بزرگنمايي:

راه ترقی - آگاه /متن پیش رو در آگاه منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
از زمانی که موضوع فیلترینگ با هدف جلوگیری از دسترسی کاربران به وبگاه‌های مغایر با قوانین و سیاست‌های جمهوری اسلامی ایران انجام شد، رواج «وی. پی. ان» و فیلترشکن‌ها بیشتر شد و فیلترشکن‌فروشی رونق گرفت. بررسی‌ها حاکی است که برخی با فیلترشکن‌فروشی پول‌های میلیاردی کسب کرده و به روایت آمار، به‌طور متوسط حدود دوسوم از مشترکان همراه از فیلترشکن‌ها استفاده می‌کنند.

براساس برخی آمارهای اعلام‌شده، 85درصد مردم از فیلترشکن استفاده می‌کنند و حدود 20هزار میلیارد تومان گردش مالی فروش فیلترشکن است. این دو عدد به اندازه کافی الزام بازنگری در سیاست مسدودسازی را ایجاد می‌کند.
بر این اساس موضوع رفع فیلترینگ و دسترسی آزاد به سکوهای فیلترشده به‌عنوان یکی از وعده‌های دولت چهاردهم و در قبال مطالبه مردم عنوان شد و با شروع کار دولت این موضوع در دستورکار وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، از باب مطالعه آسیب‌های فنی و شناخت وضعیت موجود قرار گرفت و تاکید شد که بحث فیلترینگ با بررسی‌های کارشناسی برطرف می‌شود. در ادامه طبق اعلام رییس‌جمهور، این موضوع در جلسه سران قوا بررسی شده و در نهایت توافق صورت گرفت که به شورای عالی فضای مجازی برود و در آنجا با وجود نگاه‌های خاص، کار کارشناسی دیگری روی این موضوع بگیرد. در نهایت پس از فراز و نشیب‌ها، سرانجام برای فیلترینگ در جلسه اخیر شورای عالی فضای مجازی تصمیم‌گیری و مصوب شد که دو پلتفرم واتساپ و گوگل‌پلی رفع فیلتر شوند.
ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در همین رابطه در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس برداشته‌شدن نخستین گام برای رفع فیلترینگ را اعلام کرد اما رفع فیلترینگ برخی پلتفرم‌ها درحالی اجرایی می‌شود که پیش از آن بسیاری از مسئولان و همچنین نمایندگان از گردش مالی فروش فیلترشکن انتقاد کرده و خواستار پرده‌برداری از زوایای پنهان این تجارت اینترنتی بودند؛ از این رو برخی نمایندگان در مجلس یازدهم گردش مالی این بازار را سالانه 40 تا 50هزار میلیارد تومان برآورد کرده و معتقد بودند، سود کلان این سفره پهن‌شده و مالیات‌نداده است که اجازه نمی‌دهد تکلیف این وضعیت نابسامان روشن شود.
کاسبان فیلترینگ در برخی مجموعه‌ها نفوذ دارند
خرداد1402 حسن آصفری، عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس یازدهم، در گفت‌وگویی در این بخش عنوان کرد: «درآمد و گردش مالی کاسبان فیلترینگ در سال، بیش از 50هزارمیلیارد تومان است و یک ریال هم مالیات نمی‌دهند. چطور دولتی که می‌تواند فیلتر کند، نمی‌تواند اینها را نیز مجددا فیلتر کند؟ به‌نظر می‌رسد کاسبان فیلترینگ در برخی مجموعه‌ها نفوذ دارند و اعتقاد دارم این موضوع باید مدیریت شود.» همچنین جواد نیک‌بین، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس یازدهم نیز در یک برنامه تلویزیونی به این موضوع واکنش نشان داد. او در این برنامه گفته بود: «من صریحا عرض می‌کنم، نویسندگان برنامه فیلترینگ همان‌هایی هستند که برنامه وی‌پی‌ان‌ها را می‌نویسند. کسی که نفشه فیلترینگ را می‌نویسد یا خودش مستقیما فیلترشکن می‌فروشد یا با دو، سه واسطه «وی. پی. ان» می‌فروشد.گردش مالی «وی.پی.ان»ها دست کسانی است که فیلتر می‌کنند. «وی. پی. ان» فروش‌ها خارج کشور نیستند، آنها داخل کشور هستند.»
گزارش کمیسیون صنایع درباره وضعیت اینترنت
از سوی دیگر، کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی در مرداد سال1402 گزارشی از وضعیت اینترنت منتشر کرد که در آن آمار جالبی از میزان استفاده مردم از انواع وی‌پی‌ان ارائه شد. در بخشی از این گزارش آمده بود؛ نظرسنجی‌های معتبر حاکی از آن است که حدود 64درصد از کاربران از ابزارهای فیلترشکن یا وی‌پی‌ان استفاده می‌کنند و همچنین سهم پهنای باند ناشناس در شبکه بین‌الملل در سال گذشته کمتر از 5 درصد بوده و اکنون به 25 درصد رسیده است. غلامرضا نوری‌قزلجه، در جریان ارائه گزارش کمیسیون صنایع و معادن مجلس، به آمار استفاده 64درصدی مردم از فیلترشکن اشاره کرد و گفته بود که برخی مراکز علمی تا 96درصد استفاده از فیلترشکن را هم گزارش کردند. بااین‌حال هرچه مسئولان به‌سمت رفع فیلترینگ در جامعه حرکت می‌کنند، ابعاد فساد خوابیده پشت این رویکرد و زیان‌های ناشی از آن بیشتر آشکار می‌شود و مخالفان نیز چهره واقعی خود را آشکارتر می‌کنند.
بااین‌حال به گفته رییس انجمن تجارت الکترونیک تهران، حدود 83درصد از کاربران اینترنتی کشور از فیلترشکن استفاده می‌کنند، این رقم برابر با تحمیل هزینه چندهزار میلیاردی به مردم و اپراتورهاست و با حذف فیلترینگ این هزینه تحمیل‌شده به چرخه اقتصاد دیجیتال و سبد خانوار برمی‌گردد.
نامه 136 نماینده به شورای عالی فضای مجازی
136نماینده مجلس در تاریخ 4دی، در نامه‌ای خطاب به اعضای شورای عالی فضای مجازی بر افشای پشت پرده فیلترشکن‌ها و حکمرانی قانونمند فضای مجازی تاکید کردند. در بخش‌های از این نامه آمده است: غربی‌ها گاهی با تحریم‌های خود، حتی جلوی انتقال دارو و غذا را به ایران گرفته‌اند تا به جمهوری اسلامی و مردم آن ضربه بزنند اما همین‌ها برای توسعه ابزارهای حاکمیت‌گریز، بودجه‌های کلان اختصاص می‌دهند و اکثر فیلترشکن‌هایی که در داخل کشور فعالیت می‌کنند، منشأ خارجی دارد و با پول‌پاشی غربی‌ها به‌صورت رایگان به دست کاربران ایرانی می‌رسد! لذا از شورای عالی فضای مجازی انتظار می‌رود برای برچیدن بساط فیلترشکن‌فروش‌ها و افشای عقبه آنها در کمترین زمان ممکن اقدام لازم را به عمل آورد. همه اینها نشان می‌دهد که ما در یک وضعیت جنگ شناختی با فناوری‌های بسیار پیچیده قرار داریم. دشمن در برابر هر اقدام ما در عرصه مجازی، طراحی و اقدام می‌کند؛ از این رو ما هم باید با کمک جوانان نخبه «ای‌سی‌تی» کشور برای مقابله با دشمن، طرح و اقدام داشته باشیم. تسلیم شدن در برابر دشمن در جنگ فناوری مانند به زمین انداختن سلاح و مهمات و تسلیم شدن در جنگ نظامی است.
همچنین در بخش دیگری از این نامه اشاره شده: ضروری است که شورای عالی فضای مجازی به‌عنوان عالی‌ترین نهاد حاکمیتی در اولویت اول، در جهت رفع دغدغه‌های مقام رهبری به مسائل و موضوعات متعددی که سال‌هاست در زمینه حکمرانی فضای مجازی و همچنین هوش مصنوعی و... بر زمین مانده است، ورود پیدا کند. در بخش دیگری از این نامه به ضرورت ایجاد دفتر نمایندگی سکوهای خارجی در کشور اشاره شده و 136نماینده امضاکننده این نامه تاکید داشتند: «تکلیف فعالیت یا عدم فعالیت سکوهای خارجی در کشورمان معلوم است؛ با درنظرداشتن آسیب‌های فرهنگی، امنیتی، اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی که در گذشته از فعالیت بی‌ضابطه این سکوها تجربه کرده‌ایم، عقل حکم می‌کند که حضور این سکوها در کشورمان تنها در صورت تعهد آنها به ارزش‌های جامعه اسلامی و رعایت قوانین کشورمان امکانپذیر است و اینکه در کشورمان نماینده رسمی داشته، دفتر نمایندگی تاسیس کنند، سرورهای مربوط به کاربران ایرانی را به داخل کشورمان منتقل کنند و از انجام اقدامات خصمانه علیه استقلال و امنیت کشور خودداری کنند و به‌هیچ‌وجه در اقدامات تروریستی و جنگ سایبری دشمنان علیه ملت بزرگ ایران کمک و همکاری نکنند. موضوع تعهد سکوهای مجازی به رعایت قوانین کشورها در بسیاری از کشورهای دنیا پذیرفته شده است و سایر کشورها نیز براساس منافع ملی و ارزش‌هایی که دارند، فضای مجازی خود را مدیریت می‌کنند.»
فیلترشکن چیست؟
تعاریف متعددی برای فیلترشکن در نظر گرفته شده اما به‌صورت کلی می‌توان گفت فیلترشکن‌ها مجموعه‌ای از روش‌ها و نرم‌افزارهای مختلف هستند که برای عبور از فیلتر از آنها استفاده می‌شود؛ البته بعضی فیلترشکن‌ها کاربرد امنیتی دارند، یعنی با عوض کردن آی‌پی آدرس فرد موردنظر، جلوی هک‌شدن را می‌گیرند اما از طرفی بعضی نرم‌افزارهایی که در قالب فیلترشکن عرضه می‌شوند، بدافزارهایی هستند که ازسوی مجرمان سایبری و برای سوءاستفاده از کاربران ارائه شده‌اند.