بزرگنمايي:

راه ترقی - ایران /متن پیش رو در ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
علی عوض‌خواه| تجربه‌های ایران در طول سال‌های اخیر، توسعه پدافند هوایی برپایه سامانه‌های بومی را به یک ضرورت تبدیل کرده است. البته علت فقط همین نیست، بلکه تغییر ماهیت تهدیدهای نظامی در جهان امروز هم بی دلیل نبوده است.
به طور کلی سامانه‌های پدافندی ستون فقرات دفاع ملی در برابر تهدیدات خارجی هستند. از این رو سرمایه‌گذاری در توسعه این سامانه‌ها، ارتقای فناوری‌های بومی و آموزش نیروی انسانی متخصص، نه‌تنها به تقویت امنیت ملی کمک می‌کند، بلکه به تثبیت بازدارندگی در مقابل تهدیدات منجر می‌شود. به ویژه اکنون که در جهان تهدیدات به‌صورت چندلایه و پیچیده ظاهر می‌شوند، توجه به سامانه‌های پدافندی یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر برای هر کشوری است.
با این توضیح می‌توان به اهمیت برخورداری ایران از سامانه‌های به روز و البته بومی پدافندی پی برد. این موضوع برای کشوری مانند ایران که در منطقه‌ای ژئوپلیتیک و پرتنش مانند غرب آسیا قرار دارد، به یک ضرورت استراتژیک تبدیل شده است. جمهوری اسلامی ایران با توجه به تجربه جنگ تحمیلی هشت ساله، دریافته است که برای حفاظت از امنیت ملی، بومی‌سازی و برخورداری از سامانه‌های پدافندی نه‌تنها یک انتخاب استراتژیک، بلکه یک ضرورت حیاتی برای حفظ استقلال و امنیت ملی است. حمله سال گذشته رژیم صهیونیستی به چند پایگاه پدافندی کشورمان که البته برخلاف ادعایشان چندان هم مؤثر نبود، نشان داد نیروی پدافندی در خط مقدم درگیری با نیروهای متخاصم قرار دارند. این حمله نه‌تنها ضرورت تقویت سامانه‌های پدافندی را برجسته کرد، بلکه اهمیت بومی‌سازی این سامانه‌ها را نیز بیش از پیش آشکار ساخته است. برای همین تقویت این بخش از حوزه دفاعی ایران به صورت ویژه در دستورکار قرار گرفت.
چرا بومی‌سازی؟
بومی‌سازی سامانه‌های دفاعی به‌ویژه سامانه‌های پدافندی، به ایران امکان می‌دهد سامانه‌های دفاعی خود را متناسب با نیازهای خاص جغرافیایی و تهدیدات منطقه‌ای طراحی کند. موضوعی که از نظر فرماندهی معظم کل قوا هم دور نمانده است. بهمن ماه سال گذشته، سردار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران در یک برنامه تلویزیونی، از تلاش ایران برای دستیابی به سامانه‌های ضدبالستیک بومی خبر داد. حاجی‌زاده تأکید کرد: «در هر جلسه‌ای که سردار سلامی، سردار باقری و من خدمت رهبر انقلاب رسیدیم، اولین پیگیری ایشان در این باره است. پروژه‌ای که تقریباً از سه سال پیش شروع شده، ان‌شاءالله سال آینده اولین محصولات آن بیرون خواهد آمد. تهران و برخی از شهرهای بزرگ را به سامانه‌های دفاع ضد بالستیک مجهز خواهیم کرد.» در روزهای گذشته امیر صباحی‌فرد، فرمانده قرارگاه مشترک پدافند هوایی خاتم الانبیا(ص)، اظهارات سردار حاجی‌زاده را تکرار کرده است تا دستیابی ایران به سامانه ضدبالستیک بومی، از یک احتمال به یک رویداد قطعی تبدیل شود. امیر صباحی‌فرد که پنجشنبه هفته گذشته به همراه فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران از مواضع پدافندی نطنز و خنداب بازدید کردند و آمادگی دفاعی این یگان را مورد ارزیابی عملیاتی قرار دادند، اعلام کرد که «پدافند بومی بدون وابستگی به خارج از کشور در سطوح بالا در دستور کار پدافند هوایی کشور است.» این اظهارات نشان‌دهنده یک برنامه‌ریزی منسجم و بلندمدت برای تقویت توان دفاعی کشور است. نطنز و خنداب، به‌عنوان دو سایت حساس هسته‌ای ایران، از اهداف بالقوه دشمنان محسوب می‌شوند و حفاظت از آنها نیازمند سامانه‌های پدافندی پیشرفته و قابل‌اعتماد است.
تطبیق با نیازهای خاص دفاعی
سامانه‌های بومی می‌توانند به‌گونه‌ای طراحی شوند که با شرایط محیطی و استراتژی‌های دفاعی ایران همخوانی کامل داشته باشند. به عنوان مثال، سامانه‌های پدافندی ایران باید قادر به مقابله با موشک‌های بالستیک با بردهای مختلف و پهپادهای پیشرفته‌ای باشند که ممکن است از سوی دشمنان منطقه‌ای یا فرامنطقه‌ای مورد استفاده قرار گیرند.
کاهش وابستگی به خارج
وابستگی به سامانه‌های خارجی کشورها را در برابر فشارهای سیاسی، تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی آسیب‌پذیر می‌کند. ایران که سال‌هاست تحت تحریم‌های شدید اقتصادی و نظامی قرار دارد، به‌خوبی از مخاطرات وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی آگاه است. بومی‌سازی امکان تولید، نگهداری و ارتقای سامانه‌ها را در داخل کشور فراهم می‌کند و ریسک قطع دسترسی به قطعات یدکی یا پشتیبانی فنی را به حداقل می‌رساند.
به این موارد باید این را هم اضافه کرد که واردات سامانه‌های پدافندی معمولاً با هزینه‌های گزاف همراه است. علاوه بر هزینه خرید، هزینه‌های نگهداری، تأمین قطعات یدکی و آموزش نیز بار مالی سنگینی به کشور تحمیل می‌کند. بومی‌سازی این سامانه‌ها امکان تولید داخلی با هزینه کمتر و استفاده از منابع داخلی را فراهم می‌کند.
البته در حوزه بومی سازی سامانه‌های پدافندی بی‌تجربه نیستیم. ایران در سال‌های اخیر گام‌های بلندی در مسیر بومی‌سازی سامانه‌های پدافندی برداشته است. یکی از برجسته‌ترین دستاوردها در این زمینه، سامانه پدافندی «باور 373» است که از سوی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح طراحی و تولید شده است. این سامانه که توانایی رهگیری و انهدام اهداف در بردهای بلند را دارد، به‌عنوان یک رقیب جدی برای سامانه‌های پیشرفته‌ای مانند اس-300 و پاتریوت شناخته می‌شود.
باور 373 با قابلیت‌های راداری پیشرفته و امکان درگیری با چندین هدف به‌صورت همزمان، نشان‌دهنده پیشرفت قابل‌توجه ایران در حوزه فناوری‌های دفاعی است. علاوه بر باور 373، ایران سامانه‌های دیگری مانند «سوم خرداد» و «15 خرداد» را نیز توسعه داده است که در بردهای متوسط و کوتاه عملکرد مؤثری دارند.
بازار