بزرگنمايي:

راه ترقی - وطن امروز /متن پیش رو در وطن امروز منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
قیمت ارز در بازار آزاد ابتدای صبح دوشنبه 76هزار تومان بود و بعدازظهر به بیش از 78 هزار تومان رسید

در حالی که صبح دیروز امیدواری برای کاهش قیمت دلار از محدوده 76 هزار تومان به مرز 70 هزار تومان افزایش یافته بود، عبدالناصر همتی با اعلام اینکه در سال‌های گذشته قیمت سرکوب شده است، سیگنال جدیدی به دلالان داد و باعث شد قیمت دلار از 76 هزار تومان به بیش از 78 هزار تومان برسد. وزیر اقتصاد که در نشست ارزی کمیسیون اقتصادی مجلس سخن می‌گفت، اعلام کرد: شما نمایندگان مجلس نمی‌گویید جلوی رانت و فساد را بگیرید؟ ما دلار را 40 هزار تومان می‌دهیم ولی خیلی از کالاها با نرخ 70 تا 80 هزار تومان در بازار می‌چرخد. ثابت نگه داشتن نرخ دلار باعث افزایش فساد و کاهش صادرات می‌شود. هر زمان فاصله قیمت دلار در بازار آزاد با نرخ دولتی زیاد می‌شود، سفته‌بازی نیز زیاد می‌شود و بانک مرکزی نمی‌تواند بازار را کنترل کند. 
وزیر امور اقتصادی و دارایی همچنان تاکید دارد ایجاد بازار ارز توافقی - تجاری موجب افزایش قیمت ارز در کشور نشده است. وی همچنین معتقد است این بازار حتما وضعیت ارز را کنترل خواهد کرد، چرا که نرخ دلار در اوایل آذر 1403 به 72 هزار تومان نیز رسید. حتی اوایل فروردین 1403 هم قیمت دلار به 69 هزار تومان رسید. این در حالی است که ارز نیمایی در آن مقطع نرخ ثابتی داشت و 40 هزار تومان بود، بنابراین این عوامل نقشی در افزایش نرخ ارز ندارد و عمدتا نشأت ‌گرفته از مسائل تورمی و همچنین آثار ناشی از تنش‌های منطقه‌ای است.
بعد از مصاحبه همتی قیمت ارز در بازار آزاد افزایش یافت
روز دوشنبه، بازارساز به میزان 1.5 میلیارد درهم، 300 میلیون دلار اسکناس و 30 میلیون تتر در بازار عرضه کرد. این اقدام به منظور مدیریت بازار غیررسمی ارز و کنترل نوسانات اخیر انجام شد.
همچنین از صبح دیروز، بازارساز در بازار ارز فردوسی و امارات عرضه‌های سنگین انجام داده است. عرضه‌ها طبق برنامه‌ریزی قبلی شروع شد. عرضه سنگین دلار و درهم از سوی بازارساز در بازار دوبی و تهران نیز انجام شد، همچنین بازارساز مداخلات در تتر را نیز در دستور کار دارد. این سیاست‌ها برای کنترل نوسان رو به بالای ارز بود اما وزیر اقتصاد بدون در نظر گرفتن این اقدامات با مصاحبه خود عملا بازار ارز را دوباره برای دلالان صعودی کرد.
اطلاعات تکمیلی نشان می‌دهد بازارساز عرضه گسترده‌ای در مرکز مبادله و بازار ارز تجاری خواهد داشت. از دیروز، هر تقاضایی در این بازارها توسط بازارساز پاسخ داده می‌شود. این حضور بازارساز به علت مدیریت بازار غیررسمی ارز است. در روزهای اخیر، بازار غیررسمی بدون پشتوانه در حال نرخ‌سازی‌هایی بوده که حتی دلال‌ها نیز از خرید دلار با این نرخ‌ها امتناع می‌کنند چون از نگاه آنها ریسک بازار بشدت بالاست.
معاون ارزی بانک مرکزی پیش‌تر در جمع فعالان اقتصاد در اتاق بازرگانی اعلام کرده بود در مرکز مبادله، دامنه نوسان مثبت و منفی 5 درصد اعمال می‌شود. این نوع سیاست مبتنی بر عرضه و تقاضا، شبیه بورس، برای تعیین قیمت ارز در ایران بی‌سابقه بوده و به‌ عنوان راهکاری برای انعطاف‌پذیری نرخ ارز معرفی شده است اما در شرایط فعلی، برخی کارشناسان آن را عامل بی‌ثباتی بیشتر در بازار ارزی کشور می‌دانند.
کارشناسان اقتصاد این اقدام را در شرایط تورمی فعلی کشور شتاب‌زده و غیرمنطقی می‌دانند. منتقدان بر این باورند حذف ارز نیما بدون برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند به جهش ارزی و افزایش هزینه‌های واردات منجر شود. در شرایطی که کشور با تورم مزمن مواجه است، این اقدام ممکن است فشار بیشتری بر قیمت کالاها و خدمات وارداتی وارد کند.
مجوز افزایش قیمت ارز در بازار آزاد
دولت در حالی مجوز افزایش قیمت ارز در بازار آزاد را با اجرای نرخ‌گذاری ارز توافقی داده است که همچنان بسیاری نگران فاصله بین درآمدها و هزینه‌ها هستند. با از سرگیری معاملات ارز توافقی، قیمت دلار بازار آزاد 3 آذر به محدوده 76 هزار تومان رسید که با در نظر گرفتن قیمت 57 هزار تومان ارز در مردادماه، نرخ دلار تاکنون رشد 25 درصدی داشته است. به نظر می‌رسد در صورتی که این روند افزایش قیمت اصلاح نشود، دلار به طور قطع به قیمت‌های بالاتر نیز می‌رسد و این موضوع می‌تواند انتظارات تورمی ایجاد کند. 
بر همین اساس در صورتی که وزیر اقتصاد همچنان معتقد به مدیریت قیمت ارز در خارج از بازار آزاد باشد، حتما انتظارات تورمی روی جامعه و اقتصاد کشور اثر منفی می‌گذارد، بنابراین رئیس‌جمهوری باید به این مساله ورود کند و برنامه‌هایی برای حمایت از دهک‌های پایین جامعه بویژه کارگران در نظر داشته باشد. البته تاکنون دولت در این زمینه هیچ اظهارنظری نکرده و همچنان با چالش‌هایی مانند قطع برق و سهمیه‌بندی گاز مواجه است که این مساله می‌تواند بر مشکلات ارزی بازار بیفزاید،
چرا که بسیاری از شرکت‌های صادرکننده در کشور انرژی‌بر هستند و این روزها درگیر قطعی برق.
با توجه به اینکه بسیاری از کالاهای اساسی ایران وارداتی است، با رشد نرخ ارز، قیمت این کالاها هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد. به همین دلیل افزایش قیمت ارز تخصیصی به واردات کالاها از 42 هزار تومان ابتدای سال به 60 هزار تومان موجب تورم می‌شود، بنابراین موضوع حمایت از دهک‌های پایین جامعه باید در دستور کار قرار بگیرد. 
دولت می‌خواهد نرخ ارز اشخاص و ارز توافقی را مرتبط کند. همه این مسائل به گرانی کالاها و سیگنال افزایش نرخ ارز بازار آزاد منجر می‌شود. در حال حاضر بخش عمده ارز بازار آزاد توسط صادرکننده‌ها تامین می‌شود که به دلیل کم‌اظهاری و... به سامانه مبادلات ارزی داده نمی‌شود و در بازار آزاد عرضه می‌شود. از طرفی جو تورمی ایجادشده، تقاضا برای ارز را بالا برده است. زمانی که قیمت ارز 60 هزار تومان بود، برخی پیش‌بینی می‌کردند قیمت بالاتر می‌رود و تقاضا ایجاد کردند که این اقدامات نوعی خیانت به کشور است.
 درست است شرایط منطقه و ریاست‌جمهوری ترامپ باعث می‌شود سفته‌بازان بیشتر وارد بازار شوند اما همین سیاست‌های غلط دولت برای جابه‌جایی کالاها به بازار ارز توافقی، همچنین رشد قیمت ارز نیمایی، باعث شده دلار بازار آزاد گران و فضای بازار تورمی شود.
در حالی که دولت چهاردهم وعده کاهش شکاف بین دهک‌های مختلف جامعه را می‌دهد اما در عمل این موضوع تاکنون اتفاق نیفتاده است. گزارش مرکز آمار حکایت از این دارد که تورم در محدوده 33 درصد باقی مانده و این در حالی است که این سیگنال رشد قیمت ارز هنوز روی تورم اثر نگذاشته است. از طرف دیگر رئیس کل بانک مرکزی که پیش از این وعده داده بود تورم به زیر 30 درصد خواهد رسید این مساله نه‌تنها محقق نشده، بلکه نگرانی درباره رشد آن نیز وجود دارد.
بنابراین احتمال اینکه دوباره تورم به بالای 40 درصد برسد نیز وجود دارد، آن هم در شرایطی که اخیرا مسعود پزشکیان از مردم درباره شرایط کنونی اقتصاد عذرخواهی کرده است. این موضوع نشان‌دهنده آگاهی رئیس‌جمهوری از ضعف سیاست‌های اخیر تیم اقتصادی دولت است؛ در شرایط کنونی سیاست‌های تیم اقتصادی دولت تورم‌زا و افزایش‌دهنده فشار بر معیشت دهک‌های پایین جامعه است.
نوسانات نرخ ارز و پیش‌بینی آینده
البته باید توجه داشت بر اساس تجارب گذشته درباره نوسانات نرخ ارز در آستانه سال نوی میلادی، همچنین خبر آغاز مداخله سنگین بازارساز با تزریق درهم، دلار و تتر از روز دوشنبه، به نظر می‌رسد نوسانات اخیر نیز پایدار نیست و احتمال دارد با فروکش کردن فشار تقاضای ناشی از تسویه ارزی فعالان اقتصادی در روزهای آینده و از بین رفتن جو روانی مسائل سیاسی، شاهد ادامه ریزش نرخ دلار مانند موارد گذشته باشیم.
بانک مرکزی گزارش داده از ابتدای سال تاکنون،
10 میلیارد و 822 میلیون دلار برای واردات کالاهای اساسی و دارو، 39 میلیارد و 723 میلیون دلار برای کالاهای تجاری و یک میلیارد و 57 میلیون دلار برای خدمات تأمین ارز کرده است.
حجم معاملات سامانه ارز تجاری
تا تاریخ 3 دی، حجم کل معاملات در سامانه ارز تجاری مرکز مبادله ایران به این شرح است:
- درهم: 542 میلیون
- دلار: 87 میلیون
- یوآن: 10 میلیون
- یورو: 1.1 میلیون.
طی این دوره 813 معامله در نتیجه 1380 ثبت سفارش به روش معاملاتی جورسازی (مچینگ) انجام شده است. تعداد 385 بازرگان نیز طی این دوره معاملات خود را از طریق کارگزاران یا بانک‌های عامل در این سامانه انجام داده‌اند.
تأمین ارز برای کالاهای اساسی و دارو
بانک مرکزی برای واردات کالاهای اساسی و کشاورزی، شامل گندم، دانه‌های روغنی و نهاده‌های دامی، 8 میلیارد و 539 میلیون دلار و برای دارو، مواد اولیه دارویی و تجهیزات پزشکی، 2 میلیارد و 283 میلیون دلار ارز تأمین کرده است.
این اقدامات با هدف حمایت از مصرف‌کنندگان و دسترسی اقشار جامعه به کالاهای ضروری با قیمت ارزان‌تر انجام شده است. مجموعا 10میلیارد و 822 میلیون دلار برای کالاهای اساسی، کشاورزی، دارو و تجهیزات پزشکی با نرخ 28500 تومان تأمین شده است.
تأمین ارز برای صنایع
از ابتدای سال جاری تاکنون، میزان کل تأمین ارز برای صنایع 39 میلیارد و 723 میلیون دلار بوده است. این تأمین ارز برای گروه‌های مختلف به شرح زیر انجام ‌شده است:
- صنایع حمل‌و‌نقل و خودرو: 7 میلیارد و 134 میلیون دلار
- ماشین‌آلات و تجهیزات تولید: 4 میلیارد و 777 میلیون دلار
- صنایع معدنی: 4 میلیارد و 301 میلیون دلار
- صنایع تجهیزات برق و الکترونیک: 4 میلیارد و 186 میلیون دلار
- صنایع شیمیایی و پلیمری: 4 میلیارد و 135 میلیون دلار
- منسوجات و پوشاک: یک میلیارد و 531 میلیون دلار
- سایر صنایع: 13 میلیارد و 659 میلیون دلار
نرخ‌های بازار توافقی نیما
در روز دوشنبه 3 دی 1403، نرخ‌های بازار توافقی نیما به شرح زیر بوده است:
- دلار: 63 هزار و 842 تومان
- یورو: 66 هزار و 580 تومان
- درهم: 17 هزار و 384 تومان
در تالار اسکناس ارز سامانه نیما نیز نرخ‌های زیر ثبت شدند:
- دلار: 65 هزار و 630 تومان
- یورو: 68 هزار و 444 تومان
- درهم: 17 هزار و 870 تومان