بزرگنمايي:

راه ترقی - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اگرچه سیاست خارجی ترامپ در کل آشفته بوده و موجب بیگانگی متحدان سنتی آمریکا در اروپا و سایر مناطق شده، اما اکنون فرصتی در اختیار دارد تا به توافقی با ایران دست یابد که جو بایدن از تحقق آن بازماند.
 در ماه مه 2018، دونالد ترامپ به‌صورت یک‌جانبه ایالات متحده را از توافق هسته‌ای ایران خارج کرد و تحریم‌های آمریکا را مجدداً اعمال نمود؛ اقدامی که اقتصاد ایران را فلج کرد. ترامپ توافق سال 2015 را که حاصل سال‌ها مذاکره ایران با شش قدرت جهانی بود، پاره کرد؛ توافقی که بر اساس آن، تهران برنامه هسته‌ای خود را محدود می‌کرد و در مقابل، از کاهش تحریم‌های بین‌المللی برخوردار می‌شد. ترامپ اصرار داشت که می‌تواند توافقی بهتر از آنچه دولت باراک اوباما به دست آورده بود، منعقد کند.
امروز، در دومین دوره ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ مشتاق است توافقی را که نزدیک به هفت سال پیش از بین برد، دوباره احیا کند.
به نوشته گاردین، اگرچه سیاست خارجی ترامپ در کل آشفته بوده و موجب بیگانگی متحدان سنتی آمریکا در اروپا و سایر مناطق شده، اما اکنون فرصتی در اختیار دارد تا به توافقی با ایران دست یابد که جو بایدن از تحقق آن بازماند.
ماه گذشته، ترامپ نامه‌ای به رهبر ایران، ارسال کرد و اعلام نمود که ایالات متحده خواهان مذاکره درباره توافقی جدید است. ترامپ سپس با تهدیدی علنی هشدار داد که اگر تهران با آغاز مذاکرات جدید موافقت نکنند، با «بمبارانی بی‌سابقه در تاریخ» مواجه خواهد شد. پس از این تهدیدات و استقرار گسترده نیروهای آمریکایی در خاورمیانه، ارتش ایران اعلام کرد که در صورت هرگونه حمله، پایگاه‌های آمریکا در منطقه که هزاران نیروی نظامی آمریکایی را در خود جای داده‌اند، هدف قرار خواهند گرفت.
با این حال، مقامات ایران با انجام مذاکرات غیرمستقیم موافقت کردند - برخلاف گفت‌وگوهای مستقیم که ترامپ پیشنهاد داده بود. تاکنون دو دور مذاکرات سازنده میان دو طرف با میانجی‌گری عمان برگزار شده و قرار است تیم‌های مذاکره‌کننده آمریکا و ایران روز شنبه در پایتخت عمان، مسقط، برای گفت‌وگو بر سر جزئیات فنی توافق احتمالی بار دیگر با یکدیگر دیدار کنند.
سناریوی خواسته حداکثری
اگرچه لحن دونالد ترامپ و مقامات ایران در هفته‌های اخیر تغییر کرده، موانع بسیاری برای دستیابی به یک توافق وجود دارد؛ از جمله تندروها در تهران و واشنگتن، و همچنین مخالفت کابینه راست‌گرای اسرائیل به رهبری بنیامین نتانیاهو که سال‌هاست برای تضعیف مذاکرات میان آمریکا و ایران تلاش می‌کند. اصلی‌ترین مانع می‌تواند این باشد که آیا دولت ترامپ بر برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران - آنچه به «مدل لیبی» معروف است - پافشاری خواهد کرد یا خیر. معمر قذافی، دیکتاتور سابق لیبی، در سال 2003 تحت فشار آمریکا برنامه سلاح‌های هسته‌ای کشورش را کنار گذاشت. اما این تصمیم قذافی را از یک ابزار مهم برای بازدارندگی در برابر مداخله نظامی غرب، پس از خیزش‌های بهار عربی در سال 2011، محروم کرد؛ اقدامی که به سقوط رژیم او و کشته شدنش توسط شورشیان لیبیایی منجر شد.
برخی از جنگ‌طلبان سیاست خارجی در واشنگتن، از جمله مشاور امنیت ملی ترامپ، مایکل والتز، و وزیر امور خارجه، مارکو روبیو، خواهان چنین راهبرد حداکثری‌ای هستند که با خواست نتانیاهو هم‌راستا است: ایران باید تمام فعالیت‌ها و زیرساخت‌های غنی‌سازی اورانیوم خود را به‌طور کامل برچیند تا توافقی با آمریکا ممکن باشد. اگر ترامپ نیز همین رویکرد را در پیش بگیرد، مذاکرات احتمالاً شکست خواهد خورد و او ممکن است تهدید خود به حمله نظامی را عملی کند.
ایران به‌وضوح اعلام کرده که با پایان کامل برنامه هسته‌ای‌اش موافقت نخواهد کرد، اما همانند توافق 2015 که با دولت اوباما، چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، آلمان و اتحادیه اروپا حاصل شد، با رویکردی مبتنی بر راستی‌آزمایی موافق است. چنین توافقی محدودیت‌های سخت‌گیرانه‌ای بر توانایی ایران در غنی‌سازی اورانیوم اعمال کرده و رژیم بازرسی‌های بین‌المللی را شامل می‌شود. به نظر می‌رسد که چند تن از مشاوران ترامپ، از جمله ویتکاف و معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، طرفدار چنین راه‌حلی باشند.
ویتکاف در مصاحبه‌ای طولانی با تاکر کارلسن، مجری راست‌گرای رسانه‌ای که از منتقدان سرسخت جنگ‌طلبان جمهوری‌خواه در قبال ایران است، گفت: «فکر می‌کنم او [ترامپ] می‌خواهد با احترام با ایران برخورد کند. او می‌خواهد اگر ممکن باشد، اعتماد متقابل ایجاد کند.»
به‌نظر می‌رسد مقامات ایران این پیام را دریافت کرده‌اند و در تلاش‌اند تا با تحریک غرور ترامپ، به او نشان دهند که برایش احترامی قائل‌اند که هرگز برای بایدن قائل نبودند. در یک مقاله‌ی تحلیلی منتشر شده در روزنامه‌ی واشنگتن پست در تاریخ 8 آوریل، وزیر امور خارجه ایران به شکلی آشکار مستقیماً با ترامپ سخن می‌گفت، و شکست مذاکرات پیشین را ناشی از «نبود اراده‌ی واقعی در دولت بایدن» دانست. عراقچی همچنین بر علاقه‌ی ترامپ به ایفای نقش صلح‌ساز، کسی که به جنگ‌های بی‌پایان آمریکا پایان می‌دهد، تأکید کرد و نوشت: «ما نمی‌توانیم تصور کنیم که رئیس‌جمهور ترامپ بخواهد به یکی دیگر از رؤسای جمهور آمریکا تبدیل شود که درگیر جنگی فاجعه‌بار در خاورمیانه شده است.»
وزیر امور خارجه همچنین به شهرت ترامپ به عنوان یک معامله‌گر اشاره کرد و از «فرصتی هزار میلیارد دلاری» سخن گفت که در صورت دست‌یابی به توافقی دیپلماتیک و کسب دسترسی به بازارهای ایران، می‌تواند در اختیار شرکت‌های آمریکایی قرار گیرد. به‌وضوح پیداست که مقامات ایران دریافته‌اند ترامپ تمایل دارد سیاست خارجی خود را در قالب کسب منافع اقتصادی برای آمریکا و شرکت‌هایش مطرح کند.
چرخش چشمگیر
در این مورد، غریزه‌ی معامله‌محور ترامپ و سبک مذاکره‌ی قلدرمآبانه‌اش ممکن است به نتیجه‌ای مثبت بینجامد؛ یعنی جلوگیری از جنگ با ایران و تضعیف تندروها در واشنگتن، تهران و اسرائیل. ترامپ در حال حاضر، چرخشی چشمگیر نسبت به دوره‌ی اول ریاست‌جمهوری‌اش در قبال تهران نشان داده است؛ دوره‌ای که در آن ایران را بزرگ‌ترین حامی تروریسم دولتی در جهان و بزرگ‌ترین تهدید برای منافع آمریکا در خاورمیانه می‌دانست.
پس از روی کار آمدن در سال 2017، یکی از انگیزه‌های دونالد ترامپ برای پاره کردن توافق هسته‌ای با ایران، این بود که آن توافق یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سیاست خارجی باراک اوباما به شمار می‌رفت. افزون بر این، ترامپ خود را با مشاورانی جنگ‌طلب احاطه کرده بود که دائماً تهدید ایران را بزرگ‌نمایی می‌کردند، از جمله اچ. آر. مک‌مستر، مشاور امنیت ملی وقت، و جیمز متیس، وزیر دفاع وقت. هر دو نفر در دوران اشغال عراق توسط آمریکا، فرماندهی نیروهای آمریکایی را برعهده داشتند و با شبه‌نظامیان عراقی همسو با ایران جنگیده بودند. بعدها ترامپ جان بولتون را که یک نئومحافظه‌کار و از حامیان سرسخت حمله‌ی آمریکا به عراق در سال 2003 بود، به سمت مشاور امنیت ملی منصوب کرد.
اما در دوره‌ی دوم ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ بیشتر نئومحافظه‌کاران را از دولت خود کنار گذاشته است. همچنین به‌نظر می‌رسد او درک کرده که بنیامین نتانیاهو می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش‌روی هرگونه توافق با ایران تبدیل شود؛ همان‌گونه که در دولت‌های اوباما و بایدن چنین نقشی ایفا کرده بود. بی‌دلیل نبود که رئیس‌جمهور آمریکا برنامه‌ی خود برای ازسرگیری مذاکرات با ایران را در جریان دیدار با نتانیاهو در اتاق بیضی‌شکل کاخ سفید در 7 آوریل اعلام کرد.
نتانیاهو با شتاب به واشنگتن سفر کرده بود تا از ترامپ معافیتی درخصوص تعرفه‌های جدید بر صادرات اسرائیل بگیرد، اما دست خالی و با احساس تحقیر از دیدار بازگشت، چراکه در همان جلسه، ترامپ اعلام کرد قصد دارد دوباره با ایران مذاکره کند. این دیدار پیامی آشکار برای ایران داشت: اینکه ترامپ اجازه نخواهد داد نتانیاهو او را تحت فشار بگذارد، چنان‌که پیش‌تر با رؤسای‌جمهور دیگر آمریکا چنین کرده بود.
اگر ترامپ همچنان در برابر فشارهای نتانیاهو، جمهوری‌خواهان جنگ‌طلب و حتی برخی از مشاوران خودش مقاومت کند، این احتمال وجود دارد که بتواند توافقی چشمگیر با ایران حاصل کند و بحران هسته‌ای‌ای را که خود سال‌ها پیش آغاز کرده بود، ترمیم نماید.
بازار