بزرگنمايي:

راه ترقی - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
ترامپ که پیش از آغاز به‌کار در کاخ سفید سیاست «گزینه نظامی یا مذاکره» را در قبال ایران در دستور کار قرار داده بود، بعد از نامه‌نگاری تهران و واشنگتن از ترجیح خود برای مذاکرات مستقیم سخن می‌گوید. این در حالی است که ایران از ابتدا بر مذاکرات غیرمستقیم تاکید داشته و اکنون این پرسش مطرح است که در نهایت کدام مسیر مذاکرات مستقیم یا غیرمستقیم در پیش گرفته می‌شود. آیا آمریکا شانس مذاکرات غیرمستقیم را می‌آزماید یا ایران به مذاکرات مستقیم می‌پیوندد؟
طی یک ماه گذشته تهران و واشنگتن روزهای پرافت و خیزی را پشت سرگذاشتند. بعد از ارسال نامه دونالد ترامپ، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا به ایران که در تاریخ 22 اسفند ماه (12 مارس) از سوی امارات تحویل مقامات ارشد ایران شد و پاسخ تهران به آن در روز چهارشنبه 6فروردین‌‌‌ماه 1404 از طریق کشور عمان، اکنون ترامپ لحن «ملایم‌‌‌تری» را در قبال مساله هسته‌‌‌ای ایران در دستورکار قرار داده و عمده تمرکزش را بر «مذاکره مستقیم با تهران» قرار داده است. 
رئیس‌‌‌جمهور آمریکا در آخرین اظهارنظرش پس از ارسال پاسخ ایران به نامه‌‌‌اش، به خبرنگاران گفت فکر می‌‌‌کند «ایران مذاکرات مستقیم می‌خواهد» و تاکید کرد که نمی‌خواهد ایران احساس نگرانی کند. ترامپ که در هواپیمای رئیس‌‌‌جمهور به خبرنگاران پاسخ می‌‌‌داد، گفت مذاکرات مستقیم را ترجیح می‌دهد.» او گفت: «به نظرم بهتر است مذاکرات مستقیم داشته باشیم. سریع‌تر انجام می‌شود و شما طرف مقابل را خیلی بهتر از این می‌‌‌فهمید که بخواهید از طریق واسطه‌ها مذاکره کنید.» ترامپ درباره چگونگی مذاکره گفت: «آنها می‌خواستند از میانجی استفاده کنند، فکر نمی‌‌‌کنم دیگر ضرورتا این طور باشد.» 
او گفت: «به نظرم آنها نگران هستند، احساس می‌‌‌کنند آسیب‌‌‌پذیر هستند و من نمی‌خواهم چنین احساسی داشته باشند.» خبرنگاری از ترامپ خواست درباره موضع ایران درباره مذاکره مستقیم توضیح بدهد و پرسید: «گفتی که آنها دیگر نمی‌خواهند مذاکره غیرمستقیم کنند، آیا نامه دیگری داده‌‌‌اند؟ اماراتی‌‌‌ها به شما اطلاع داده‌‌‌اند؟» دونالد ترامپ پاسخ داد: «بله. این را می‌دانم. فکر می‌‌‌کنم می‌خواهند مذاکرات مستقیم داشته باشیم.» خبرنگاران از ترامپ خواستند که توضیحی درباره پاسخ ایران به نامه‌‌‌اش بدهد اما او حاضر نشد جزئیات آن را فاش کند و گفت: «نامه‌ها را فراموش کنید. فکر می‌‌‌کنم مذاکره مستقیم می‌خواهند.» تاکید و اصرار ترامپ بر مذاکره مستقیم در حالی است که عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، هفته گذشته اعلام کرد که پاسخ ایران به نامه ترامپ از طریق عمان به دولت آمریکا رسیده است. 
عراقچی توضیح داد: «در این پاسخ رسمی، دیدگاه‌های ما درباره وضعیت کنونی و محتوای نامه ترامپ به‌طور کامل تشریح شده و به اطلاع طرف مقابل رسانده شده است.» به دنبال هموارتر شدن مسیر دیپلماسی بین ایران و آمریکا، سید عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران عراقچی طی توییتی نوشت که تعامل دیپلماتیک در گذشته کارآیی خود را نشان داده؛ هنوز هم می‌تواند کارساز باشد. توییتی که با واکنش استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در خاورمیانه مواجه شد و ویتکاف با ریپلای کردن این توییت نوشت: «عالی!» با این حال، ساعتی بعد، ویتکاف توییت خود را حذف کرد. وال‌‌‌استریت ژورنال نیز نوشت که مقامات ایران هفته گذشته در نامه‌‌‌ای به ترامپ اعلام کردند که آماده گفت‌وگوهای غیرمستقیم هستند، گفت‌وگوهایی که از طریق یک کشور ثالث میانجی‌‌‌گری شود. به نظر می‌رسد این کشور ثالث با احتمال بالا عمان است، اگر ترامپ بخواهد مسیر مذاکره غیرمستقیم را آزمایش کند.
شکل مذاکرات احتمالی
در همین ارتباط، لارا روزن، خبرنگار آمریکایی روز پنج‌شنبه در خبرنامه خود تحت عنوان «دیپلماتیک» به نقل از یک منبع ایرانی نوشت: «ایران با انجام مذاکرات اولیه غیرمستقیم با ایالات متحده درباره موضوع هسته‌‌‌ای موافقت کرده است و در صورت پیشرفت در گام‌‌‌های اولیه برای توافق بر سر چارچوب مذاکرات، مذاکرات مستقیم را دنبال خواهد کرد.» در ادامه این مطلب آمده است: به گفته این منبع ایرانی، اگر ایالات متحده موافقت کند، مذاکرات غیرمستقیم احتمالا ظرف دو تا سه هفته آینده در عمان برگزار خواهد شد. این منبع که نخواست نامش فاش شود، افزود که این مذاکرات احتمالا در ابتدا بدون پوشش رسانه‌‌‌ای انجام خواهند شد. او همچنین معتقد بود که مذاکره‌‌‌کنندگان ایران احتمالا مجید روانچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران و کاظم غریب‌‌‌آبادی، معاون حقوقی وزیر امور خارجه ایران خواهند بود.
هدف مذاکرات غیرمستقیم
با این حال علی لاریجانی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام و رئیس پیشین مجلس در گفت‌وگوی ویژه خبری در خصوص دلیل ایران برای مذاکره غیرمستقیم گفت مذاکرات غیرمستقیم برای فهمیدن مطالبات طرف مقابل و امتیازهای مقابل است. لاریجانی در این گفت‌وگوی مهم با اشاره به اینکه ترامپ فرد با استعدادی است که توانسته در تجارت خود این‌قدر پولدار شود، تاکید کرد: « آمریکا می‌تواند منافع اقتصادی با ایران تعریف کند.»
اهرم‌‌‌سازی تهران و واشنگتن
ایالات‌متحده در حالی که به دنبال راهکار دیپلماتیک در قبال مساله ایران است همزمان فشار نظامی را نیز افزایش داده است. پنتاگون حضور نظامی ایالات متحده در خاورمیانه را گسترش داده و دو گروه ضربتی هواپیماهای حامل را به منطقه ارسال کرده است، به همراه جنگنده‌های F-35، بمب‌‌‌افکن‌‌‌های B-2 و سامانه‌های دفاع هوایی پاتریوت. همچنین چند روز پیش نیز بلومبرگ نوشت که وزیر دفاع آمریکا دستور اعزام نیروهای بیشتر به خاورمیانه، از جمله ناو هواپیمابر کارل وینسون و هواپیماهای جنگی را صادر کرده است. در ادامه این مطلب آمده است: «این اقدام در حالی انجام می‌شود که ایالات متحده قصد ادامه حملات خود علیه حوثی‌‌‌ها را دارد و تنش‌‌‌ها با تهران بر سر برنامه هسته‌‌‌ای آن افزایش یافته است.»
آکسیوس نیز به نقل از برخی مقامات نوشت که تقویت نیروهای آمریکایی در خاورمیانه به موازات مسیر سیاسی «اگر ترامپ تصمیم به حمله بگیرد»در دستور کار قرار گرفته است. هر چند ایالات متحده گفته است که این تحرکات آماده‌‌‌سازی برای یک حمله قریب‌‌‌الوقوع به ایران نیست، بلکه برای حمایت از کمپین ایالات متحده علیه یمنی‌ها است.
همزمان با آمریکا برخی کشورهای اروپایی نیز در حال فضاسازی‌‌‌هایی با هدف کشاندن ایران به پای میز مذاکره هستند. در این راستا رئیس‌‌‌جمهور فرانسه، امانوئل مکرون، روز چهارشنبه گذشته وزرای کلیدی و کارشناسان را برای بررسی ایران، از جمله برنامه هسته‌‌‌ای این کشور، در میان افزایش تنش‌‌‌ها بین تهران و رئیس‌‌‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، گرد هم آورد. به گزارش «انتخاب» به نقل از رویترز، چنین نشست کابینه‌‌‌ای که به یک موضوع خاص اختصاص داشته باشد، نادر است و نشان‌دهنده نگرانی فزاینده متحدان اروپایی واشنگتن است که ایالات متحده و اسرائیل ممکن است به تاسیسات هسته‌‌‌ای ایران حمله هوایی کنند، مگر اینکه توافقی سریع درباره برنامه هسته‌‌‌ای ایران حاصل شود. البته ایران نیز اهرم فشار خود را دارد. مقامات و کارشناسان معتقدند که تهران به ساخت یک سلاح هسته‌‌‌ای نزدیک‌‌‌تر از هر زمانی است - و احتمالا اگر بخواهد پیش برود، تنها چند ماه با آن فاصله دارد. در این رابطه علی لاریجانی گفت: « من فکر می‌‌‌کنم آمریکا دارد یک اشتباه استراتژیک می‌کند. ما گفته‌ایم هم فتوا هست هم زیرنظر آژانس کار می‌‌‌کنیم و به سمت سلاح نمی‌رویم اما اگر شما در مساله هسته‌‌‌ای ایران کار اشتباهی بکنید ایران را مجبور [به این کار] می‌‌‌کنید. با دست خودتان دارید این کار را می‌‌‌کنید.» این مقام ایرانی افزود: «آقای ترامپ می‌گوید یک رئیس‌جمهور صلح‌‌‌طلب است؛ این با تهدید نظامی در تناقض است.»
اسرائیل و روسیه چه می‌گویند؟
همزمان با پررنگ‌‌‌شدن گزینه دیپلماسی و مذاکره بین ایران و آمریکا، رژیم اسرائیل نیز به نوعی گزینه دیپلماتیک را در قبال ایران پذیرفته است. در این رابطه گیدئون سعر، وزیر خارجه اسرائیل، پس از دیدار با همتای فرانسوی خود، ژان نوئل بارو گفت: «ما مسیر دیپلماتیک با ایران را رد نمی‌‌‌کنیم.» در این بین مسکو نیز بار دیگر علاقه‌‌‌مندی خود را برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا اعلام کرد. به گزارش خبرگزاری ریانووستی سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه در مصاحبه با مجله «امور بین‌الملل» گفت: «تا زمانی که هنوز فرصت باقی است و قطار حرکت نکرده، باید تلاش‌‌‌ها را برای دستیابی به توافقی معقول دوچندان کنیم. روسیه آماده است میانجی‌‌‌گری خود را به واشنگتن، تهران و همه کسانی که به این موضوع علاقه‌‌‌مند هستند، ارائه دهد.»
بازار