بزرگنمايي:

راه ترقی - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ریچارد نفیو، معمار تحریم‌ها و نویسنده کتاب معروف «هنر تحریم‌ها»، هم‌زمان با امضای یادداشت ریاست‌جمهوری توسط ترامپ برای بازگرداندن فشار حداکثری علیه ایران، در مقاله‌ای با عنوان «ترامپ فرصتی نادر و کوتاه برای حل مشکل ایران دارد» می‌نویسد: رئیس‌جمهور دونالد ترامپ ممکن است آخرین رئیس‌جمهوری باشد که فرصت جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را دارد. آیا او موفق خواهد شد؟
نفیو در این مقاله که با آرین طباطبایی در سایت warontherocks به رشته تحریر درآورده، مدعی است: تهران با پیامدهای بلندمدت حمله حماس در 7 اکتبر 2023و پاسخ بعدی اسرائیل، در عقب‌نشینی قرار گرفته است، اما باز هم جمهوری اسلامی می‌تواند به منافع ایالات متحده آسیب برساند و آن را مجبور کند منابع قابل‌توجهی را برای مدیریت یک بحران دیگر در منطقه اختصاص دهد.
دولت ترامپ فرصت و تعهدی دارد که موازنه را تنظیم کند، موضوع هسته‌ای را مدیریت کند و در عین حال به ایران فضایی برای بازسازی شبکه نیابتی منطقه‌ای خود که نیروهای ایالات متحده و اسرائیل را هدف قرار داده و گزینه‌های آنها را در دهه گذشته محدود کرده بود، ندهد. اسرائیل نشان داده است که می‌توان در واکنش به تحریکات و حملات ایران، ریسک بیشتری کرد. ایالات متحده نیز باید همین کار را انجام دهد - از تمام ابزاری که در اختیار دارد برای جلوگیری از تسلیحات هسته‌ای ایران، تجهیز متحدان و سقوط منطقه به آشوب بیشتر استفاده کند.
نویسندگان مقاله می‌گویند که «فروپاشی حکومت کنونی ایران اگرچه مطلوب ایالات متحده است، اما حتی با فرض تداوم و افزایش نارضایتی عمومی مردم، احتمال تحقق آن بسیار ناچیزتر از آن است که بتوان آن را قریب‌الوقوع دانست. ایران همچنان بر تامین امنیت داخلی کشور مسلط است و توانایی تحمیل اراده‌ خود را دارد.»
برنامه هسته‌ای
در سال 2018، ترامپ از توافق هسته‌ای ایران (برجام) خارج شد و ایران پس از آن برنامه‌ هسته‌ای خود را گسترش داد. تلاش‌های دولت بایدن برای بازگشت به برجام بی‌نتیجه ماند و ایران به توسعه‌ برنامه‌ هسته‌ای خود ادامه داد. نویسندگان ادعا می‌کنند که به‌رغم کوشش‌های دولت بایدن، ایران علاقه‌ای به بازگشت به توافق هسته‌ای نداشت. در نتیجه، اکنون ایران تنها یک یا دو هفته با داشتن مواد کافی برای ساخت اولین سلاح هسته‌ای فاصله دارد اما نباید گذاشت که به «نقطه‌ گریز هسته‌ای» برسد.
نفوذ منطقه‌ای
شبکه‌ نیروهای نیابتی ایران در منطقه، به‌ویژه حزب‌الله، به‌طور قابل‌توجهی تضعیف شده است. عملیات‌های اسرائیل ساختار فرماندهی و توان حزب‌الله را تضعیف کرده و فروپاشی رژیم اسد در سوریه و جنگ اسرائیل علیه حماس نیز به تغییر توازن قدرت منطقه کمک کرده است. دولت ترامپ با توجه به آسیب‌پذیری‌های کنونی ایران، فرصت کوتاهی برای تاثیرگذاری بر تصمیم‌های استراتژیک ایران دارد.
ابعاد استراتژی جامع
نویسندگان پس از بیان ادعاهای خود پیشنهاد می‌کنند که ایالات متحده یک استراتژی جامع برای جلوگیری از توسعه‌ سلاح هسته‌ای و بازسازی شبکه‌های نیابتی توسط ایران به کار گیرد.
1. تشدید فشار: آمریکا باید فشار اقتصادی و سیاسی بر ایران را برای جلوگیری از جاه‌طلبی‌های هسته‌ای و محدود کردن نفوذ منطقه‌ای آن افزایش دهد. به علاوه اثربخش شدن فشار تحریم‌ها بر ایران مستلزم گفت‌وگوی جدی آمریکا با چینی‌ها درباره خرید نفت ایران و جلب همکاری آنها در کاهش این خریدها یا محدود کردن دسترسی ایران به عواید حاصله است.
چین این کار را رایگان انجام نخواهد داد و سایر ابتکارات ترامپ، مانند تعرفه‌ها بر واردات کالاهای چینی، پکن را برای همکاری با آمریکا بی‌میل خواهد کرد. با‌این‌حال، اگر ترامپ در مورد توافق با ایران جدی است، رسیدن به یک درک متقابل زودهنگام با چین بسیار مهم است.
2. استفاده‌ همه‌جانبه از ابزارها: ایالات متحده باید از همه‌ ابزارهای موجود، از گزینه‌های دیپلماتیک و اقتصادی تا روش‌های امنیتی و نظامی، برای مقابله با تهدیدهای ایران، چه هسته‌ای، چه در سطح منطقه‌ای (مهار یمن و کاهش تهدیدها در دریای سرخ)، و چه موشکی-پهپادی (کاهش رابطه با روسیه) استفاده کند.
3. همکاری با شرکای منطقه‌ای: همکاری نزدیک با شرکای منطقه‌ای، به‌ویژه اسرائیل، برای مقابله موثر با فعالیت‌های ایران و جلوگیری از بی‌ثباتی بیشتر در خاورمیانه بسیار مهم است.
ترامپ باید با شرکای منطقه‌ای خود در خلیج فارس برای تقویت تعهدات امنیتی متقابل، از جمله همکاری این کشورها در صورت نیاز به اقدام نظامی علیه برنامه‌ هسته‌ای ایران، نیز وارد مذاکره شود. این همکاری‌ها می‌تواند و باید شامل گام‌هایی برای مقابله با شبکه‌های نیابتی ایران از طریق فعالیت‌های جنگی نامنظم مانند انواع عملیات اطلاعاتی و سایبری باشد.
4. ارائه‌ امتیازات منطقی به ایران: پیشنهادهای اولیه به تهران می‌تواند شامل کاهش تحریم‌های اقتصادی و تجاری باشد؛ اما این امتیازها باید ضمن حفظ «مکانیزم ماشه» و نیز ابقای فشارها بر سپاه داده شود. ایران با علم به اینکه می‌تواند ارزش چنین کمک‌هایی را محدود کند، از چنین تقاضایی خودداری خواهد کرد، اما می‌تواند حداقل به‌عنوان نقطه شروعی برای گفت‌وگوها باشد.
بسته به ارزش امنیت ملی یک توافق برای ایالات متحده (مثلا اینکه تا چه اندازه برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند، حمایت آن از نیروهای نیابتی، یا تکثیر موشک‌ها و پهپادها)، رفع تحریم‌ها می‌تواند بهبود یافته و مقیاس‌پذیر باشد، همچنین می‌تواند طول مدت توافق حاصل شود. با‌این‌حال، بسیار مهم است که هر توافقی با ایران مستلزم مصالحه در مورد تحریم‌هاست. وعده‌ها برای دستیابی به تسلیم شدن بدون پرداخت غرامت به ایران باید مشکوک تلقی شوند، زیرا این وعده‌ها به پیش‌فرض‌های مهم تحریم‌ها، فشار نظامی و دیپلماسی بستگی دارد.
ترامپ زمان دارد، اما نه زیاد
زمان و فضایی که قرار بود در توافق هسته‌ای فراهم شود، دیگر وجود ندارد، اما گزینه‌هایی برای جلوگیری از عبور ایران از آستانه هسته‌ای باقی مانده است. دولت ترامپ ممکن است در مقایسه با سلف خود، دامنه بیشتری برای عملکرد متهورانه داشته باشد که توسط کنترل یکپارچه دولت در ایالات متحده و وضعیت ضعیف چانه‌زنی ایران در خارج از کشور فراهم شده است. ترامپ اکنون باید از فرصت استفاده کند یا باید برای کاهش خطر افزایش‌یافته‌ای که ایران هسته‌ای برای منطقه و جامعه بین‌الملل به همراه خواهد داشت، آماده شود. دولت اول ترامپ ما را در این مسیر قرار داد - دولت دوم ترامپ می‌تواند و باید آن را اصلاح کند.