بزرگنمايي:

راه ترقی - همشهری /متن پیش رو در همشهری منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
با اجرای قانون حجاب، نه از گشت ارشاد خبری هست و نه از تبعیض در برخورد با متخلفان
علیرضا احمدی| در شرایطی که 23آذرماه به‌عنوان زمان ابلاغ قانون عفاف و حجاب به دستگاه‌های اجرایی کشور اعلام شده‌است، گمانه‌زنی درباره جنبه‌های مختلف این قانون همچنان در کانون توجه افکارعمومی کشور قرار دارد و برخی می‌کوشند با طرح گزاره‌های غیرواقعی، مسئولان را برای عدم‌اجرای این قانون تحت‌فشار قرار دهند.
براین اساس هم بود که در روزهای اخیر شاهد ابراز نگرانی‌هایی درباره جنبه‌های مختلف این قانون ازسوی رسانه‌ها و چهره‌های مختلف بوده‌ایم؛ اظهارنظرهایی که بی‌توجه به ویژگی‌ها و جنبه‌های مختلف این لایحه، سیاه‌نمایی درباره این قانون را مدنظر دارد و می‌کوشد فضای اجتماعی کشور را تحت‌تأثیر قرار دهد. در چنین شرایطی طی روزهای اخیر شاهد طرح شائبه‌ها و شبهه‌هایی درباره قانون عفاف و حجاب بوده‌ایم که در ادامه به صحت‌سنجی آنها می‌پردازیم.
خبرچینی رانندگان تاکسی اینترنتی؟
گزاره غلط: با اجرای قانون عفاف و حجاب، رانندگان تاکسی‌های اینترنتی، رسما خبرچین مسافران خواهند شد.
 واقعیت ماجرا: براساس قانون عفاف و حجاب، هیچ راننده‌ای به‌دلیل رفتار خارج از عرف و قانون مسافران جریمه نمی‌شود و این مسئله بدون آنکه درگیری و اختلافی میان راننده و مسافر شکل گیرد، پیش‌بینی شده‌است. تاکسی‌های اینترنتی موظف شده‌اند، اگر راننده به مسافر تذکری داد و مسافر آن را نپذیرفت، تنها تذکر خود را ثبت کند.
اتباع خارجی می توانند تذکر دهند؟
گزاره غلط:در قانون جدید اتباع خارجی می‌توانند به شهروندان ایرانی تذکر حجاب دهند.
 واقعیت ماجرا: شائبه‌سازی‌ها دراین زمینه در شرایطی است که افرادی که می‌خواهند در گروه امر به معروف حضور داشته باشند، حتما باید تابعیت ایرانی داشته باشند. با توجه به شفاف‌سازی صورت گرفته از سوی نمایندگان، تبصره جنجالی درباره «اجازه تذکر به اتباع خارجی»، ناظر به گروه‌هایی در میان خود اتباع است.
سنگین‌ترین مجازات برای مردم؟
گزاره غلط: در قانون عفاف و حجاب سنگین‌ترین مجازات‌ها برای مردم درنظر گرفته شده‌است.
 واقعیت ماجرا:گزاره‌های غلط درباره صرف مجازات شهروندان در حالی است که براساس قانون عفاف و حجاب، سنگین‌ترین مجازات شامل مدیرانی می‌شود که ترک فعل می‌کنند.
جای خالی فرهنگ‌سازی؟
گزاره غلط:در قانون عفاف و حجاب، جریمه کردن شهروندان در کانون توجه است درحالی‌که اولویت با فرهنگ‌سازی‌ است.
 واقعیت ماجرا: برخی در حالی می‌کوشند محوریت قانون جدید را «جریمه مالی» جلوه دهند که قانون عفاف و حجاب در اساس رویکرد فرهنگ‌سازی دارد و بیشترین مسئولیت در این زمینه را برای دستگاه‌های مختلف درنظر گرفته است.
مسئول رستوران مؤاخذه می‌شود؟
گزاره غلط: اگر فرد بی‌حجابی وارد رستوران شود، مسئول رستوران مورد مواخذه قرار خواهد گرفت.
 واقعیت ماجرا: این گزاره پرتکرار در حالی مطرح می‌شود که براساس قانون، صاحب رستوران به‌دلیل بی‌حجابی یک فرد، مورد مواخذه قرار نخواهد گرفت؛ مگر آنکه خود مسئول رستوران با بی‌حجابی خود، ترویج‌دهنده بی‌حجابی باشد.
اجبار مطلق برای همه در همه شرایط
یکی از شبهه‌ها درباره قانون عفاف و حجاب این بوده که گفته می‌شود این قانون همه افراد را تحت هر شرایطی، مجبور به رعایت حجاب می‌کند، حتی در فضاهای خصوصی، درحالی‌که این قانون عمدتا بر عرصه‌های عمومی تأکید دارد.
عدم رعایت مساوی با زندان طولانی‌مدت
یکی دیگر از ادعاهای پرتکرار درباره قانون عفاف و حجاب، مبنی بر این گزاره بوده که هرگونه عدم‌رعایت، به‌طور مستقیم منجر به زندان طولانی‌مدت می‌شود، درحالی‌که براساس این قانون، جریمه‌ها یا تذکرها با هدف اصلاح رفتار، در اولویت قرار دارد.
عدم وجود پایه حقوقی
طی روزهای اخیر برخی مدعی شدند که قانون عفاف و حجاب بدون پشتوانه حقوقی وضع شده‌است. این درحالی است که قوانین مرتبط با حجاب و عفاف از دهه‌ها پیش در قوانین ایران مطرح بوده‌اند و قانون اخیر نیز با پشتوانه کار کارشناسی و حقوقی گسترده تدوین شده‌است.
محدودیت کامل آزادی‌های فردی
برخی ادعا کردند این قانون هیچ جایی برای انتخاب فردی باقی نمی‌گذارد، درحالی‌که قوانین مربوطه بیشتر در فضای عمومی اجرا می‌شوند.
اجرای غیرانسانی و خشن
یکی دیگر از شبهه‌های مطرح شده، ناظر بر این ادعا بوده‌است که این قانون تنها با روش‌های خشونت‌آمیز اعمال می‌شود، اما سیاست‌های جدید بیشتر بر تذکر و آموزش تأکید دارند و هدف از اعمال جریمه‌های مالی نیز اصلاح رفتارهای هنجارشکن است.
هدف قرار دادن اقشار خاص
برخی در روزهای اخیر مدعی شده‌اند قانون فقط زنان یا قشرهای خاصی را هدف قرار داده‌است. این در حالی است که قانون شامل همه شهروندان است و قشر خاصی متمایز نشده‌اند.
عدم تأثیرگذاری در جامعه
برخی دیگر نیز مدعی شده‌اند که اجرای قانون هیچ تأثیری در بهبود فرهنگ عمومی ندارد، اما هدف قانون ارتقای سطح فرهنگی و اجتماعی است.
تبعیض در اجرا
شایعه شده که قانون به‌صورت تبعیض‌آمیز اجرا می‌شود و برای برخی افراد استثنا قائل است، درحالی‌که در متون قانونی، همه افراد جامعه به‌صورت مساوی مخاطب قرار دارند.
هدف‌گذاری برای ظواهر
عده‌ای هم این ادعا را مطرح کردند که قانون تنها به ظاهر افراد توجه دارد و هیچ توجهی به مسائل عمیق‌تر فرهنگی و اجتماعی ندارد، درحالی‌که این قانون بخشی از یک برنامه فرهنگی و تربیتی بزرگ‌تر است.
تدوین قانون بدون مشورت با کارشناسان
ادعا می‌شود این قانون بدون بررسی‌های کارشناسی و نظرخواهی از متخصصان تصویب شده است، درحالی‌که اغلب قوانین پس از مشورت‌های متعدد با کارشناسان فرهنگی، اجتماعی و حقوقی تدوین می‌شوند.
هدف‌گذاری برای کنترل کامل جامعه
شایعه شده که این قانون با هدف کنترل کامل زندگی اجتماعی مردم تدوین شده است، درحالی‌که هدف اصلی آن حفظ نظم اجتماعی و ارتقای ارزش‌های فرهنگی است.
نادیده گرفتن سایر مشکلات اجتماعی
برخی می‌گویند تمام توجه قانونگذاران به موضوع حجاب است و سایر مشکلات اجتماعی نادیده گرفته شده‌اند، درحالی‌که قوانین و برنامه‌های مختلفی برای سایر مسائل وجود دارد.
تحمیل عقاید مذهبی به همه
گفته می‌شود این قانون می‌خواهد همه افراد جامعه را مجبور به پذیرش عقاید خاص مذهبی کند، درحالی‌که قوانین عمومی در همه کشورها براساس ارزش‌های مورد توافق جامعه تدوین می‌شوند.
جریمه‌های مالی سنگین و بی‌رویه
شایعه شده که افراد به‌دلیل عدم‌رعایت حجاب با جریمه‌های مالی بسیار سنگین مواجه می‌شوند، درحالی‌که جریمه‌ها متناسب و در چارچوب قانون مشخص شده‌اند.
منع حضور گردشگران خارجی بدون حجاب
ادعا می‌شود که این قانون باعث جلوگیری از ورود گردشگران خارجی می‌شود، اما قوانین عموما انعطاف‌پذیری لازم برای مهمانان خارجی را درنظر می‌گیرند.
استفاده از این قانون به‌عنوان ابزار سیاسی
شایعه شده قانون حجاب و عفاف تنها یک ابزار سیاسی برای کنترل معترضان است، درحالی‌که این قانون ریشه‌های فرهنگی و اجتماعی دارد و پیش از مسائل سیاسی کنونی مطرح بوده است.
تبعیض میان اقوام و قشرهای مختلف
برخی در روزهای اخیر مدعی شده‌اند اجرای این قانون برای برخی اقوام یا قشرهای جامعه متفاوت است، اما اجرای قانون باید یکسان و بدون تبعیض باشد.
ایجاد محدودیت در همه فعالیت‌های اجتماعی زنان
یکی دیگر از ادعاها این بوده که این قانون مانع از حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی، علمی و فرهنگی می‌شود، درحالی‌که هدف قانون تنها رعایت چارچوب‌های ظاهری در محیط‌های عمومی است و زنان در سایر عرصه‌ها محدودیتی ندارند.
نو‌آوری‌ها و قوت‌های قانون جدید حجاب
الف. رویکردها
تقابل رودررو و فیزیکی را به حداقل می‌رساند و برخورد هوشمند بدون مواجهه مستقیم را جایگزین کرده است.
رویکرد فرهنگی و اقتصادی به مسئله حجاب در این قانون پررنگ شده است.
مجازات براساس ترک فعل مدیران و دستگاه‌ها در این قانون بیشتر مورد توجه قرار گرفته.
شدت بیشتر مجازات‌ها نسبت به سلبریتی‌ها و شخصیت‌های مشهور و مؤثر اجتماعی اعمال می‌شود.
دستگیری افراد و برخورد فیزیکی نسبت به موارد سازمان‌یافته و یا خیلی خاص انجام می‌شود.
ب. نکات ویژه
استفاده از روش شناسایی با دوربین‌ها
اول اخطار به افراد داده می‌شود و درصورت تکرار، جریمه‌ها به‌صورت قطعی به‌حساب فرد اعمال می‌شود. تأکید بر احراز هویت قطعی است و ارسال اخطاریه‌ها و جریمه‌ها به‌صورت پیامکی به افراد خواهد بود، تا به این ترتیب، از بروز تقابل‌های مستقیم جلوگیری شود.
گشت ارشاد در خیابان‌ها حذف می‌شود.
برخوردهای سلبی جدی نسبت به وزارتخانه‌ها و دستگاه‌ها و مدیران متخلف و دارای ترک فعل و واردکنندگان لباس‌های نامناسب و برخورد فیزیکی در برهنگی سازمان‌یافته است.
مجازات ویژه برای سلبریتی‌ها و شخصیت‌های مشهور و دارای تأثیر اجتماعی