است.
طی 37 ماه گذشته، یعنی از فروردین 1401 تاکنون، این پنجمین تورم ماهانه بالا در گروه مواد غذایی به شمار می‌رود؛ که این موضوع نشانه‌ای از بازگشت بی‌ثباتی‌های قیمتی به بازار کالاهای اساسی به شمار می‌رود.
بازار
میوه، خشکبار و سبزیجات؛ سه‌گانه داغ تورم ماهانه
طبق گزارش رسمی مرکز آمار، شاخص قیمت مصرف‌کننده در فروردین 1404 افزایش دوباره‌ای را تجربه کرده است. در این میان، میوه و خشکبار با تورم ماهانه 11.7 درصد رکورددار گرانی در سبد غذایی خانوار بوده‌اند.
طبق گفته‌های فعالان تره‌بار و همچنین بررسی سایت‌ها نشان می‌دهد که چند عامل مهم نظیر کاهش عرضه داخلی به دلیل سرمازدگی محصولات باغی در زمستان و کندی روند برداشت در برخی استان‌ها، افزایش تقاضای فصلی نوروزی، اختلال در شبکه توزیع میادین میوه و تره‌بار و نوسانات ارزی در روزهای ابتدایی سال در افزایش شدید قیمت این گروه کالایی نقش داشته‌اند.
رتبه دوم تورم ماهانه نیز به گروه نوشابه‌های غیرالکلی شامل چای، قهوه، کاکائو، نوشابه و آبمیوه اختصاص دارد که در فروردین با تورم ماهانه 5 درصدی روبه‌رو شدند. اما آنچه این افزایش را به یک روند نگران‌کننده تبدیل می‌کند، اثرگذاری بحران جهانی بر بازار داخلی ایران است.
طبق اعلام سازمان بین‌المللی کاکائو (ICCO)، تولید کاکائو در سال 2024 به دلیل خشکسالی، بارندگی‌های نامنظم و فرسودگی مزارع در آفریقا به‌ویژه در غنا و ساحل‌عاج، حدود 400 هزار تن کاهش یافته و از 4.5 میلیون تن به 4.1 میلیون تن رسیده است. این کمبود در بازاری که تقاضا هنوز بالا باقی مانده، باعث جهش جهانی قیمت کاکائو شده است. با توجه به وابستگی کامل صنایع غذایی ایران به واردات کاکائو و سایر مواد اولیه نوشیدنی‌ها، این بحران به‌شکل مستقیم و سریع به قیمت نهایی محصولات در ایران نیز منتقل شده است.
سبزیجات و حبوبات باز هم در صدر جدول قرار گرفتند
از منظر تورم نقطه‌به‌نقطه نسبت به فروردین سال قبل، سبزیجات و حبوبات با جهش 89.1 درصدی در صدر گروه‌های خوراکی قرار گرفته‌اند. تعطیلات نوروز، افزایش ناگهانی تقاضا برای اقلامی مثل خیار، کاهو و گوجه محدودیت عرضه در برخی استان‌ها، زمینه‌ساز انفجار قیمتی در این بخش شد. مجموعه این عوامل باعث شد تا بازار سبزیجات در نخستین ماه سال با شوک قیمتی مواجه شود.
بعد از سبزیجات، بار دیگر میوه و خشکبار با تورم 65.0 درصد در رتبه دوم تورم نقطه‌ای قرار دارند. غلامرضا خدامی، رئیس اتحادیه صنف فروشندگان آجیل و خشکبار تهران در گفت‌وگو با ایرنا با اشاره به یکی از مهم‌ترین عوامل جهش قیمت، افزایش نرخ ارز و صادرات بی‌رویه خشکبار توسط برخی شرکت‌ها، تاکید می‌کند این مسائل عرضه داخلی را کاهش و در وضعیت کمبود قرار داده است.
پس از میوه‌ها و خشکبار، نوشیدنی‌ها و نوشابه‌های غیر الکلی نیز با نرخ تورم 52.6 درصد سومین گروهی به شمار می‌روند که افزایش بهای ملموسی را تجربه کرده‌اند. یکی از مهم‌ترین دلایل تورم نوشابه، افزایش نرخ ارز است. بسیاری از مواد اولیه برای تولید نوشابه از خارج کشور وارد می‌شود. در نتیجه عدم ثبات نرخ ارز بر قیمت نوشابه تأثیر گذاشته است.
بالاترین نرخ تورم مواد غذایی در بازه سالانه به چه محصولی رسید؟
در مقایسه سالانه، یعنی تورم دوازده‌ماهه منتهی به فروردین 1404 نسبت به مدت مشابه سال قبل، همچنان سبزیجات و حبوبات با 59 درصد در صدر قرار دارند. همانطور که تجارت‌نیوز پیش‌تر هم گزارش کرده بود کارشناسان و کشاورزان معتقدند بخشی از تولید حبوبات کشور به کشت دیم وابسته است که به دلیل کمبود بارندگی در سال‌های اخیر سطح کشت آن کاهش یافته، همچنین تولید حبوبات در کشور پاسخگوی تمامی نیازها نیست و بنابراین زمانی که تولید داخلی کمتر از نیاز واقعی در بازار باشد و هزینه‌های تولید و نرخ جهانی آن بالا رود، زمینه هم برای افزایش قیمت فراهم می‌شود.
پس از سبزیجات و حبوبات میوه و خشکبار با 37.2 درصد و نوشابه‌های غیرالکلی با 33.8 درصد نیز در رتبه‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند.
جدول زیر نمای کلی از تورم مواد غذایی در فروردین 1404 را نشان می‌دهد.
